MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

DAVA : Davacı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının işkolu tespitine ilişkin kararının iptaline karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde davalılar ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş. ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı avukatları tarafından temyiz edilmiş ve davalı ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş. avukatı tarafından duruşma talep edilmiş ise de; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun geçici 3. maddesi uyarınca uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu"nun 438. maddesi gereğince duruşma isteğinin miktardan reddine ve incelemenin evrak üzerinde yapılmasına karar verildikten sonra Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor sunuldu, dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş.’nin...’daki işyerleri ile ilgili 14.04.2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan işkolu tespit kararına itiraz edildiğini, itiraz üzerine yapılan yargılama sonucunda Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 05.07.2012 tarihli ilamı ile davanın reddine karar verilerek işyerinin İşkolları Tüzüğünün 17 sıra numaralı “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkoluna girdiğinin tespit edildiğini, 07.11.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile 2821 sayılı Kanun ve İşkolları Tüzüğünün yürürlükten kaldırıldığını, 19.12.2012 tarihinde İşkolları Yönetmeliği’nin yürürlüğe girdiğini, İşkolları Yönetmeliği’nin 7. Sıra numarasında düzenlenen iletişim işkoluna “İletişim işkolunda faaliyet gösteren çağrı merkezleri” nin dahil edildiğini, 6356 sayılı Kanun ve bu Kanun gereği yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği ile Bakanlığın ilk tespitinin ve Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kararının yok hükmünde sayılması gerektiğini, müvekkili sendika tarafından yapılan başvuru üzerine Bakanlık tarafından 07.12.2014 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan karar ile ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş. ve bağlı işyerlerinde yürütülen işlerin niteliği itibariyle İşkolları Yönetmeliği’nin 10 sıra numaralı “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkoluna girdiğinin tespit edildiğini, davaya konu kararın hukuka, İşkolları Yönetmeliği’ne, maddi gerçeklere ve kesinleşmiş yargı kararlarına aykırı olduğunu, iletişim işkolunda faaliyet gösteren çağrı merkezlerinden en önemlisinin ... A.Ş. olduğunu, davalı işyeri olan ... A.Ş.’nin iletişim odaklı çağrı merkezi olduğunu ve bu nevi çağrı merkezlerinin hiç tartışmasız iletişim işkolunda faaliyet gösteren çağrı merkezleri sınıfına dahil olduğunu ileri sürerek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 07.12.2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2014/85 sayılı ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş. ve bağlı işyerlerinde yürütülen işlerin niteliği itibariyle İşkolları Yönetmeliğinin 10 sıra numarasında yer alan “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkoluna girdiğine ilişkin işkolu tespit kararının iptaline ve ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş.’nin ...’daki işyerinde yapılan işlerin niteliği itibariyle iletişim işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalılar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş. vekili davanın reddine karar verilmesini talep etmiş, diğer davalılar cevap vermemiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, 6356 sayılı Kanun"a istinaden çıkartılarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliğinde “iletişim işkolunda faaliyet gösteren çağrı merkezleri”nin 7 sıra numaralı “İletişim” işkolu altında düzenlendiği, iletişim işkolunda faaliyet gösteren çağrı merkezlerinden biri ve en önemlisinin davalı ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş. olduğu, bilirkişi raporunda da aynı hususun tespit edildiği gerekçesiyle davanın kabulü ile dava konusu işkolu tespit kararının iptaline ve ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş. iş yerinin İşkolları Yönetmeliğinin 7. sırasında belirtilen “İletişim” iş kolunda faaliyet gösteren iş yeri olduğunun tespitine karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı, davalılardan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş. temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu"nun 4 ve 5. maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraza ilişkindir.
Türk toplu iş hukukundaki normatif düzenlemelerde işkolu kavramı önemli bir yer tutmaktadır. 6356 sayılı Kanun"un 3. maddesine göre, sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunurlar. İşkolunun belirlenmesi konusunu düzenleyen 6356 sayılı Kanun"un 5. maddesine göre, işkolu tespiti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılacaktır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılan tespit ile ilgili kararın Resmi Gazete"de yayımlanmasını müteakip, bu tespite karşı ilgililer, onbeş gün içinde dava açabilir. Belirtilen süre hak düşürücüdür.
6356 sayılı Kanun"un 4. maddesinin birinci fıkrasına göre, işkolları, Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir. Maddenin ikinci fıkrasına göre ise, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır. Yine aynı maddede, bir işkoluna giren işlerin neler olacağının, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak, yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir.
İşkolu kavramı sendikaların faaliyet alanlarını belirleyen temel bir öğedir. Birbirine benzer işler bir hukuki kalıp altında toplu iş hukukuna sunulmaktadır.
İşkolu tespitinde birim olarak işyerinin esas alınacağı normatif düzenlemelerin tartışmasız bir sonucudur. 4857 sayılı İş Kanunu"nun 2. maddesinin gerekçesinde, işyeri, teknik bir amaca, diğer bir deyişle mal ve hizmet üretimine yönelik ve değişik unsurlardan meydana gelen bir birim olarak belirtilmiştir. İşyerinin sınırlarının saptanmasında “işyerine bağlı yerler” ile “eklentiler” ve “araçların” bir birim kapsamında oldukları belirtildikten sonra özellikle bir işyerinin mal ve hizmet üretimi için ayrı bir alanı da kullanması halinde bunların tek işyeri mi yoksa birbirinden bağımsız işyerleri mi sayılacağı konusunda “amaçta birlik”, aynı teknik amaca bağlı olarak üretimde bulunma, nitelik yönünden bağlılık ile “yönetimde birlik”, aynı yönetim altında örgütlenmiş olma koşullarının aranacağı düzenlenmiştir.
İşyerinin özelliğini veren temel öğe teknik amaçtır. Mal ve hizmetin kazanç amacıyla yahut başka bir amaçla üretilmesi arasında bir fark bulunmamaktadır. Başka bir anlatımla hizmet üretimi veya mal üretimi tek başına teknik bir amaç olabilir. Sonuç olarak işyeri, teknik bir amacı gerçekleştiren temelde örgütsel bir birlikteliktir. İşyeri sürelikli bir organizasyon içerisinde örgütlenmeyi gerektirir. Organizasyon, özünde maddi ve maddi olmayan öğelerin yanında emeğin varlığını da içinde barındırır. Aynı işverene ait iki üretim birimi aynı teknik amacı elde etmek için örgütlenmişse yahut bu yerlerde aynı teknik amacın farklı üretim amaçları gerçekleşiyorsa amaçta birlik sağlanmıştır. Farklı üretim birimlerinin tek bir işyeri sayılması için aynı arazi sınırları içinde bulunmaları gerekmemektedir. Fakat birimler arasındaki uzaklık işlerin tek elden yürütümünü engelleyecek boyutta olmamalı çünkü farklı birimler arasında amaçta birlik bulunsa dahi yönetimde birliğin sağlanmasının zorunluluğu tartışmasızdır.
İşkolu tespit davalarında, her işverenin işyerinin bağımsız işyeri olarak kabul edilip, o işyerinde yapılan işlerin niteliği itibarıyle işkolu tespiti gerekir. Alt işverenin işkolu tespiti asıl işverenin yaptığı işe göre belirlenmez. Alt işverenin işkolu tespitinin, asıl işverenden ayrı olarak yapılması gerektiği gibi, alt işverene ait işyerinde yapılan işlerin, asıl işverene ait işyerinde yapılan işlere yardımcı iş olarak değerlendirilmesi de doğru olmaz. 6356 sayılı Kanun"un 4/2. maddesinde öngörülen, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de, asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılacağı kuralı, bir işyeri sınırları ve organizasyonu içerisinde yürütülen işler için önem taşır. Yoksa birbirinden ayrı işyerlerinde farklı işkoluna giren işler yapılıyorsa asıl iş yardımcı iş kavramı geçerli olmaz. Alt işveren işçileri ise, alt işverene ait bağımsız işyeri çalışanları olduklarından, bağlı bulundukları işkolunun, asıl işverenden ayrı olarak belirlenmesi gerekir.
Bu genel açıklamalar ışığında temyiz itirazlarının değerlendirilmesi gerekmektedir.
İnceleme konusu davada, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 07.12.2014 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 2014/85 sayılı işkolu tespit kararı ile ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş. ve bağlı işyerlerinde yürütülen işlerin niteliği itibariyle İşkolları Yönetmeliğinin 10 sıra numaralı “Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar” işkoluna girdiği tespit edilmiştir.
Mahkemece,... İş Mahkemesinin yetkili olduğu gerekçesiyle verilen yetkisizlik kararı, Dairemizin 25.01.2016 tarihli ilâmıyla, somut olayda davalı ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş. işverenine ait birden fazla işyerine dair işkolu tespiti yapıldığı ve işverene bağlı tüm işyerlerinin “Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar” işkoluna girdiğinin tespit edildiği, davacının ise davalı işverene ait ...’da bulunan işyeri yönünden işkolu tespit kararının iptalini talep ettiği ve bu itibarla talep doğrultusunda işin esasının incelenmesi gerektiği gerekçesiyle bozulmuştur.
Mahkemece, bozma ilâmına uyulduktan sonra işin esası incelenerek davanın kabulüne karar verilmiş ise de, karar dosya içeriğine uygun düşmemektedir.
... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş. ana sözleşmesinin 3. maddesinde şirketin “meri mevzuata riayet etmek koşulu ile her türlü telekomünikasyon hizmeti sunmak ve/veya alt yapısını kurup işletmek, çağrı merkezi işletmesi, müşteri hizmetleri ve rehberlik hizmeti kapsamında faaliyet göstermek” amaç ve faaliyetleri ile kurulduğu belirtilmiştir.
İşkolu tespitine esas iş müfettişi raporuna göre de, ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş."nin farklı iş kollarında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarına veya özel şirketlere çağrı merkezi hizmeti verdiği, ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş işyerlerinde “Müşteri Temsilcisi” olarak anılan çalışanların çağrı merkezi faaliyeti kapsamında arayan müşterilere rehberlik ve danışma hizmeti verdiği, pazarlama ve satış işlemleri yaptığı ve veri işleme, barındırma faaliyetleri yerine getirdiği anlaşılmaktadır.
... A.Ş."ye ait dava konusu işyerinde gerçekleştirilen keşif sonucu tanzim olunan bilirkişi raporunda da, ... A.Ş. tarafından ... Net, ..., .., .. ., .. Eğitim ve Bilgi Teknolojileri A.Ş., ... Uydu Haberleşme A.Ş., gibi kurumlara hizmet verildiğinin görüldüğü, hizmetlerin telefon ve internet ortamından, interaktif bir süreç izlenmek suretiyle sunulduğu, ... A.Ş. ile anlaşma yapan kurumların, kurumsal iletişimleri veya bütünleşik pazarlama iletişimi dahilinde, kendi faaliyet alanlarına uygun olmak kaydıyla hizmet aldıklarının görüldüğü belirtilmiştir. Diğer taraftan, dosya kapsamına getirtilen hizmet alım sözleşmelerinde de, ... A.Ş. tarafından yürütülecek iş tanımının çağrı merkezi hizmet alımı olarak belirtildiği görülmüştür.
Bu açıklamalar ve tespitlere göre, ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş."ye ait dava konusu işyerinde çağrı merkezi faaliyetinin yürütüldüğü sabittir. Bununla birlikte, İşkolları Yönetmeliği"nin 10 sıra numaralı “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkolu başlığı altında (82.20) nace kodu ile “Çağrı merkezlerinin faaliyetleri” yer almakta ise de, 7 sıra numaralı “İletişim” işkolu başlığı altında da kodsuz olarak “İletişim işkolunda faaliyet gösteren çağrı merkezleri” yer aldığından, bu husustaki farklılığın değerlendirilmesi gerekmektedir.
Yönetmelikte yer alan ifadeden de açıkça anlaşılacağı üzere, çağrı merkezlerinin faaliyetleri esas olarak “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkolunda yer almaktadır. Buna mukabil, ayrıksı olarak, münhasıran iletişim işkolunda faaliyet gösteren asıl işverenlere çağrı merkezi hizmeti veren bir işyerinin söz konusu olması durumunda, bu işyerinin iletişim işkolunda yer aldığı kabul edilmelidir. Ancak bu durum için gereken koşul, çağrı merkezinin sadece iletişim işkolunda faaliyet gösteren işyerlerine hizmet sunması, başkaca işkolunda faaliyet gösteren işyerlerine hizmet sunmamasıdır.
Açıklanan maddi ve hukuki olgular ışığında belirtmek gerekir ki, somut olayda, ... Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş."ye ait dava konusu işyerinde nitelik itibariyle çağrı merkezi faaliyeti yürütüldüğü, bununla birlikte yukarıda ayrıntılı olarak belirtildiği üzere farklı işkollarında yer alan işyerlerine hizmet verildiği anlaşıldığından, dava konusu işyerinin İşkolları Yönetmeliği"nin 10 sıra numaralı “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” yer aldığı tartışmasızdır. Bu itibarla, Bakanlık işkolu tespit kararı yerinde olduğundan, mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir.
Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun"un 5. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, hükmün bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda belirtilen sebeplerle;
1-Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Davanın REDDİNE,
3-Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 29,20 TL karar ve ilam harcından, peşin alınan 24,20 TL harcın mahsubu ile bakiye 4,00 TL karar ve ilam harcının davacıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına,
4-Davacının yapmış olduğu yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalının yaptığı 180,00 TL yargılama giderinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine,
5-Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre 1.800,00 TL ücreti vekâletin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
6-Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, kesin olarak 26.09.2016 tarihinde oybirliği ile karar verildi.