Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2022/4364 Esas 2022/7428 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi

Taraflar arasındaki tasarrufun ipatli davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine dair verilen hükmün süresi içinde davalı ... AŞ. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği düşünüldü:
K A R A R

Davacı alacaklı vekili, davalı borçlu aleyhine icra takibi yaptıklarını, borcu karşılayacak malı bulunamadığını, borçluya ait dava konusu taşınmazın borçlu tarafından davalılar Mustafa ve Kemal'e onlar tarafından da davalı ... ..Ltd.Şti devredildiğini ve bu tasarufların mal kaçırma amacı ile yapıldığını belirterek iptalini talep etmiştir.
Mahkemenin, aciz belgesi sunulmadığı gerkeçesi ile davanın reddine ilişkin kararı Yargıtay 17.Hukuk Dairesinin 2013/15098 Esas 2015/3760 Karar sayılı ilamı ile bozulmuş, bozmadan sonra mahkeme kararında direnmiş, bu karar da HGK ‘nun 09/03/2021 tarih 2017/17-2702 Esas 2021/237 Karar sayılı ilamı ile yeniden bozulmuş, Muğla 2.Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından dosya yeni esasa kaydedilmiş ve yargılama sırasında Hakimler ve Savcılar Genel Kurulunun 07/07/2021 tarih 608 sayılı kararı ile Muğla Asliye Ticaret Mahkemesi kurulması, davanın Asliye Ticaret Mahkemesi sıfatı ile Asliye Hukuk Mahkemesine açılması ve Asliye Hukuk Mahkemesinin davaya bakmaya görevsiz hale geldiği gerekçesi ile görevsizlik kararı verilerek dosya Asliye Ticaret Mahkemesine gönderilmiştir. Asliye Ticaret Mahkemesi de dava tarihi itibari ile Muğla İlinde Asliye Ticaret Mahkemesi bulunmaması sebebi ile ticari davalarda Asliye Hukuk Mahkemesinin görevli olduğu, davadan sonra yürürlüğe giren 6102 Sayılı yasanın geçici 9/1. Maddesine göre de 6102 Sayılı yasanın yürürlüğe girdiği 01/07/2012 tarihinden önceki davalara, davaların açıldığı mahkemede bakılması gerektiğinden davaya bakmaya görevli mahkemenin Muğla Asliye Hukuk Mahkemesi olduğu, 6100 Sayılı Yasanın 1. Maddesine göre görev kurallarının kamu düzenine ilişkin olması sebebi ile mahkemece resen ve davanın her aşamasında dikkate alınması gerektiği, HMK 114/1-c maddesi yollaması ile HMK 115/2. Maddesi hükümleri uyarınca davanın usulden reddine, mahkemenin görevsizliğine, yasal süresi içinde talep edilmesi halinde dosyanın Muğla 2. Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesine, Muğla 2.Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından verilen kararın asıl hükümle birlikte istinaf yoluna tabi olduğu belirtilerek görevsizlik ve yetkisizlik üzerine yapılacak işlemlerle ilgili HMK 20. Maddesinin uygulanmamış olması ve dosyanın mahkemece resen gönderilmesine karar verilmiş olduğundan mahkemece verilen kararın ilk görevsizlik kararı olacağı, taraflarca yasal süresi içinde dosyanın gönderilmesinin talep edilmemesi halinde davanın HMK 20/1. Maddesi hükümleri uyarınca davanın açılmamış sayılmasına karar verileceğine karar verilmiş. Hüküm davalı ... AŞ vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava İİK’nın 277 ve devamı maddelerine dayalı olarak açılan tasarrufun iptali istemine ilişkindir.
Uyuşmazlık, Hukuk Muhakemeleri Kanununun HMK’nın 20.maddesi uygulaması noktasında toplanmaktadır.
Mahkemelerin görevi kamu düzenine ilişkin ve aynı zamanda dava şartı olması nedeniyle bir dava açıldığında mahkeme, görevli olup olmadığını davanın her aşamasında kendiliğinden (resen) inceler ve görevsiz olduğu kanısına varırsa, tarafların ileri sürüp sürmediğine bakmaksızın görevsizlik kararı verir.
Mahkemelerce görevsizlik veya yetkisizlik kararı verilmesi üzerine yapılacak işlemler ise 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun (HMK) 20. maddesinde düzenlenmiş ve anılan maddede;
"(1) Görevsizlik veya yetkisizlik kararı verilmesi hâlinde, taraflardan birinin, bu karar verildiği anda kesin ise bu tarihten, süresi içinde kanun yoluna başvurulmayarak kesinleşmiş ise kararın kesinleştiği tarihten; kanun yoluna başvurulmuşsa bu başvurunun reddi kararının tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde kararı veren mahkemeye başvurarak, dava dosyasının görevli ya da yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmesi gerekir. Aksi takdirde, bu mahkemece davanın açılmamış sayılmasına karar verilir.
   (2) Dosya kendisine gönderilen mahkeme, kendiliğinden taraflara davetiye gönderir." hükmüne yer verilmiştir.
Bu hükümdeki açık düzenleme uyarınca görevsizlik kararı veren mahkeme, görevsizlik kararında dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilmesine karar vermekle yetinir; dava dosyasını kendiliğinden görevli mahkemeye gönderemez. Dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilebilmesi ve o mahkemede davaya devam edilebilmesi için taraflardan birinin, iki hafta içerisinde görevsizlik kararı veren mahkemeye başvurarak, dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilmesini talep etmesi gerekir.
Ancak, görevsizlik kararından sonra görevli mahkemede davaya devam edilebilmesi için öncelikle görevsizlik kararının kesinleşmesi gerektiği açıktır. Nitekim, HMK'nın 20/1. maddesinde iki haftalık başvuru süresinin görevsizlik kararı verildiği anda kesin ise bu tarihten, süresi içinde kanun yoluna başvurulmayarak kesinleşmiş ise kararın kesinleştiği tarihten; kanun yoluna başvurulmuşsa bu başvurunun reddi kararının tebliğ tarihinden itibaren başlayacağı hüküm altına alınmıştır.
Somut olayda ise , Muğla Asliye Hukuk Mahkemesi, 09/12/2021 tarihinde görevsizlik kararı vermiş, karar tebliğe çıkmış ancak tebliğ aşaması ve tarafların kararı temyiz edip etmeyeceği ve dosyanın görevli mahkemeye gönderilmesi talebini beklemeden, aynı gün kendiliğinden dosyayı Muğla Asliye Ticaret Mahkemesine göndermiştir.
Görevsizlik kararının taraflara tebliğ aşaması tamamlanmadan ve taraflardan birinin gönderme talebi de aranmaksızın dosya görevli mahkemeye gönderildiğinden ortada usulüne uygun şekilde kesinleşmiş bir görevsizlik kararının varlığından söz etme olanağı bulunmamaktadır. Görevsizlik kararı kesinleşmediğinden görevli mahkemede davaya devam edilmesi de mümkün değildir. O halde; öncelikle görevsizlik kararının taraflara usulüne uygun şekilde tebliğ edilerek kesinleşmesinin sağlanması için dosyanın görevsizlik kararını veren mahkemeye iadesi ile kararın anılan mahkemece kesinleştirilmesi ve taraflardan birinin talepte bulunması üzerine görevli mahkemeye gönderilmesi gerekmektedir. Tarafların, kararın kesinleşmesinden itibaren yasal süresi içerisinde gönderme talebinde bulunmaması hâlinde ise HMK'nın 20/1. maddesi uyarınca görevsizlik kararını veren mahkemece davanın açılmamış sayılmasına karar verilmelidir.
Asliye Ticaret Mahkemesince, HMK'nın 20. maddesine göre bir karar verilmek üzere dosyanın görevsizlik kararı veren Asliye Hukuk Mahkemesine iadesine karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar vermesi usul ve yasaya aykırı olmuştur.
SONUÇ: Yukarda açıklanan nedenlerle davalı ... A.Ş. vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalı ... A.Ş'ye geri verilmesine 19/04/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.