Mahkemesi :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Dava, yersiz alınan ölüm aylıklarının tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozma ilamına uyularak hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün, davacı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Mahkemece, Dairemizin bozma ilamına uyularak karar verilmiş ise de, bozma ilamının gereği tam olarak yerine getirilmemiştir.
Önceki bozma ilamında da belirtildiği gibi, davanın yasal dayanağı 506 sayılı Yasanın 68/I-C-a maddesi ile geçici 91. maddesidir. Eldeki dava dosyasına konu olayda, davalı kız çocuğuna, Kurumca, ölen babası üzerinden 01.08.1990 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanmış, davalıya, 01.08.1988 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı bağlandığının belirlenmesi üzerine, ölüm aylığı başlangıçtan itibaren iptal edilerek, yersiz ödenen aylıkların tahsili için iş bu dava açılmıştır.
506 sayılı Yasanın 68/I-C-a maddesi hükmüne göre, yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan ve Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına tabi bir işte çalışmayan, bunlardan gelir ve aylık almayan kız çocuklarına aylık bağlanacağı belirtilmiş olup Emekli Sandıklarına tabi bir işte çalışanlara ve bunlardan aylık ve gelir alanlara aylık bağlanamayacağı tartışmasızdır.
506 sayılı Yasaya 02.07.2005 tarih, 5386 sayılı Yasanın 2.maddesiyle eklenen Geçici 91. maddesinde ise “6.8.2003 tarihinden önce hak sahibi kız çocuklarına bağlanan gelir ve aylıklar; bunların evlenmeleri, Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına tabi çalışmaları veya kendi çalışmalarından dolayı buralardan gelir veya aylık almaları halleri hariç olmak üzere geri alınmaz.” hükmü getirilmiştir. Bu düzenleme ile 506 sayılı Yasanın 68/VI maddesinin 4958 sayılı Yasa ile değiştirilen haline göre farklı düzenleme getirerek “kendi çalışmalarından dolayı buralardan gelir veya aylık almaları” halini aylık kesme nedeni olarak öngörülmüş; Geçici 91 maddenin altı ve yedinci fıkralarında ise; “Bu maddenin birinci ve ikinci fıkrası gereğince, aylık veya gelirleri ödenmeye devam olunacak kız çocuklarının aylık veya gelirlerinin ödenmesine devam olunması için sahip olmaları gereken şartları, ilk kez veya yeniden 06.08.2003 tarihinden sonra haiz olan kız çocukları da aynı esas ve usûllerle aylık veya gelir hakkından yararlandırılır.” kuralına yer verilmiştir.
Anılan düzenleme çerçevesinde “kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alma” kavramının yorumu önem arz etmektedir. Hak sahibi kız çocuğuna tümüyle zorunlu sigortalılığı üzerinden değerlendirme yapılarak gelir veya aylık bağlanması durumunda “kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alma” olgusunun gerçekleştiği belirgin olduğu gibi, tamamen isteğe bağlı sigortalılık süreleri gözetilerek gelir veya aylık bağlandığı takdirde ise madde hükmünün kapsamı dışına çıkıldığı, bir başka anlatımla bu gibi durumda ölüm aylığının kesilemeyeceği açıktır.
Kız çocuğuna bağlanan gelir veya aylığın hem zorunlu, hem isteğe bağlı sigortalılık süreleri toplamına dayanması durumunda ise; zorunlu sigortalılık süresinin dışlanması gelir veya aylık bağlanması koşulları üzerinde etkili değilse, kız çocuğuna tümüyle isteğe bağlı sigortalılık süreleri gözetilerek gelir veya aylık bağlanmış gibi kabul edilerek Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı tarafından hak sahibi sıfatıyla kendisine tahsis edilen ölüm aylığı kesilemez. Ancak, isteğe bağlı sigortalılık süresinin tek başına aylık tahsisine yeterli olmadığı durumda, sigortalı hakkında “kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alma” olgusunun gerçekleştiğinin kabulü zorunludur.
Bu maddi ve hukuki olgular ışığında, ölüm aylığı bağlandığı esnada davalının yaşlılık aylığı almakta olduğu ve anılan yasal düzenlemeler kapsamında davacının başlangıçtan itibaren ölüm aylığı tahsisi şartlarını taşımadığı, bu halde davalıya başlangıçtan itibaren ölüm aylığı bağlanamayacağı ve 01.08.1990-06.08.2003 tarihleri arasındaki ölüm aylıklarının yersiz ödendiği gözetilerek, Geçici 91. Maddenin yürürlüğünden sonra ödenen ölüm aylıkları yönünden ise, davacının isteğe bağlı sigortalılık süresinin tek başına yaşlılık aylığı tahsisine yeterli olup olmadığı irdelenerek, zorunlu sigortalılık süreleri nazara alınmaksızın yaşlılık aylığının tahsisinin mümkün olmadığı durumda, kendi çalışmalarından dolayı aylık almakta olan davacıya hak sahibi kız çocuğu sıfatı ile ölüm aylığı bağlanamayacağı ve davacı Kurumun 5510 sayılı Kanunun 96. maddesi kapsamında yersiz ölüm aylıklarını istirdada hakkı olduğu gözetilerek, varılacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, hatalı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulmuş olması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün, yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 14.11.2016 gününde oybirliğiyle karar verildi.