MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki tazminat davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde taraflarca temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı, kendisini araç maliki olarak tanıtan şahsın aracı satacağını bildirmesi üzerine aracın temiz ve sorunsuz çıkması üzerine noterde yapılan işlemle aracı satın aldığını, araç bedeli olarak 21.000 TL"yi ruhsat sahibi görünen ..."e ödediğini, ancak bu şahsın gerçek isminin ... olduğu, aracın 23/04/2013 tarihinde ... Rent A Car isimli işyeri sahibinin sözleşme ile bu kişiye kiraladığını, ancak bu kişinin ruhsat sahibi olan ..."ün kimliği üzerine kendi fotoğrafını yapıştırarak kendisini dolandırdığını öğrendiğini, bunun üzerine suç duyurusunda bulunduğunu, davalı noterliğin üzerine düşen görevi yerine getirmemesinden dolayı mağdur olduğunu, yapılan işlemde noterin kusursuz sorumluluğu bulunduğunu belirterek, 21.000 TL maddi zararın noter satış sözleşmesi tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı, dava konusu zararın iğfal kabiliyetine haiz sahte kimliğin kullanılması sonucu oluştuğunu, eylemle zarar arasındaki illiyet bağının üçüncü kişinin eylemi nedeniyle kesildiğini, kendi sorumluluğunun ortadan kalktığını savunarak davanın reddini istemiştir.
Mahkemece; noterin gerekli özeni göstermediğinin ispatlanamadığı, kullanılan cüzdanın ortada olmamasından dolayı ne surette iğfal kabiliyetinin olduğunun bilinemeyeceği, oto galericiliği yapan davacının sürekli yaptığı bu işlerde daha dikkatli olması gerektiği ve ikinci el alım-satımlarda bu tür riskleri üzerine alması gerektiği kabul edilmesi gerektiği, zarar ile noter ile işlemi arasında illiyet bağının kesildiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, hüküm süresi içerisinde taraflarca temyiz edilmiştir.
1- Dava; Noterlik Kanunu"nun 162.maddesine dayalı noterin kusursuz sorumluluğuna ilişkin maddi tazminat davasıdır.
Noterlik Kanunu"nun 1.maddesinde; noterliğin bir kamu hizmeti niteliğinde bulunduğu, hukukî güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemleri belgelendiren bir kurum olduğu belirtilmiştir.
Görevi belge ve işlemlere resmiyet kazandırmak olan noterlerin yaptıkları işlemler dolayısıyla meydana gelecek zararlardan ötürü sorumlu tutulması bir zorunluluk olarak kendini göstermektedir. Hâlen yürürlükte bulunan 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun 162. maddesinde noterlerin hukukî sorumlulukları hüküm altına alınmış ve bu maddede kusurdan söz edilmemiştir. Bu sebeple noterlerin sorumluluğunun kusursuz sorumluluk olarak düzenlendiği anlaşılmaktadır. (..., Noterlerin Hukukî Sorumluluğu, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt. 11 Özel s. 2009, s.425-452, Düzgün Aslan Ülgen, Noterlerin Meslekî Sorumluluk Sigortası s. 492, 494- Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C.XVII, Y. 2013, s. 1-2)
Uygulamada; noterler aleyhine, en çok otomobil ve taşınmaz alım satımlarında meydana gelen zararlar bakımından dava açılmaktadır. Bu davalarda; aracın haksız zilyetleri tarafından kullanılan sahte kimlik, vekâletname veya araç trafik tescil belgelerinin sahteliğinin noterlerce ve çalışanları tarafından belirlenip belirlenmediği hususları araştırma konusu olabilmektedir. Tüm bu durumlarda noterin veya çalışanının kimlik veya belge üzerinde yeterli incelemeyi yapıp yapmadığı, dolayısıyla özen yükümlülüğüne uygun davranıp davranmadığı araştırılmaktadır. Noterin ilgililerin hukukî menfaatlerini korumak için araştırma ve aydınlatma görevi vardır. Noterlik Kanunu"nun 72.maddesine göre; noter, iş yaptıracak kimselerin kimlik, adres ve yeteneğini ve gerçek isteklerinin tamamını öğrenmekle yükümlüdür. Bu cümleden olarak noterin veya çalışanının her zaman belgenin sahte olup olmadığını anlamasını ve tetkik etmesini yani grafolojik bir inceleme yapması beklenemez. Ancak; belgenin veya kimliğin ilk bakışta sahte olup olmadığı veya kimlikte şekli anlamda var olması gereken bir bilginin olmaması yahut olmaması gereken bir ibarenin bulunması noter veya çalışan tarafından dikkat edilmesi gereken hususlardandır. Bu gibi hâllerde noterin veya çalışanının gerekli özeni göstermesi beklenir. Aksine davranış özen yükümlülüğünün ihlâlidir.
Yargıtay uygulamasına göre; belgenin sahteliği hususundaki en önemli kıstas belgenin veya kimliğin aldatma yeteneğine (iğfal) sahip olup olmamasıdır. Yargıtay bir çok kararında; aldatma (iğfal) yeteneği bulunan belgelerin kullanılmasını üçüncü kişinin ağır kusuru olarak nitelendirmiş ve noterin sorumluluğu bakımından illiyet bağını kestiğini kabul etmiştir. Zarar doğuran işlem veya eylemde aldatma (iğfal) kabiliyetine sahip bir kimlik veya belgesinin kullanılması hâlinde noterin sorumluluğunun doğmayacağının kabul edilmesi gerekir. Ancak detaylı bir incelemeyle ortaya çıkacak sahteliğin fark edilmesi noter veya çalışanından beklenemeyecek bir durumdur.
Somut olayda; araç maliki ...’ün kimlik bilgileri kullanılarak ... 2. Noterliğinden 26/04/2013 tarihli araç satış sözleşmesi ile aracın davacıya satıldığı, soruşturma üzerine aracın 13/06/2013 tarihinde malikine teslim edildiği görülmektedir.
Resmi işlem yapma görevini üstlenmiş ve teknolojinin gelişmesi ile kimlik paylaşım sistemi gibi kolaylıklara kavuşmuş olan noterin daha fazla bilgi ve tecrübeye sahip olması nedeni ile daha üst düzeyde dikkat ve özen görevi bulunmaktadır.
O halde mahkemece; 1512 sayılı Noterlik Kanunu"nun 162/2. maddesi uyarınca, noter katibinin eylemi ile davacının zararı arasında uygun illiyet bağının bulunduğu ve zararın tazmininde, davalı noterin kusursuz sorumluluğunun olduğu kabulü ile yapılacak yargılama neticesinde hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ve yukarıdaki gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
2- Bozma nedenine göre davalının temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına.
SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince davacı yararına BOZULMASINA, ikince bentte açıklanan nedenle davalının temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına peşin alınan temyiz harcının temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK"nun geçici madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK. nun 440. maddesi gereğince karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 22/11/2017 gününde oybirliğiyle karar verildi.