MAHKEMESİ :İş Mahkemesi Sıfatıyla)


1. Taraflar arasındaki “tespit" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, ...1. Asliye Hukuk Mahkemesince (İş Mahkemesi Sıfatıyla) verilen davanın kabulüne ilişkin karar davalı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 21. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin eşi ile şiddetli geçimsizlik nedenlerinden dolayı ancak anlaşmalı olarak boşandığını, kendisine 01.04.2003 tarihinde vefat eden babasından dolayı yetim aylığı bağlandığını, ancak boşandığı eşi ile fiilen birlikte yaşadığı gerekçesiyle aylığının kesilerek yapılan ödemelerin borç çıkarıldığını, Kurum işleminin yerinde olmadığını ileri sürerek kesilen yetim aylığının kesilme tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte tekrar bağlanarak ödenmesine ve davalı Kuruma borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabı:
5. Davalı ... (SGK/Kurum) vekili cevap dilekçesinde; denetmen raporunda davacının boşandığı eşi ile birlikte yaşadığının tespit edilmesi nedeniyle yetim aylığının kesilerek 01.11.2008 tarihinden itibaren yersiz ödenen aylıkların borç çıkarıldığını, Kurum işleminin usul ve yasaya uygun olduğunu belirterek davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
Mahkeme Kararı:
6. ...1. Asliye Hukuk Mahkemesinin (İş Mahkemesi Sıfatıyla) 29.01.2015 tarihli ve 2013/238 E., 2015/81 K. sayılı kararı ile; tüm dosya kapsamına ve tanık beyanlarına göre davacının boşandığı eşi ile birlikte yaşamadığı, boşanmanın muvazaalı olmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Özel Dairenin Bozma Kararı:
7. ...1. Asliye Hukuk Mahkemesinin (İş Mahkemesi Sıfatıyla) yukarıda belirtilen kararı süresi içinde davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmiştir.
8. Yargıtay (Kapatılan) 21. Hukuk Dairesinin 04.11.2015 tarihli ve 2015/13319 E., 2015/19455 K. sayılı kararı ile; "...Somut olayda, kontrol memuru raporuna dayanak oluşturan tutanakta davalı ve eski eşinin, aynı adreste fiilen birlikte yaşadıklarının bildirilmesi karşısında Mahkeme"ce duruşmalarda dinlenen tutanak imza sahiplerinin “davacı ile boşandığı eşinin birlikte yaşadığına dair beyanının yanlış anlaşılarak kayda geçtiği” ve “davacı ve boşandığı eşinin daha sonra boşandıklarını öğrendiği” yönündeki beyanlarındaki rücunun haklı bir nedene dayanmadığı, inandırıcı bir niteliğinin bulunmadığı açıktır. Bu durumda davalı ve eski eşinin, boşanma sonrasında da birlikte yaşamaya devam ettikleri sabit olup, 5510 sayılı Yasa"nın 59/2. maddesi gereğince Kurum"un denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurları tarafından düzenlenen tutanak içeriğinin aksi ispat edilemediğinden, davanın reddi gerekirken Mahkemece davanın kabulüne karar verilmesi; usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır..." gerekçesiyle karar bozulmuştur.
Direnme Kararı:
9. ...1. Asliye Hukuk Mahkemesinin (İş Mahkemesi Sıfatıyla) 22.06.2017 tarihli ve 2016/10 E., 2017/182 K. sayılı kararı ile; tarafların 26.03.2008 tarihinde anlaşmalı olarak boşandıkları, kararın 16.09.2008 tarihinde kesinleştiği, kolluk araştırmasından tarafların 26.03.2008 tarihinden beri ayrı adreslerde ikamet ettiklerinin tespit edildiği, kurum ve kuruluşlardan gelen yazı cevaplarından ortak yaşamın fiilen sürdüğüne ilişkin net belge bulunmadığı, tanık beyanlarından eski eşin çocukları görmek için davacının evine geldiği ancak bu durumun süreklilik arz etmediğinin anlaşıldığı, tutanak tanıklarının duruşmada denetmen raporuna geçen beyanlarından rücu ettikleri, öte yandan tanık Sabri’nin tarafları tanımadığı, boşanmaya ilişkin bilgisinin duyuma dayalı olduğu, tanıkların denetmene verdikleri beyanlarından rücularının haklı nedene dayandığı gerekçesiyle önceki hükümde direnilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
10. Direnme kararı süresi içinde davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmiştir.

II. UYUŞMAZLIK
11. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; davacının boşandığı eşi ile fiilen birlikte yaşadığı olgusunun toplanan deliller ve denetmen raporuna dayanak oluşturan tutanak içeriğindeki tanık beyanları dikkate alındığında ispatlanıp ispatlanmadığı; tutanakta ismi geçen tanıkların mahkemede tutanakta yazılı beyanlarından rücularının haklı nedene dayanıp dayanmadığı; buradan varılacak sonuca göre davanın reddinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.

III. ÖN SORUN
12. Hukuk Genel Kurulundaki görüşmeler sırasında öncelikle direnme adı altında verilen kararın yeni hüküm niteliğinde olup olmadığı; buradan varılacak sonuca göre temyiz incelemesinin Hukuk Genel Kurulu tarafından mı yoksa Özel Dairece mi yapılması gerektiği ön sorun olarak tartışılıp değerlendirilmiştir.

IV. GEREKÇE
13. Direnme kararının varlığından söz edilebilmesi için, mahkeme bozmadan esinlenerek yeni herhangi bir delil toplamadan önceki deliller çerçevesinde karar vermeli; gerekçesini önceki kararına göre genişletebilirse de değiştirmemelidir.
14. Başka bir deyişle mahkemenin yeni bir delile dayanarak veya bozmadan esinlenerek gerekçesini değiştirerek veya daha önce üzerinde durmadığı bir hususu bozmada işaret olunan şekilde değerlendirerek karar vermiş olması hâlinde, direnme kararının varlığından söz edilemez.
15. İstikrar kazanmış Yargıtay içtihatlarına göre; mahkemece direnme kararı verilse dahi bozma kararında tartışılması gereken hususları tartışmak, bozma sonrası yapılan araştırma, inceleme veya toplanan yeni delillere dayanmak, önceki kararda yer almayan ve Özel Daire denetiminden geçmemiş olan yeni ve değişik gerekçe ile hüküm kurmak suretiyle verilen karar direnme kararı olmayıp, yeni hüküm olarak kabul edilir.
16. Somut olayda; mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, davalı Kurum vekilinin temyizi üzerine karar, tutanakta imzası bulunan tanıkların duruşmada alınan beyanlarında davacı ve boşandığı eşinin birlikte yaşadığına dair beyanlarının yanlış anlaşılarak kayda geçtiği ve davacı ve boşandığı eşinin daha sonra boşandıklarını öğrendiği yönündeki beyanlarındaki rücunun haklı nedene dayanmadığı, inandırıcı niteliğinin bulunmadığı ve bu durumda davacı ve eski eşinin boşanma sonrasında birlikte yaşamaya devam ettiklerinin sabit olduğu, tutanak içeriğinin aksinin ispat edilemediği, davanın reddi gerektiği gerekçesiyle bozulması üzerine mahkemece sosyal güvenlik denetmeni tarafından bilgisine başvurulan ve beyanları tutanağa geçirilerek imza altına alınan tanıklar ... ile ..."in yeniden dinlenmesine karar verilerek adlarına davetiye çıkarılmış, tanık ... vefat ettiğinden dinlenememiş ise de tanık ..."un beyanı tekrar alınmıştır. Daha sonra mahkemece bu tanığın iki kez dinlendiği belirtilerek bozma sonrası beyanına da dayanılarak yeni bir karar verilmiştir.
17. Görüldüğü üzere mahkemece bozma kararından sonra toplanan yeni delil de değerlendirilmek suretiyle karar verilmiştir.
18. Bu durumda ortada Hukuk Genel Kurulu tarafından incelenmesi gereken direnme kararı değil, yeni delile dayanılarak verilen yeni hüküm bulunmaktadır.
19. Hâl böyle olunca yeni hükme yönelik temyiz itirazları Özel Dairece incelenmelidir.
20. Bu nedenle dosya Özel Daireye gönderilmelidir.

V. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalı ... vekilinin yeni hükme yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın 10. HUKUK DAİRESİNE GÖNDERİLMESİNE,
Karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere 10.06.2021 tarihinde oy birliği ile kesin olarak karar verildi.