Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2021/8530 Esas 2022/508 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi

Taraflar arasındaki sigorta tahkim yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı Sigorta Tahkim Komisyonu Uyuşmazlık Hakem Heyeti'nce başvurunun kabulüne dair verilen karara karşı davalı vekilince itiraz edilmesi üzerine İtiraz Hakem Heyeti tarafından verilen 09/10/2019 tarih 2019/İHK-13471 sayılı itirazın reddine dair verilen kararın süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği düşünüldü:
K A R A R
Davacı vekili, 09/07/2018 tarihinde davacının desteği ...’ın sevk ve idaresindeki, işleteni dava dışı ... Taşıma Gıda Turizm Sanayi ve Ticaret Ltd. Şirketi olan ve kaza tarihinde davalı nezdinde zorunlu mali mesuliyet sigorta poliçesi olan kamyonun tek taraflı trafik kazasına karıştığı, kazada davacının desteğinin vefat ettiğini belirterek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 5.000 TL destekten yoksun kalma tazminatının temerrüt tarihinden itibaren işleyecek faiziyle birlikte davalıdan tahsilini talep etmiş; ıslah dilekçesi ile talebini 162.715,28 TL’ye yükseltmiştir.
Davalı vekili, davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
Sigorta Tahkim Komisyonu Uyuşmazlık Hakem Heyetince; trafik kazası tespit tutanağına göre kazanın fren patlaması sonucu meydana geldiği, fren patlamasına sürücünün kusurunun neden olmadığı, teknik arızadan işletenin sorumlu olduğu, motorlu araç işletenlerin araçların periyodik bakımlarını yaptırmakla yükümlü oldukları, fren patlamasından araç işletenin sorumlu olduğu, bu nedenle zararın teminat kapsamında kaldığı gerekçesiyle başvurunun kabulü ile 162.715,28 TL destekten yoksun kalma tazminatının 20/09/2018 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir. Anılan karara karşı davalı vekili tarafından itiraz edilmesi üzerine İtiraz Hakem Heyetince davalı vekilinin itirazının reddine karar verilmiştir. Karar, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava, trafik kazasından kaynaklanan destekten yoksun kalma tazminatı istemine ilişkindir.
Davacının desteğinin, kaza tarihinde davalı nezdinde zorunlu mali mesuliyet sigorta poliçesi olan aracın sürücüsü iken gerçekleşen tek taraflı trafik kazasında öldüğü konusunda uyuşmazlık yoktur. Dosya kapsamında bulunan kaza tespit tutanağında, aracın rampa aşağı giderken freninin boşaldığı, yolda 33 metre lastik izinin olduğu, aracın frenlerinin boşalması nedeniyle sürücünün hızını azaltamadığı, meydana gelen kazanın araca ait teknik arıza(fren) ve sürücünün KTK m.31/1-a’daki fren, …..vs. bozuk, noksan veya teknik şartlara aykırı aracı kullanmak kuralını ihlal ettiği gerekçesiyle meydana geldiği belirlenmiştir.
Türk Ticaret Kanunu'nun 1425. maddesine göre sigorta poliçesi genel ve varsa özel şartları içerir. Yeni Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartları 01/06/2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Karayolları Trafik Kanunu’nun 92. maddesinin (a) ve (c) bentleri, Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartları A.1. maddesi, A.3. maddesi, A.5. maddesinin (ç) bendi, yine A.6. maddesinin (c) ve (d) bentleri birlikte değerlendirildiğinde bir motorlu aracın işletilmesi sırasında destekten yoksun kalınan zararın, zorunlu mali sorumluluk sigortasının kapsamında olması için şu şartların gerçekleşmesi gerektiği söylenebilir.
a) Talep edilen destek tazminatı, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre sigortalıya düşen hukuki sorumluluk ve sorumluluk riski çerçevesinde genel şartlarda içeriği belirlenmiş tazminatlara ilişkin olmalıdır. Sigortalının hukuki sorumluluğu olmayan veya sigortalının sorumluluk riski içinde bulunmayan tazminat taleplerinden sigortacının sorumluluğu bulunmayacaktır.
b) Motorlu aracın işletilmesinden dolayı ölen kişinin üçüncü kişi olması gerekir. İşleten ve işletenin sorumlu olduğu şahısların dışında bir üçüncü kişinin ölüm neticesi, destek zararlarından sigortacının sorumluluğu bulunmaktadır. Bunun sonucu olarak, poliçede taraf olan işleten (sigortalı) ya da işletenin eylemlerinden sorumlu bulunduğu kişilerin ölmesi durumunda ölen kişi, üçüncü kişi sayılmayacağı için desteğinden yoksun kalanların zararından sigortacı sorumlu olmayacaktır.
c) Sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmakla beraber destek şahsının kusuruna denk gelen destek tazminatı taleplerinden sigortacının sorumluluğu bulunmamaktadır. Bir başka anlatımla desteğin kendi kusurundan kaynaklanan destek zararlarından sigortacının sorumluluğu bulunmamaktadır.
Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası teminatının kapsamı, poliçe ve poliçenin ayrılmaz bir parçası olan Genel Şartlara göre belirlenir. Nitekim Karayolları Trafik Kanunu’nun 90. maddesinde yapılan değişiklikle, zorunlu sigortacının kapsamındaki tazminatları belirlemede Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının göz önüne alınması esası getirilmiştir.
01/06/2015 tarihinde yürürlüğe giren Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nın amacı A.1 maddesinde “Karayolları Trafik Kanunu uyarınca motorlu araç işletenlerine yüklenen hukuki sorumluluk için düzenlenen Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasına yönelik ilgililerinin hak ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esasların düzenlenmesidir.” şeklinde belirlenmiştir. Sigortanın kapsamı ise Genel Şartların A.3. maddesinde “Sigortacı, poliçede tanımlanan motorlu aracın işletilmesi sırasında, üçüncü şahısların ölümüne veya yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebebiyet vermiş olmasından dolayı, Karayolları Trafik Kanunu'na göre sigortalıya düşen hukuki sorumluluk çerçevesinde Genel Şartlarda içeriği belirlenmiş tazminatlara ilişkin talepleri, kaza tarihi itibariyle geçerli zorunlu sigorta limitleri dahilinde karşılamakla yükümlüdür. Sigortanın kapsamı üçüncü şahısların, sigortalının Karayolları Trafik Kanunu çerçevesindeki sorumluluk riski kapsamında, sigortalıdan talep edebilecekleri tazminat talepleri ile sınırlıdır.” şeklinde düzenlenmiştir. Kapsama giren teminat türlerinin tanımlandığı A.5. maddesinin (ç) bendinde ise Destekten Yoksun Kalma (Ölüm) Teminatı “Üçüncü kişinin ölümü dolayısıyla ölenin desteğinden yoksun kalanların destek zararlarını
karşılamak üzere bu genel şart ekinde yer alan esaslara göre belirlenecek tazminattır.” şeklinde ifade edilmiştir. Genel Şartlar A.6. maddesinin (c ) bendinde “İlgililerin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan tazminat talepleri” ve (d) bendinde, "destekten yoksun kalan hak sahibinin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan destek tazminatı talepleri ile destekten yoksun kalan hak sahibinin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmakla beraber destek şahsının kusuruna denk gelen destek tazminatı talepleri” Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası teminatının dışında kalan hallerden sayılmıştır.
Davalı ... şirketinin sorumluluğunun kapsamı 01/06/2015, yani kaza tarihinden önce yürürlüğe giren Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartları’na göre belirlenecektir.
Genel Şartların "Teminat Dışında Kalan Haller" başlıklı A.6. maddesi (d) bendinde; "destek şahsının kusuruna denk gelen destek tazminatı talepleri" teminat kapsamı dışında bırakılmış olup bu nedenle kendi ölümüne neden olan sürücünün (desteğin) tam kusuruna isabet eden destek tazminatı talebi ... poliçe teminatı kapsamında değildir.
Kaza tarihinde yürürlükte bulunan Karayolları Trafik Kanunu’nda sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan destek tazminatı talepleri ile destekten yoksun kalan hak sahibinin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmakla beraber desteğin kusuruna denk gelen destekten yoksun kalma tazminatı taleplerinin sigorta teminat kapsamında olduğuna ilişkin bir düzenleme olmayıp, eğer davacının desteği sürücü ... kazanın oluşumunda tamamen kusurlu ise davacının davalı zorunlu mali sorumluluk sigortacısından destekten yoksun kalma tazminatı talep etme hakkı bulunmamaktadır. (H.G.K.'nın 20/04/2021 tarih 2021/17-86 E, 2021/516 K sayılı ilamı da bu yöndedir.)
Ancak kazanın aracın freninin boşalması sebebine dayalı teknik arızadan kaynaklandığı anlaşılmasına göre, davacının desteği sürücü ...’ın kazanın oluşumundaki kusur oranının belirlenmesi için aracın periyodik bakım ve onarımını yaptırmakla sorumlu olan tarafın tespit edilmesi gereklidir. Buna göre araç işleten sıfatı gereği davadışı ... Taşıma Gıda Turizm Sanayi ve Ticaret Ltd. Şirketi aracın bakımından sorumlu olmakla birlikte, aracın sürücüsü konumunda olan davacının desteği ...’ın da aracın bakımının yaptırılıp yaptırılmadığı hususunda bilgisi olup olmadığı, aracın bakımının yaptırılmadığını bildiği halde aracı yola çıkararak kullanıp kullanmadığı hususunda hakem heyetince yeterli araştırma yapılmadan karar verildiği anlaşılmaktadır.
Somut olayda, kaza tutanağına göre 09/07/2018 tarihinde desteğin sevk ve idaresindeki kamyonun seyir halinde iken freninin boşaldığı, kazanın bu nedenle meydana geldiği, kazada desteğin vefat ettiği, araç içerisinde yolcu olarak bulunan ...’ın ifadesine göre kaza tarihinde Elmalı ilçesinde çalışmakta olduğu şantiyeye lift denilen iş makinesini taşıyan davaya konu araçta yolcu olarak bulunduğunu, rampa aşağı indikleri sırada aracın freninin boşaldığını, bu nedenle sürücünün hızını azaltamadığı ve davaya konu kazanın meydana geldiğini beyan ettiği, davaya konu kamyonun maliki, araç işleteni ve aynı zamanda sigorta ettireninin davadışı ... Taşıma Gıda Turizm Sanayi ve Ticaret Ltd. Şirketi olduğu, kaza sırasında kamyon üzerinde iş makinesi niteliğindeki vincin yüklü olduğu anlaşılmaktadır.
Şu durumda, İtiraz Hakem Heyetince, soruşturma dosyası ve varsa ceza mahkemesi dosyası da, dosya içerisine alınarak, davacının desteği sürücü ... ile araç işleten
Dava dışı ... Taşıma Gıda Turizm Sanayi ve Ticaret Ltd. Şirketi arasındaki ilişkinin araştırılarak, sürücü ...’ın davaya konu aracın bakımından sorumlu olup olmadığı, aracın belli periyotlarda bakımının yapılıp yapılmadığı hususunun sürücü ... tarafından bilinmesi gerekip gerekmediği, buna göre meydana gelen kazanın araçtaki teknik arızadan kaynaklanmasına göre araç işleten davadışı ... Taşıma Gıda Turizm Sanayi ve Ticaret Ltd. Şirketinden aracın periyodik bakımının yaptırılıp yaptırılmadığına ilişkin belgelerin istenilmek suretiyle araç işletenin ve sürücünün kazanın oluşumundaki kusur oranlarının tespiti bakımından, dosyanın Adli Tıp Kurumu, İTÜ Kürsüsü veya Karayolları Genel Müdürlüğü Trafik Fen Heyeti gibi kurumlardan seçilecek konusunda uzman bilirkişi kuruluna tevdii ile kaza tespit tutanağı ve tüm dosya kapsamı ile oluş şekline göre olaydaki kusur oranlarının duraksamaya yer vermeyecek şekilde tespiti ve meydana gelebilecek çelişkilerin giderilmesi yönünden ayrıntılı, gerekçeli ve denetime açık rapor alınması, ondan sonra dosyadaki tüm deliller birlikte değerlendirilip varılacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeyle yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Temyiz edilen kararın yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, bozma sebebine göre temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalıya geri verilmesine 17/01/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.