Danıştay 10. Daire 2015/3529 Esas 2020/7024 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2015/3529
Karar No : 2020/7024

DAVACI : … Sendikası
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … / …
(Mülga …)
VEKİLİ : Av. …
2- … Bakanlığı / ANKARA
(Mülga …)
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

DAVANIN KONUSU : 25/08/2015 tarih ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Sigorta Eksperleri Atama Yönetmeliğinin, "İhbar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının; "Sigorta şirketi tarafından atama" başlıklı 6. maddesinin; "Hakem eksper ataması" başlıklı 8. maddesinin; "Ücret" başlıklı 11. maddesinin 4. ve 6. fıkralarının ve "Onarım servislerinin değerlendirilmesi" başlıklı 13. maddesinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Dava konusu Yönetmeliğin;
1) "İhbar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrası yönünden; Hasar ihbarının Sigorta Bilgi Sisteminden yapıldığı, sigorta şirketlerine de bildirimde bulunulduğu, bu sayede sigorta ettirenin ve sigortalının sigorta eksperi tayin etmelerinin mümkün kılındığı, düzenlemeyle sigortalı ve sigorta ettirenin eksper tayin hakkının ortadan kaldırıldığı,
2) "Sigorta şirketi tarafından atama" başlıklı 6. maddesi yönünden; hasar tespitinde eksper atamasının zorunlu olduğu (Sigortacılık Kanunu 22/22 uyarınca), sigorta şirketinin, ödeyeceği tazminat meblağını eksper tayin etmeden belirleyemeyeceği, bu nedenle eksper atama konusunda sigorta şirketine insiyatif veren 6/1 maddenin hukuka aykırı olduğu, sigorta şirketine eksper atama hakkı verildiği, buna sigorta ettiren tarafından itiraz edilmesi halinde ise sigorta ettirene eksper atama hakkı verilmediği, sistem üzerinden tesadüfi atama usulünün düzenlendiği, bu durumun eksper atama hakkını tek taraflı kısıtladığı,
3) "Hakem eksper ataması" başlıklı 8. maddesi yönünden; daha önceden Motorlu Araç Sigortaları Hasar İhbar Genelgesi’yle hakem eksper uygulaması getirildiği ancak yargı kararıyla hukuka aykırı bulunduğu halde tekrar getirildiği, hakem eksperin raporunun nihai rapor kabul edilmesinin, ihtilafın yargıya ya da tahkime taşınma imkanını ortadan kaldırdığı,
4) "Ücret" başlıklı 11. maddesinin 4. ve 6. fıkraları yönünden; 4. fıkradaki düzenlemenin Sigortacının makul giderleri ödemek zorunda olduğuna dair TTK'nın 1456/1 maddesine aykırı olduğu, ekspertiz ücretinin makul gider olduğu, ekspertiz ücretinin atamayı yapan tarafından ödenmesinin hukuka aykırı olduğu, 6. fıkrası yönünden; Hakem eksperlik uygulamasının hukuka aykırı olduğu,
5) "Onarım servislerinin değerlendirilmesi" başlıklı 13. maddesi yönünden; Sigorta Eksperleri Yönetmeliğinin "Eksperlerin Görevleri" başlıklı 15. maddesinde eksperlerin görevlerinin sayıldığı bu maddede eksperlerin onarım servislerini değerlendirme görevi ve yetkisi olmadığı, ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMASI :
Davalı …nın Savunması:
1) "İhbar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrası yönünden; Türk Ticaret Kanunu'nun 1446. maddesinin 1. fıkrasında, sigorta ettirenin rizikonun gerçekleşmesi halinde durumu gecikmeksizin sigortacıya bildireceğinin düzenlendiği, Kanundaki düzenlemenin Yönetmeliğe eklendiği,
2) "Sigorta şirketi tarafından atama" başlıklı 6. maddesi yönünden; sigorta şirketlerinin hasar tespiti için eksper atama zorunluluğu olmadığı, Kanun'un 22/22. maddesinden böyle bir zorunluluk olduğu çıkarımında bulunulamayacağı, itiraz üzerine yeniden hasar tespitini yapacak eksperi tesadüfi olarak atamanın daha hakkaniyetli olduğu,
3) "Hakem eksper ataması" başlıklı 8. maddesi yönünden; Dava konusu düzenleme ile Ekspertiz sürecinin tesadüf olarak seçilecek tarafsız eksper tarafından sonuçlandırılmasının amaçlandığı,
4) "Ücret" başlıklı 11. maddesinin 4. ve 6. fıkraları yönünden; Eksperin sigorta şirketi tarafından atanması ya da itiraz üzerine tesadüfi atanan eksperin ücretinin sigorta şirketi tarafından ödendiği, Sigortalı tarafından, eksper atanmak istenmesi halinde eksper ücretinin kendisinin ödemesinin öngörüldüğü, bu durumun Türk Ticaret Kanunu'nun 1426. maddesine uygun olduğu,
5) "Onarım servislerinin değerlendirilmesi" başlıklı 13. maddesi yönünden; dava konusu düzenlemede gönüllülük esasına işaret edildiği, eksperlerin hasar riski konusunda gözetim faaliyetinde bulunma görevi olduğu, onarım servislerinin değerlendirilmesi konusunda eksperlerden hizmet alınmasında aykırılık bulunmadığı savunulmaktadır.

Davalı …nın Savunması:
Davacının iddialarının yönetmeliğin iptali istenen maddelerinin kanuna aykırılık dışında yönetmelikten alt sırada yer alan genelgelere aykırılığına dayandırıldığı, söz konusu genelgelerin ise yürürlükten kaldırıldığı, dava konusu yönetmeliğin Kanuna aykırılığının bulunmadığı savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava; 25.8.2015 gün ve 29456 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sigorta Eksperleri Atama Yönetmeliğinin 4'üncü maddesinin 1'inci fıkrasının, 6, 8 ve 13'üncü maddelerinin ve 11'inci maddesinin 4 ile 6'ncı fıkralarının iptali istemiyle açılmıştır.
27.3.2015 tarih ve 6637 sayılı Kanunun 10'uncu maddesiyle; ülkemiz sigortacılığının geliştirilmesini sağlamak, sigorta sözleşmesinde yer alan kişilerin hak ve menfaatlerini korumak ve sigortacılık sektörünün güvenli ve istikrarlı bir ortamda etkin bir şekilde çalışmasını temin etmek üzere bu Kanuna tâbi kişi ve kuruluşların, faaliyete başlama, teşkilât, yönetim, çalışma esas ve usûlleri ile faaliyetlerinin sona ermesi ve denetlenmesine ilişkin hususlar ve sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümlenmesine yönelik olarak sigorta tahkim sistemi ile ilgili usûl ve esasları düzenlemek amacıyla çıkarılan 3.6.2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 22'nci maddesinin 18'inci fıkrası yürürlükten kaldırılmış ve 19'uncu fıkrası, "Sigorta eksperinin, sigortacı veya sigorta ettiren ya da sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler tarafından atanması, eksperin iş kabulü, asgari ücret tarifesinin tespiti de dahil olmak üzere ekspertiz ücretinin belirlenmesi ile ilgili usul ve esaslar Birlik ve Sigorta Eksperleri İcra Komitesinin görüşleri alınarak yönetmelikle düzenlenir.” şeklinde değiştirilmiştir. Söz konusu Kanun hükmüne dayanılarak 25.8.2015 gün ve 29456 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak dava konusu kısımları üç ay sonra yürürlüğe giren Sigorta Eksperleri Atama Yönetmeliğinin 1'inci maddesinde, "(1) Bu Yönetmeliğin amacı, sigorta eksperliği faaliyetinin sigortacılık sektörüne olan güveni artırıcı biçimde sürdürülmesini ve tarafların hak ve menfaatlerinin korunmasını teminen eksperlik faaliyetine ilişkin atama ile iş kabul ve ücret esaslarının belirlenmesidir.
(2) Bu Yönetmelik, sigorta eksperinin sigortacı veya sigorta ettiren ya da sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler tarafından atanması, eksperin iş kabulü, asgari ücret tarifesinin tespiti de dahil olmak üzere ekspertiz ücretinin belirlenmesi ile ilgili usul ve esasları kapsar." düzenlenmesine yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen hükümlerin değerlendirilmesinden; sigorta eksperinin, sigortacı veya sigorta ettiren ya da sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler tarafından serbestçe tayin edilebileceği gibi, bu konuda taraflara bir kısıtlamanın öngörülmediği; sigorta eksperlerinin atanmasının, görevi kabullerinin ve aralarında ihtilaf bulunması halinde de, uyuşmazlığın hangi suretle çözüleceğine ilişkin usul ve esasların 5684 sayılı Yasa ve Yönetmelik hükümleri ile açıkça düzenlendiği anlaşılmaktadır.
Yasaların uygulanmasını göstermek üzere çıkartılan tebliğ, tüzük ve yönetmeliklerin dayandıkları yasa kurallarına uygun düzenlemeler taşıyacakları idare hukukunun bilinen ilkelerindendir.
Hazine Müsteşarlığı, Başbakanlığa bağlı idari ve mali özerkliğe sahip kamu hizmeti görmek üzere Anayasanın 123'üncü maddesine göre kurulmuş, denetim ve düzenleme görevi de üstlenebilen tüzel kişiliğe haiz bir kamu kurumudur. Bu haliyle, adı geçen kurum, dava konusu düzenlemelerin dayanağı olan 5684 sayılı Kanunun gösterdiği çerçevede, sigortacılık ve bireysel emeklilik sektörüne ilişkin bir takım kurallar koyarak düzenlemek, konulan kurallara uyulup uyulmadığını izlemek ve denetlemek yetkisine sahiptir.
Bu itibarla; sigorta ettiren ya da sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişilerin sigorta eksperi talep etmesi halinde atamanın yapılmasına ilişkin "Eksper Atama Sistemi"nin usul ve esaslarının belirlenmesi amacıyla çıkarıldığı sonucuna varılan dava konusu Yönetmelik hükümleri; 5684 sayılı Yasada belirlenen eksper atanması, eksperin işi kabulü ve işin yürütülmesine ilişkin kurallara uygunluk taşımaktadır.
Sonuçta bir çerçeve kanun niteliğinde olan 5684 sayılı Kanun hükümleri ile verilen görev ve yetki çerçevesinde Hazine Müsteşarlığı tarafından yayımlanan söz konusu Yönetmeliğin dava konusu edilen kısımlarında kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı bir yön bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle, davanın reddi yönünde karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
25/08/2015 tarih ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Sigorta Eksperleri Atama Yönetmeliğinin, "İhbar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının; "Sigorta şirketi tarafından atama" başlıklı 6. maddesinin; "Hakem eksper ataması" başlıklı 8. maddesinin; "Ücret" başlıklı 11. maddesinin 4. ve 6. fıkralarının ve "Onarım servislerinin değerlendirilmesi" başlıklı 13. maddesinin iptali istenilmektedir.

İNCELEME VE GEREKÇE:

ESAS YÖNÜNDEN:

İlgili Mevzuat:
14/06/2007 tarih ve 26552 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu'nun 22. maddesinin 19. fıkrası, 07/04/2015 tarih ve 29319 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 6637 sayılı Kanun'un 10. maddesi ile "Sigorta eksperinin, sigortacı veya sigorta ettiren ya da sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler tarafından atanması, eksperin iş kabulü, asgari ücret tarifesinin tespiti de dahil olmak üzere ekspertiz ücretinin belirlenmesi ile ilgili usul ve esaslar Birlik ve Sigorta Eksperleri İcra Komitesinin görüşleri alınarak yönetmelikle düzenlenir." şeklinde değiştirilmiştir.
Değişiklikten önce söz konusu fıkra; sigorta eksperinin, sigortacı veya sigorta ettiren ya da sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler tarafından serbestçe tayin edilebileceği, sigorta eksperinin sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler tarafından tayin edilmesi halinde ücretin hangi tarafça karşılanacağının sigorta sözleşmesinde belirtileceği, sözleşmede belirtilmediği takdirde ücretin sigortacı tarafından ödeneceği, iki sigorta eksperi tarafından reddolunan kişinin, kendisine sigorta eksperi tayin edilmesini Sigorta Eksperleri İcra Komitesinden talep edebileceği, tayin olunan sigorta eksperinin, Komite tarafından belirlenen ücret karşılığında işi kabul etmek zorunda olduğu, ancak, işi kabul zorunluluğunun bu maddenin onyedinci fıkrası uyarınca düzenlenen kaza ve zarara ilişkin tespit tutanağı için uygulanmayacağı şeklinde iken; kanun değişikliği ile sigorta eksperinin atanması, iş kabulü ve ekspertiz ücretinin belirlenmesi ile ilgili usul ve esasların, birliğin ve Sigorta Eksperleri İcra Komitesi'nin görüşü alınarak hazırlanacak yönetmelikle düzenleneceği hususunda hüküm getirilmiştir.
Hazine Müsteşarlığı tarafından "Sigorta Eksperleri Atama Yönetmeliği" hazırlanarak 25/08/2015 tarih ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
Söz konusu Kanun hükmüne dayanılarak 25/08/2015 tarih ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak dava konusu kısımları üç ay sonra yürürlüğe giren Sigorta Eksperleri Atama Yönetmeliğinin 1. maddesinde, "(1) Bu Yönetmeliğin amacı, sigorta eksperliği faaliyetinin sigortacılık sektörüne olan güveni artırıcı biçimde sürdürülmesini ve tarafların hak ve menfaatlerinin korunmasını teminen eksperlik faaliyetine ilişkin atama ile iş kabul ve ücret esaslarının belirlenmesidir.
(2) Bu Yönetmelik, sigorta eksperinin sigortacı veya sigorta ettiren ya da sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler tarafından atanması, eksperin iş kabulü, asgari ücret tarifesinin tespiti de dahil olmak üzere ekspertiz ücretinin belirlenmesi ile ilgili usul ve esasları kapsar." düzenlenmesine yer verilmiştir.
Öte yandan, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun "Sigorta Hukuku" başlıklı Altıncı Kitabında yer alan "Giderleri ödeme borcu" borcu başlıklı 1426. maddesinin 1. fıkrasında; Sigortacı, sigorta ettiren, sigortalı ve lehtar tarafından, rizikonun, tazminatın veya bedel ödeme borcunun kapsamının belirlenmesi amacıyla yapılan makul giderleri, bunlar faydasız kalmış olsalar bile, ödemek zorundadır." hükmü, "Beyan Yükümlülüğü" başlığının "Riziko gerçekleştiğinde" alt başlıklı 1446. maddesinin 1. fıkrasında; "Sigorta ettiren, rizikonun gerçekleştiğini öğrenince durumu gecikmeksizin sigortacıya bildirir." hükmü bulunmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Dava konusu Sigorta Eksperleri Atama Yönetmeliğinin,
1) "İhbar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının incelenmesi;
Dava konusu "Motorlu araç sigortalarında, sigortalı veya sigorta sözleşmesinden menfaat sahibi olan kişiler tarafından hasar ihbarlarının sigorta şirketine yapılması gerekir." düzenlemesinde, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 1446. maddesinin 1. fıkrasında yer alan; "Sigorta ettiren, rizikonun gerçekleştiğini öğrenince durumu gecikmeksizin sigortacıya bildirir." hükmü uyarınca, sigortalı veya sigorta ettiren ya da sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişi tarafından asıl muhatap olan sigorta şirketine hasar gerçekleştiğinde bilgi verilmesinde hukuka ve üst normlara aykırılık bulunmamaktadır.
2) "Sigorta şirketi tarafından atama" başlıklı 6. maddesinin incelenmesi;
Dava konusu maddenin 1. fıkrasında; "Sigorta şirketi, motorlu araç sigortalarında ihbarın alınmasından itibaren en fazla 1 iş günü içinde ilgili dosya için eksper atanıp atanmayacağına ilişkin bilgiyi 4 üncü maddedeki usule göre Merkeze iletir, varsa eksper atama bilgisi EKSİST’e girer. "hükmü, 2. fıkrasında; "Sigorta şirketince atanan eksper tarafından yapılan tespitlere, 3 iş günü içinde sigortalı veya sigorta ettiren ya da sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişi tarafından itiraz edilebilir. İtiraz süresi, eksper raporunun EKSİST’e girişine ilişkin olarak muhataba yapılan bildirimle başlar. İtiraz halinde, Müsteşarlıkça belirlenecek bölge, branş, iş dağılımı gibi objektif kriterler dikkate alınarak EKSİST üzerinden tesadüfi olarak eksper ataması yapılır." kuralı ile itiraz prosedürü düzenlenmiş olup , dava konusu maddede hukuka ve üst normlara aykırılık bulunmamaktadır.
3) "Hakem eksper ataması" başlıklı 8. maddesinin incelenmesi;
Dava konusu maddenin 1. fıkrasında, " Motorlu araç sigortalarında, eksper raporlarının EKSİST’e girişine ilişkin bildirim yapılmasından itibaren 3 iş günü içinde taraflardan birinin talebi halinde hakem eksper atanır." hükmü, 2. fıkrasında, "Hakem eksper ataması, az on yıl bilfiil sigorta eksperliği yapmış olan sigorta eksperleri arasından, Müsteşarlıkça belirlenecek bölge, branş, iş dağılımı gibi objektif kriterler dikkate alınarak EKSİST üzerinden tesadüfi olarak yapılacaktır." hükmü, 3. fıkrasında, "Hakem eksper, atama tarihinden itibaren en geç 3 iş günü içinde dosya üzerinden inceleme yaparak raporunu hazırlar." hükmü ve 4. fıkrasında, "Hakem eksper tarafından düzenlenecek olan rapor, nihai rapor olarak kabul edilecektir." hükmü bulunmakta olup, düzenlemelerde sigorta eksperlerinin moturlu araç sigortalarında hazırladıkları ve EKSİST'e girişini yaptıkları raporlar ile ilgili olarak ihtilaf bulunması halinde, uyuşmazlığın hangi suretle çözüleceği düzenlenmiş olup dava konusu maddede hukuka ve üst normlara aykırılık bulunmamaktadır.
4) "Ücret" başlıklı 11. maddesinin 4. ve 6. fıkralarının incelenmesi;
4. fıkrasında; "7 nci maddenin birinci fıkrasına göre atanan eksperin ücreti, atamayı yapan tarafça ödenir." düzenlemesi ile 6. fıkrasında; "Hakem eksperin ücreti, taban ekspertiz ücret tarifesine göre atamayı talep eden tarafça ödenir." düzenlemesi yer almakta olup, sigorta şirketi tarafından atanan eksperin tespitlerine itiraz edilmesi durumunda bu itirazı yapan kişi tarafından ekspertiz ücretinin ödenmesinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
5) "Onarım servislerinin değerlendirilmesi" başlıklı 13. maddesinin incelenmesi;
Dava konusu "Onarım servislerinin değerlendirilmesi, Müsteşarlıkça belirlenecek esaslar dâhilinde ilgili branşta ruhsat sahibi olan eksperler tarafından yapılabilir." düzenlemesinin, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu'nun "tanımlar başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasının (n) bendinde Sigorta eksperinin, Sigorta konusu risklerin gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkan kayıp ve hasarların miktarını, nedenlerini ve niteliklerini belirleyen ve mutabakatlı kıymet tespiti, ön ekspertiz ve hasar gözetimi gibi işleri mutat meslek olarak yapan tarafsız ve bağımsız kişiyi ifade ettiği, düzenlemenin eksperler için zorunluluk içermediği dikkate alındığında dava konusu maddede hukuka ve üst normlara aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelere verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 28/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.