MAHKEMESİ :ASLİYE ... MAHKEMESİ

Taraflar arasında görülen alacak davasının yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen hüküm davalı tarafından temyiz edilmiştir.

Y A R G I T A Y K A R A R I

Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü.
Davacı vekili dilekçesi ile; davalı ...’ın ... ....Asliye ... Mahkemesinin 1994/574 Esas sayılı dava dosyasında davacı aleyhine tapu iptali ve tescil davası açtığını; bunun üzerine, davacının davalıya hissesine karşılık 170 bin lira para ödediğini ve anlaşma tutanağı imzaladıklarını; davalı da açtığı davadan feragat ettiğini; ancak, tarafların anlaşmasından sonra, diğer hissedarlar tarafından tapu iptali davası açıldığını ve tapunun iptal edildiğini; davalının ise, müvekkilinden aldığı parayı iade etmediğini, parasını aldığı tarladaki hisseyi de devretmeye yanaşmadığını ve taşınmazla ilgili ortaklığın giderilmesi davası açıldığını belirterek; müvekkilinin ........2004 tarihinde verdiği, ... dönüm tarlanın karşılığı olan ....000 TL’nin ulaştığı değer, alım gücü hesaplanarak, şimdilik 30.000 TL’nin tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı cevap dilekçesinde; dava zamanaşımına uğramıştır. Tapu iptali davası açtığım ve dava devam ederken davadan feragat edildiği iddiası doğrudur. Ancak, feragat edilmesi karşılığında 170.000 TL verildiği iddiası doğru değildir. Kaldı ki 170.000 TL’nin 30.000 TL’ye ulaştığı iddiası haklı değildir. Davacı sadece 170.000 TL’sını talep edebilir diyerek savunmada bulunmuş; davanın reddini istemiştir.
Mahkemece; sözleşme tarihi ile dava tarihi arasında ... yıl gibi bir süre geçtiği gözetildiğinde tamamen denkleştirici adaletin uygulanmasının da davalı lehine ayrıca sebepsiz zenginleşmeye neden olacağı, bu nedenle bilirkişi tarafından hesaplanan paranın güncel değeri yerine ... ....Sulh ... Mahkemesinin 2011/704 Esas sayılı dosyasındaki taşınmazların ifanın imkansızlaştığı 2011 yılındaki değeri olan ve bilirkişi tarafından belirlenen değerine hükmetmesinin hakkaniyete daha uygun olduğu anlaşıldığından 28.649,... TL üzerinden davanın kısmen kabulüne karar vermek gerekmiştir” denilerek, davanın kısmen kabulü cihetine gidilmiş, hüküm davalı tarafından süresinde temyiz edilmiştir.

Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, sair temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
Ancak, davada; davalının davacı aleyhinde açtığı tapu iptal-tescil davasından feragat etmesi karşılığında, davacının davaya konu taşınmazlardaki hisselerine karşılık ........1994 tarihli anlaşma ile ödenen 170.000 TL’nin dava tarihindeki ulaştığı değerin hesaplanarak, tahsili talep edilmektedir.
Taraflar arasındaki satım sözleşmesine konu taşınmazın tapulu olduğu yönünde bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. Tapulu taşınmazın satışına ilişkin sözleşme resmi biçimde yapılmadığından hukuken geçersizdir. (MK. 634, BK. 213, Tapu K.26 ve Noterlik K. 60.maddeleri). O nedenle, geçerli sözleşmelerde olduğu gibi taraflarına hak ve borç doğurmaz. Bu durumda taraflar verdiklerini haksız iktisap kuralları gereğince geri isteyebilir. ...’ın yerleşmiş uygulamalarına göre ise, haksız iktisap kuralları uyarınca tasfiye edilirken, denkleştirici ... kuralı hiçbir zaman gözardı edilmemelidir. Bu husus, hakkaniyetin ve adaletin bir gereğidir. Bu bakımdan iadeye karar verilirken, satış bedeli olarak verilen paranın alım gücünün ilk ödeme tarihindeki alım gücüne ulaştırılması ve bu şekilde iadeye karar verilmesi uygun olacaktır. Aksi takdirde kısmi iade durumu oluşacak, iade dışındaki zenginleşme iade borçlusu yedinde haksız zenginleşme olarak kalacak, iade borçlularının iadede direnmelerine neden olacaktır.
O halde, denkleştirici ... kuralı gereğince davacının ödediği paranın çeşitli ekonomik etkenler nedeniyle azalan alım gücünün, işçi ücreti, enflasyon, tüketici eşya fiyat endeksi, altın ve döviz kurlarındaki artışlar, memur maaş ve işçi ücretlerindeki artışlar vs. ortalamları alınarak ödediği tarihten dava tarihine kadar ulaşacağı alım gücünün ne olabileceği uzman bilirkişilerden açıklayıcı, denetime elverişli rapor alınarak, bu miktarın tahsiline karar verilmesi gerekir.
Mahkemece, yukarıda açıklanan hususlar gözetilerek, denkleştirici ... kuralları çerçevesinde bilirkişiden alınacak raporun hükme esas alınması gerekirken, yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde, taşınmazların ifanın imkânsızlaştığı tarihteki (2011 tarihindeki) rayiç değeri üzerinden alacağa hükmedilmiş olması doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428.maddesi gereğince BOZULMASINA ve peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 02.04.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.