Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2021/20551 Esas 2022/983 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : Ankara 23. Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatının iptaline yönelik kararın iptali istemli davanın yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine dair verilen hükme karşı davacı vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesince davacı tarafın istinaf başvurusunun kabulü ile Ankara 23. Asliye Hukuk Mahkemesinin 22/10/2019 gün ve 2018/135 Esas, 2019/485 Karar sayılı kararının kaldırılmasına, HMK’nun 353. maddesinin 1. fıkrası (b) bendinin 2.maddesi uyarınca düzelterek yeniden esas hakkında karar verilmek suretiyle yargı yolu caiz olmadığından davanın usulden reddine dair verilen kararın süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği düşünüldü:
K A R A R
Davacı vekili; müvekkilinin işlettiği davaya konu büfenin davalı ... Sanayi Bölge Müdürlüğü sınırları içinde olduğunu, söz konusu büfenin bulunduğu ortak alanı 15/11/2016 tarihli kira kontratı ile davadışı ... İş Merkezi Yönetiminden kiraladığını, 22/09/2017 tarihinde, davalı tarafından müvekkiline ait büfede yapılan denetimde işyeri ruhsatının büfe olmasına rağmen, ruhsat faaliyetinin dışında “piknik türü ve sulu yemek’’ faaliyeti gösterildiğinin tespit edildiği, faaliyet konusu dışındaki emtiaların 25/09/2017 tarihine kadar kaldırılarak asıl faaliyet konusuna dönülerek, ... İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsat Müdürlüğüne bilgi verilmesi gerektiği konusunda tutanak düzenlendiğini, müvekkilinin söz konusu tarihe kadar büfenin dışındaki emtiayı kaldırdığını, bu hususu ... İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsat Müdürlüğüne bildirdiğini, ancak ilgili Müdürlüğün müvekkilinin bu yönde getirmiş olduğu yazıyı almaktan imtina ettiğini, daha sonra yeniden denetime de gelinmediğini, akabinde 06/10/2017 tebliğ tarihli, ruhsat iptali ve kapatma kararının müvekkiline tebliğ edilerek 7 gün içerisinde iş yerinin boşaltılmasının istendiğini, davalının bu işlemine karşı müvekkilinin 11/10/2017 tarihinde Ankara 6. İdare Mahkemesi 2017/3011 Esas sayılı dosyası ile ruhsat iptaline ve mühürleme işleminin iptaline ilişkin idari dava açtığını, ancak İdare Mahkemesince davanın adli yargı yerinde görülmesi gerektiği gerekçesiyle davanın görev yönünden reddine karar verildiğini, kararın 23/11/2017 tarihinde kesinleştiğini, bu nedenle eldeki davayı açtıklarını, davalının almış olduğu ruhsatın iptali ve işyerinin kapatılmasına ilişkin kararın haksız ve hukuka aykırı olduğunu belirterek davalının işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının iptali ile işyerinin kapatılmasına ilişkin kararının iptalini talep etmiştir.
Davalı vekili; müvekkilinin 4562 sayılı Kanun kapsamında OSM sınırları içinde faaliyet gösteren işyerlerinin denetim ve ruhsatlandırılması işlemlerini yaptığını, davadışı ... İş Merkezi Yönetiminin ortak alanının kat maliklerinden izin alınmadan davacıya ait işyerine kiraya verildiğini, büfe sahibinin çalışma alanının dışına taşıp genişleterek haksız kullanım alanı yarattığını, bunun üzerine müvekkili tarafından davacıya ait işyerinde 21.09.2017 tarihinde denetim yapıldığını, yapılan denetimde davacının ruhsat alanının dışına taştığı, iş merkezinin ortak alanlarına masa sandalye koyarak ruhsat faaliyeti dışında yemek üretip sattığı ve bu hususta ilgili iş merkezinin kat maliklerinin rızasının alınmadığının tespit edildiğini, bunun üzerine müvekkili tarafından davacının işyerine ait ruhsatın iptal edilerek, faaliyetinin engellenmesine karar verildiğini, davacı hakkındaki işlemin yasal hükümlere ve hukuka uygun olduğunu belirterek davanın reddini talep etmiştir.
İlk derece mahkemesince, davacıya kiralanan işyerinde ruhsata aykırı faaliyet yapıldığının tespit edildiği, büfe olarak faaliyet gösteren işyerinin bir iş merkezinin ortak alanında bulunduğu ve ayrı bir bağımsız bölüm şeklinde planlanmamış olduğu, bu nedenle büfenin faaliyet gösterebilmesi için tüm kat maliklerinin rızasına ihtiyaç bulunduğu ancak kat malikleri tarafından davacının ortak alandaki büfede ruhsat faaliyetinin dışında “piknik türü ve sulu yemek’’ faaliyeti göstermesine rıza gösterilmediği, bu nedenle davalı tarafından davacının işyerine ait ruhsatın iptaline ilişkin işleminin yerinde olduğu, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu gereğince kat maliklerinin muvafakati olmadan kiraya verilen yerin uzun süredir büfe olarak kullanılmasının bu yerin yasaya aykırı kiralandığı gerçeğini değiştirmeyeceği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş; davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi’nce; davalı ... Sanayi Bölge Müdürlüğü tarafından kamu hizmeti/idari işlem niteliğindeki iş yeri açma ruhsatının iptaline ilişkin işleminin iptaline yönelik eldeki davada idari yargının görevli olduğu gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun kabulü ile, ilk derece mahkemesinin kararının kaldırılmasına, HMK’nın 353.maddesinin 1.fıkrası (b) bendinin 2.maddesi uyarınca yeniden karar verilmek suretiyle davanın usulden reddine karar verilmiş; Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından süresi içerisinde temyiz edilmiştir.
Dava, iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatının iptaline yönelik kararın iptali istemine ilişindir.
Somut uyuşmazlıkta öncelikle çözümlenmesi gereken husus davanın hangi yargı kolunda görüleceğine ilişkindir.
Dava, davalı ... Sanayi Bölge Müdürlüğünün, Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, Ostim Organize Sanayi Bölgesindeki dava dışı ... İş Merkezinin ortak alanında bulunan davacı tarafından kiralanan ve işletilen büfe hakkındaki iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatının iptaline ilişkin işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu ’nun “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14. maddesinde 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu hükümlerinin saklı olduğu belirtilmiş; Değiştirilen, Eklenen ve Yürürlükten Kaldırılan Hükümler başlıklı 85. maddesinin h bendinde, «…12.4.2000 tarihli ve 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun 4 üncü maddesinin altıncı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Yürürlüğe giren mevzii imar plânına göre arazi kullanımı, yapı ve tesislerinin projelendirilmesi, inşası ve kullanımıyla ilgili ruhsat ve izinler ile işyeri açma ve çalışma ruhsatları ... tarafından verilir ve denetlenir. İşyeri açma ve çalışma ruhsatının verilmesi sırasında işyeri açma ve çalışma ruhsatına ilişkin harçlar, ... tarafından tahsil edilerek ilgili belediye veya il özel idaresi hesabına yatırılır…»;
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun 3. maddesinin (h) bendinde, Organize Sanayi Bölgesi (...), “Sanayinin uygun görülen alanlarda yapılanmasını sağlamak, çarpık sanayileşme ve çevre sorunlarını önlemek, kentleşmeyi yönlendirmek, kaynakları rasyonel kullanmak, bilgi ve bilişim teknolojilerinden yararlanmak, sanayi türlerinin belirli bir plan dâhilinde yerleştirilmesi ve geliştirilmesi amacıyla, sınırları tasdik edilmiş arazi parçalarının imar planlarındaki oranlar dâhilinde gerekli ortak kullanım alanları, hizmet ve destek alanları ve teknoloji geliştirme bölgeleri ile donatılıp planlı bir şekilde ve belirli sistemler dâhilinde sanayi için tahsis edilmesiyle oluşturulan ve bu Kanun hükümlerine göre kurulan, planlanan ve işletilen, kaynak kullanımında verimliliği hedefleyen mal ve hizmet üretim bölgelerini” ifade eder şeklinde tanımlanmış;
4.maddesinin ondördüncü fıkrasında, “Yürürlüğe giren imar plânına göre arazi kullanımı, yapı ve tesislerinin projelendirilmesi, inşası ve kullanımıyla ilgili ruhsat ve izinler ile işyeri açma ve çalışma ruhsatları ... tarafından verilir ve denetlenir. İşyeri açma ve çalışma ruhsatının verilmesi sırasında işyeri açma ve çalışma ruhsatına ilişkin harçlar, ... tarafından tahsil edilerek ilgili belediye veya il özel idaresi hesabına yatırılır.” hükmüne;
5.maddesinin ilk fıkrasında, “..., müteşebbis heyetin veya genel kurulun vereceği karar üzerine yönetim kurulunun başvurusu üzerine Bakanlıkça verilen kamu yararı kararı ve sınırları belirlenmiş yetki çerçevesinde kamulaştırma işlemleri yaptırabilen bir özel hukuk tüzel kişiliğidir. ...; kamulaştırma işlemlerini Valilik, İl Özel İdaresi, Belediye veya Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığına yaptırabilir.” hükmü yer almakta olup;
Kanunun 8. maddesinde ise;“ Yönetim kurulu, müteşebbis heyetin en az dördü kendi üyeleri arasından olmak üzere seçeceği beş asıl, beş yedek üyeden oluşur. Genel kurula geçen ve müteşebbis heyetin sona erdiği ...’lerde, yönetim kurulu yönetmelikle belirlenecek kriterlere göre en fazla on bir asıl ve on bir yedek üyeden oluşur. Yönetim kurulu üyeleri dört yıl için seçilir.
Yönetim kurulu üyeleri kendi aralarında bir başkan ve bir başkanvekili seçerler. Yönetim kurulu en az ayda iki defa toplanır ve toplantı salt çoğunluk ile yapılır. Geçerli bir mazereti olmadan üst üste yapılan üç toplantıya veya mazereti olsa dahi altı ay içinde yapılan toplantıların en az yarısına katılmayan üyeler üyelikten çekilmiş sayılırlar. Kararlar salt çoğunlukla verilir. Oyların eşitliği halinde başkanın oyuna itibar edilir.
Yönetim kurulu; kanun, yönetmelik, kuruluş protokolü ve benzeri düzenlemeler ile müteşebbis heyetin kararları çerçevesinde ...’nin sevk ve idaresini yürütmekle görevlidir.” hükümlerine yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu 2/a ve b fıkralarında idari dava türleri sayılmıştır. Buna göre; idarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davaları ve idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları olarak sıralanmıştır.
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgesi Kanunu 5. maddesinde Organize Sanayi Bölgesinin bir özel hukuk tüzel kişiliği olduğu açıkça düzenlenmiştir.
Yukarıda sözü edilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, davalı ... Sanayi Bölge Müdürlüğünün özel hukuk tüzel kişiliğine sahip olduğu ve özel hukuk tüzel kişilerince tesis edilen işlemlerin yargısal denetiminin adli yargı yerlerince yapılacağının açık olduğu gözetildiğinde; davalı ... Sanayi Bölge Müdürlüğünün, davacı tarafından kiralanan ve işletilen büfe hakkındaki iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatının iptaline ilişkin işleminin iptali istemiyle davalı ... Sanayi Bölge Müdürlüğüne karşı açılan davanın yargısal denetiminin adli yargı yerinde yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Şu halde; bölge adliye mahkemesince, açık yasa hükmü gereği davalı ... Sanayi Bölge Müdürlüğünün özel hukuk tüzel kişisi olduğu da gözetilerek, uyuşmazlığın esastan incelenip karara bağlanması gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile davanın yargı yolu bakımından görevsizlik nedeni ile usulden reddine karar verilmiş olması usul ve yasaya uygun değildir. Açıklanan nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın HMK 371. maddesi gereğince maddesi gereğince BOZULMASINA, dosyanın Bölge Adliye Mahkemesi’ne, kararın bir örneğinin de İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davacıya geri verilmesine, 27/01/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.