Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2022/3196 Esas 2022/4717 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 11. HUKUK DAİRESİ

Taraflar arasında görülen davada Antalya 2. Asliye Ticaret Mahkemesince verilen 18.04.2017 tarih ve 2016/49 E. - 2017/262 K. sayılı kararın asıl ve birleşen davada davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf isteminin esastan reddine dair Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi’nce verilen 11.06.2018 tarih ve 2017/1959 E. - 2018/993 K. sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi asıl ve birleşen davada davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, bazı noksanlıkların ikmali için mahalline gönderilen dosyanın eksikliklerin giderilmesinden sonra gönderildiği anlaşılmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçeler, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, asıl davada, TAPDK'dan almış olduğu gezici toptan satış belgesi ile toptan alkollü ve alkolsüz içecek satış ve pazarlama faaliyetini gösterdiğini, davalılardan Özakıncılar Ltd. Şirketi ile davacı şirket arasında ileride teslimi yapılacak mallar için sözlü olarak anlaşma yapıldığını, davacının buna istinaden davalı Özakıncılar Ltd. Şti.'ne 7 adet çek verdiğini, ancak davalı tarafından sözleşmenin gereğine uyulmadığını, malların davalı Özakıncılar tarafından davacıya teslim edilmediğini, bu nedenle sözlü olarak yapılan mal satış sözleşmesinin ihtarname ile feshedildiğini, ancak çeklerin iade edilmediğini, ayrıca bu çeklerden Finansbank AŞ'a ait ...935 seri nolu 01.07.2016 keşide tarihli 18.600,00.-TL bedelli çekin diğer davalı Tam Faktoring A.Ş.'ye davalı Özakıncılar Ltd. Şirketi tarafından alacağın temliki sözleşmesi ile devredildiğini, bu çekin bankaya ibraz edilmesi üzerine davacının bedelini ödemek zorunda kaldığını belirterek sonuç olarak 7 adet çekten dolayı davacının borçlu olmadığının tespiti ile çeklerin iptaline, ...935 seri nolu çek bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalılardan tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Birleşen davada ise ayrıca Tam Faktoring de davalı olarak gösterilerek asıl davada dava konusu edilen ...936 seri nolu ve 16.200,00.-TL bedelli çekten dolayı borçlu olmadıklarının tespiti ve çeklerin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Birleşen davada davalı Tam Faktoring A.Ş. vekili, davalı şirketin davaya konu çeki faktoring sözleşmesine binaen devraldığını, 6361 sayılı Faktoring Kanunu 9/3. maddesi gereğince iyi niyetli meşru hamil olduğunu, davacının ileri sürdüğü bedelsizlik def'inin davalıya karşı ileri sürülemeyeceğini, çekin taraflar arasındaki faturaya bağlanmış ilişkiye dayanarak aldığını, belirterek davanın reddine ve %20 kötüniyet tazminatına karar verilmesini talep etmiştir.
Asıl ve birleşen davada Özakıncılar Yemekçilik Hay. Tem. Hiz. İnş. Taş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. ve Kent Faktoring cevap dilekçesi sunmamıştır.
İlk derece mahkemesince, davacının sunduğu deliller itibariyle dava konusu çeklerden dolayı borçlu olmadığını, çeklerin bedelsiz kaldığını ispatlayamadığı, bu nedenle davalı Özakıncılar yönünden davanın reddine karar vermek gerektiği, birleşen davada ise aynı çek için Özakıncılar yönünden yeni bir menfi tespit talebi olduğu, bunun derdestlik dava şartına aykırı olduğu, davacının bedelsizlik iddiasını ispatlamayamaması nedeniyle davalının fatura ibraz edememiş olmasının hukuken sonuca bir etkisi olmadığı gerekçesiyle asıl dava yönünden, davacının davalı Özakıncılar Ltd. Şirketine karşı açtığı menfi tespit davasının reddine, davalı Tam Factoring Şirketine karşı açtığı sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak davasının reddine, birleşen dava yönünden ise davalı Özakıncılar Ltd. Şirketine karşı açtığı menfi tespit davasının derdestlik sebebiyle reddine, davalı ... Factoring Şirketine karşı açtığı sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak davasının reddine karar verilmiştir.
Karar, asıl ve birleşen davada davacı vekili tarafından istinaf edilmiştir.
Bölge adliye mahkemesince, davaya konu yedi adet çekin davacı tarafından davalıya avans olarak verildiği ve bedelsiz olduğunun davacı tarafından yazılı delille ispatlanamadığı, davacının münhasır delil isteminin kabul edilmemesinin yerinde olduğu, ancak talebin ve dava konusunun menfi tespit ve istirdat olduğu, birleşen davada davalı Özakıncılar .. Ltd. Şti.'ne yönelik hüküm fıkrasında "reddine" kelimesinin çıkartılarak yerine "HMK'nın 114/1-ı ve 115/2. maddelerince usulden reddine" kelimelerinin yazılmasının gerektiği, yine davalı ...Ş.'ne yönelik davada yargılamaya sırasında davaya konu çekin davalı Özakıncılar .. Ltd. Şti. tarafından bedeli ödenerek davalı ...Ş.'den iade alındığı anlaşıldığından konusu kalmayan davanın esası hakkında karar vermeye yer olmadığına karar verilmesinin gerektiği gerekçesiyle davacı vekilinin İlk Derece Mahkemesi kararına ilişkin sair istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı vekilinin İlk Derece Mahkemesi kararına ilişkin istinaf başvurusunun resen nedenlerle esastan kabulüne, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, asıl dava yönünden, davacının davalı Özakıncılar Ltd. Şirketine karşı açtığı menfi tespit ve istirdat davasının reddine, davalı Tam Factoring A.Ş.'ne karşı açtığı istirdat davasının reddine, birleşen dava yönünden ise, davalı Özakıncılar.. Ltd. Şirketine karşı açtığı menfi tespit davasının derdestlik sebebiyle, HMK'nın 114/1-ı ve 115/2. maddelerince usulden reddine, davalı ... Factoring A.Ş.'ne karşı açtığı menfi tespit davasının dava açıldıktan sonra davaya konu 23/01/2016 keşide tarihli 16.200,00 TL bedelli çekin davalı Özakıncılar .. Ltd. Şti. tarafından bedeli ödenerek davalı ...Ş.'den iade alındığı anlaşıldığından konusu kalmayan davanın esası hakkında karar vermeye yer olmadığına karar verilmiştir.
Karar, asıl ve birleşen davada davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava ve birleşen dava çeklerden dolayı borçlu olunmadığının tespitine ilişkindir.
Davacı vekili, davacının keşideci, lehtarın davalı Özakıncılar olduğu çeklerin lehtar tarafından davalı ... ve Tam Faktoring şirketlerine verildiği, davacının davalı Özakıncılar'a vermiş olduğu bu çeklerin avans çeki olduğunu ileri sürerek, davacının borçlu olmadığının tespitini istemiş ve yapılan yargılama sonucunda ilk derece mahkemesince, davacının dava konusu çeklerin bedelsiz olduğunu ispatlayamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmişse de, bölge adliye mahkemesince davacının lehtara karşı çeklerin avans olduğunu kanıtlayamadığı, bu nedenle diğer faktoring şirketleri bakımından da çeklerin bedelsiz sayılamayacağı gerekçesiyle, ilk derece mahkemesinin hukuki nitelendirmesini değiştirerek davanın reddine karar verilmiştir.
HMK'nın 222/1 ve TTK'nın 83/1. maddesine göre, mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir.
Somut olayda, davacı, ticari defterlere dayanmasa bile TTK ve HMK nın belirtilen hükümleri uyarınca mahkemenin ticari defterleri resen inceleme hakkının bulunduğu, bu nedenle davalının ticari defterleri de celbedilerek incelenmesi ve öncelikle davacının lehtara karşı dava konusu çekler nedeniyle borçlu olup olmadığının belirlenmesi gerekmektedir. Ayrıca davalı ... şirketlerinin de çekleri alırken davacı ile keşideci arasındaki ticari ilişkiyi ve faturaları isteyip çeklerle karşılaştırıp tevsik edici belgelerin bulunması halinde çekleri alması gerekmekte olup, aksi halde faktoring şirketlerinin meşru hamil olamayacakları göz önüne alınmalıdır. Belirtilen şekilde inceleme yapılarak ve davalı ...'in çekleri iade etmesiyle davanın konusuz kalıp kalmayacağının da değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yetersiz gerekçeyle yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş ve hükmün bu nedenlerle bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, asıl ve birleşen davada davacı vekilinin temyiz isteminin kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA, HMK'nın 373/2. maddesi uyarınca dava dosyasının Bölge Adliye Mahkemesi'ne gönderilmesine, ödediği peşin temyiz harcının isteği halinde temyiz eden asıl ve birleşen davada davacıya iadesine, 13/06/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.