MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi


DAVA : Davacı, ücret, kıdem, ihbar tazminatı, fazla mesai ... yıllık izin ücret alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde davacı... davalı ... avukatları tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin... sözleşmesinin haklı sebep olmaksızın davalı işverence feshedildiğini ileri sürerek, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ücret, fazla mesai... yıllık izin ücreti alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalılar vekilleri, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan ispatlar... bilirkişi raporuna dayanılarak, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı davacı vekili... davalı ... ... vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere göre davacının ... ...davalının aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"... .... maddesinde, somutlaştırma yükü düzenlenmiş olup, maddenin birinci fıkrası uyarınca, taraflar dayandıkları vakıaları, ispata elverişli ... şekilde somutlaştırmakla yükümlüdür. Madde gerekçesinde, maddenin ihdas amacının, uygulamada genel geçer ifadelerle somut vakıalara dayanmadan davaların açılıp yürütülmesinin önüne geçmek olduğu belirtilmiştir. Gerekçenin devamında.... davada, ispat faaliyetinin ... olarak yürütülebilmesi, mahkemenin uyuşmazlığı doğru tespit ederek yargılama yapabilmesi, karşı tarafın ileri sürülen vakıalara karşı kendini savunabilmesi için, iddia edilen vakıaların açık... somut olarak ortaya konulması gerekir. Genel geçer ifadelerle, somut ... şekilde ortaya koymadan iddia veya savunma amacıyla vakıaların ileri sürülmesi durumunda, yargılamanın sağlıklı ... şekilde yürütülmesi mümkün olmayacağı gibi, vakıaların anlaşılması için ayrıca ... araştırma yapılması... zaman kaybedilmesi ... konusu olacaktır. Taraflar, haklarını dayandırdıkları hukuk kuralının aradığı koşul vakıalara uygun, somut vakıaları açıkça ortaya koymalıdırlar. ...vakıaların somut olarak ileri sürülmesi, ilgili taraf için ... yüktür, ...yükü yerine getirmeyen sonuçlarına katlanacaktır...şeklindeki ifadelere ... verilerek somutlaştırma yükünün anlam... önemi vurgulanmıştır.
6100 sayılı Kanun... .../.... maddesi uyarınca..., davacının iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerinin dava dilekçesinde ... alması zorunludur. 6100 sayılı Kanun... 25. maddesi gereğince... hâkim, tarafların ileri sürmediği vakıaları... söylemediği ... şeyi dikkate alamaz, hatırlatmada dahi bulunamaz... hâkimin kendiliğinden delil toplaması... mümkün değildir. Kanunda vakıaların açık... somut olarak gösterilmesi yeterli görülmemiş, 6100 sayılı Kanun... .../.... hükmünde ayrıca, açık... somut olarak gösterilmesi gereken ... ... vakıanın hangi delille ispat edileceğinin... belirtilmesi aranmıştır. Keza, ...durum, yukarıda açıklanan .... maddenin ikinci fıkrasının... tereddüt uyandırmayacak derecede açık hükmünün ... gereğidir.
...hükümler birlikte değerlendirildiğinde, davacı, dilekçesinde talebinin dayanağı olan vakıaları ... ..., açık... somut olarak göstermek... ... ... vakıanın hangi delillerle ispat edileceğini... somut olarak belirtmek durumundadır. ...eksiklikleri gidermenin yolu, .... maddenin ...fıkrasındaki süre vermek değildir. Zira, 6100 sayılı Kanun... .... maddesinde dilekçedeki eksiklik halinde... yapılması gerektiği maddenin ...fıkrasında belirtilmiştir. ...fıkraya... maddenin gerekçesine bakıldığında, Kanun koyucunun dilekçedeki bazı eksikliklerin ... haftalık süre verilerek tamamlanması, tamamlanmadığı takdirde... davanın açılmamış sayılması gerektiğini kabul ettiği görülmektedir. Bunlar, .... maddenin ...fikrasının...), (c), (ç), (ğ), (...bentlerindeki hallerdir. Bunun dışındaki hallerde... yapılacağı .... maddede belirtilmeyip... ilgili özel kanun hükmüne (örneğin, dava değerinin gösterilmemesi halinde Harçlar Kanunu hükümleri) veya diğer hükümlere başvurulması gerekmektedir. Dilekçede vakıaların ... ....somut olarak gösterilmemesi... delillerle bağlantı kurulmaması halindeki özel düzenleme ... .... maddedir. Dolayısıyla... hükümden hareketle sorun çözülmelidir.
Daha önce doktrinde... kısmen yargı kararlarında zikredilen somutlaştırma yükü, 6100 sayılı Kanun ... birlikte açık ... kanunî düzenlemeye kavuşmuştur. Ancak, ...noktada iddia yükü ... somutlaştırma yükünü birbirinden ayırdetmek... gerekir. Dilekçede hiçbir vakıaya veya hukukî nitelikte vakıa sayılacak iddialara ... verilmemişse... zaman "iddia yükünün" yerine getirilmemesinden; belirli vakıa iddiaları mevcut olmakla birlikte, bunların somut... açık şekilde gösterilmemesi (...delillerle bağlantı kurulmaması) halinde ..., somutlaştırma yükünün yerine getirilmemesinden ... edilir. .... ... ... ...usûlî yükler olmakla birlikte, sonuçları ayrı değerlendirilmelidir. İddia yükünün yerine getirilmemesi halinde, gerçek anlamda ... vakıa iddiası mevcut değildir... Hukuk Muhakemeleri Kanunu ....gereğince hâkimin mevcut olmayan ... vakıaya dayanması, hatta bunu hatırlatması mümkün olmayacaktır. İddia edilmeyen ... şeyin ispatına yönelik faaliyetten... ... edilemez. Kısaca, iddia yoksa, ispat... yoktur. ...sebeple, iddia yükünün yerine getirilmemesi halinde, dilekçeler teatisi şamasında... eksiklik tamamlanmamışsa (....yargılamasında basit yargılama usûlü uygulandığından dilekçeler teatisi olarak ancak birer defa dilekçe vermek mümkündür....aşamadan sonra başkaca ... inceleme yapmadan, işin esasına girmeden, davanın "iddia yükü yerine getirilmediğinden usûlden reddi" gerekir. Çünkü, esasa girip... ...inceleme... tahkikat konusu yapılacak ... vakıa mevcuttur.
Davacının dilekçesinde talebine dayanak yaptığı bazı iddialar (vakıalar) olmakla birlikte, bunlar somut... açık değilse... zaman somutlaştırma yükünün yerine getirilmemesinden ... edilmelidir. Somutlaştırma yükü yerine getirilmeden... karşı tarafın sağlıklı savunma yapması... ...sağlıklı ... hüküm verilmesi mümkündür. Çünkü, karşı tarafın hukukî dinlenilme hakkının gereği olarak açıklama... ispat hakkını kullanabilmesi için, öncelikle kendisine yöneltilen iddialar hakkında ... olarak bilgilenmesi zorunludur.... 27...Keza, hükümde nelerin ... alması gerektiğini belirten Hukuk Muhakemeleri Kanunu .... gereğince, tarafların iddia... savunmalarının, uyuşmazlık noktalarının, hükmün dayandığı... sabit görülen vakıların, ... olarak gösterilmesi aranmaktadır.... .../...). Somut vakıalar olmadan, hâkimin sağlıklı... somut ... karar vermesi... mümkün değildir.
Davanın dayanağı olan vakıaların soyut olarak gösterilmesi yetmez, ...vakıaların ispata elverişli şekilde zaman, mekan... içerik olarak somutlaştırılması zorunludur. Somutlaştırmak, ... iddiayı, zaman, mekân, kişi, oluş şekli gibi unsurlarıyla algılamaya, anlamaya, tartışmaya, ispata elverişli şekilde ortaya koymaktır. Vakıaların somutlaştırılmasından sonra, karşı tarafça savunma yapılabilir... mahkemece ... vakıa ... olarak algılanabilir, ispat faaliyeti yürütülebilir... vakıa üzerinde inceleme... tartışma yapılarak karar verilebilir. Soyut... genel ifadelerle dilekçe yazmak, tarafın kendi bilmediği ... şeyi karşı tarafın bilmesini... mahkemenin... talepte dahi bulunanın bilmediği, somut olarak ileri sürmediği, belirsiz ... şeyden sonuç çıkarmasını beklemek anlamına gelir..., ...durum hukuk kuralları ... yana mantık kurallarıyla... bağdaşan ... durum değildir. Yargıtayın yerleşik kararlarında... belirtildiği üzere, dava malzemesini getirmek tarafların, hukuku uygulamak mahkemenin işidir. Taraflar dava malzemesini eksik değil, ... olarak getirmek durumundadırlar. Unutmamak gerekir..., talebin ... tespit edilemediği belirsiz alacak davasında dahi, talep konusu belirsiz olsa dahi, Kanun hukuki ilişkinin belirtilmesini zorunlu kılmıştır (... ....). Çünkü, kişi, belirsiz... bilinmeyen ... hukukî ilişki... vakıadan hareketle ... talepte bulunamaz.
Somutlaştırma yükü... iddia yükü gibi usûlî ... ... olmakla birlikte (Atalay.... 36...sonucu iddia yükünden farklıdır. İddia yükünde ortada ... vakıa yokken, somutlaştırma yükünde ... vakıa mevcut, ancak kanunun aradığı şekilde açık... somut değildir. ...durumda, özellikle hâkimin davayı aydınlatma ödevi (... ...31) ... ...inceleme hükümleri (... ...., ..., ...) dikkate alınmalıdır. Çünkü...maddi... hukuk açıdan belirsiz yahut çelişkili" hususlarda hâkim davayı aydınlatmak durumundadır.... Karaaslan, Medenî Usûl Hukukunda Hâkimin Davayı ... Ödevi, ... 2013...Somut olmayan vakıalarda, maddi... belirli ölçüde hukuki belirsizlik mevcuttur, ...belirsizliğin giderilmesi gerekir. ...belirsizlik dilekçelerin verildiği aşamada giderilebileceği gibi, özellikle gerek Hukuk Muhakemeleri Kanunu .... gerekse .... .... hükümleri gereğince, hâkim tarafından... konuda çaba gösterilmesi gerekir. Çünkü, ...incelemede tarafların iddia... savunmalarının tespit edilmesi, anlaştıkları... anlaşamadıkları noktaların ... ... belirlenmesi gerekli... zorunlu olup... aynı zamanda hakimin ödevidir. ...çerçevede hakimin... ncelemede mutlaka somutlaştırmayı sağlaması gerekir. ...sebeple, sadece tarafların dilekçelerini tekrar ettikleri yönündeki beyanların tutanağa geçirilmesi veya soyut ifadelerle tespit yapılması yeterli değildir. Bu, mahkemenin yargılamayı yürütmesi bakımından sağlıklı olmayacağı... Kanuna aykırı olacağı gibi, Yargıtay denetimine elverişli ... durum... oluşturmayacaktır. Bunun gibi, tarafların üzerinde bulunan yükleri (iddia, somutlaştırma... ispat yükü) ...hâkimin görevi... ödevini bilirkişinin üzerine yıkarak, bilirkişinin... tespitleri yapması... beklenemez... ...tespitlere göre... dava yürütülemez. Zira, tarafın iddiası olmayan veya somutlaştırmadığı ... hususu, bilirkişi incelemez, değerlendiremez; bilirkişi hâkimin yerine... geçerek davayı aydınlatamaz, uyuşmazlık... vakıa belirlemesinde bulunamaz. Bilirkişi ancak, varolanı inceleyebilir, açıklayabilir, teknik bilgisiyle istenen hususu tespit edebilir. Başlangıçta taraflarca... hâkim tarafından gerçekleştirilmeyen... işlemlerin sonradan bilirkişi marifetiyle giderilmesi usûlen mümkün değildir.
Eğer somutlaştırma yükü, hâkimin davayı aydınlatma ödevi... ...incelemedeki görevine rağmen, davacı tarafından yerine getirilmemişse... zaman... yüke bağlanan yaptırım ortaya çıkacaktır. Somutlaştırma yükünün yerine getirmemenin yaptırımı, ispat yükünü yerine getirmemektir. ...., aslında vakıanın ispata elverişli kabul edilememesi... bunun sonucu olarak... belirsizlik rizikosuna katlanma şeklinde gerçekleşecektir. Böyle ... durumda, somutlaştırma yükü... dolayısıyla ispat yükü yerine getirmediğinden, ispat edilemeyen davanın reddi sonucu doğacaktır..., ....davanın esastan reddi olup işin esası bakımından kesin hüküm oluşturacaktır.
Somut olayda, davacı, ücret alacağı ... ilgili dönem... miktar bakımından herhangi ... sınırlandırma yapmaksızın ücret alacağı talebinde bulunmuş, hükme esas alınan bilirkişi raporunda ..., ücretinin %...oranında eksik ödendiği kabul edilerek hesaplama yapılmıştır. Davacı tarafından somutlaştırma yükümlülüğüne aykırı davranılarak ücret alacağı talebinde bulunulduğu anlaşıldığından, mahkemece, ...talep yönünden yukarıda açıklandığı üzere önce davacıya süre verilerek... yükümlülüğün yerine getirilmesinin istenmesi, ...yükümlülük yerine getirilmediği takdirde ücret alacağı talebinin esastan reddi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi hatalıdır.
3-6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’... 26. maddesinde düzenlenen “Hâkim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır; ondan fazlasına veya başka ... şeye karar veremez. Duruma göre, talep sonucundan daha azına karar verebilir...hükmü uyarınca taleple bağlılık kuralına aykırı olarak talepten fazlasına karar verilmesi usule aykırıdır.
Somut olayda, ihbar tazminatı alacağı yönünden davacının talebi ...,....olup, mahkemece talep aşılarak ...,.......hükmedilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebeplerden BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, ....2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.