Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2020/5230 Esas 2022/1452 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 12. HUKUK DAİRESİ

Taraflar arasında görülen davada İstanbul 10. Asliye Ticaret Mahkemesi'nce verilen 13.12.2017 tarih ve 2015/451 E- 2017/1522 K. sayılı kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf isteminin esastan reddine dair İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi'nce verilen 16.01.2020 tarih ve 2018/710 E- 2020/39 K. sayılı kararın duruşmalı olarak Yargıtay'ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, duruşma için belirlenen 01.03.2022 günü hazır bulunan davacı vekili Av. ... ile davalı ...A. vekili Av.... dinlenildikten sonra duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakıldı. Tetkik Hakimi Dr. ... tarafından düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, paslanmaz çelik imalat ve ihracatı yapan davalı ...A.’nın ürünlerinin Türkiye piyasasında ilk kez 1979 yılında hisselerinin tamamı ...’e ait olan dava dışı Beta International S.A.-Brussels’in çabaları ile satılmaya başlandığını, adı geçen şirketin davalının Türkiye’deki tek yetkili satıcısı olduğunu, bu satışlar sayesinde müşteri portföyünün büyük ölçüde gelişmesi üzerine davalının ısrarlı talepleri sonucu bu iki şirketin 1999 yılında joint venture sözleşmesi ile %75’i ...Grup’a, %25’i davalıya ait olmak üzere müvekkili şirketi kurduklarını, davalının vergisel nedenlerle hiçbir zaman müvekkili üzerinden doğrudan satış yapmayı tercih etmeyip satış faturalarını Beta International S.A.-Brussels adına düzenlediğini, ardından da asıl müşteriyi bulup ilgili siparişi davalı tarafa ileten müvekkili adına tekrar faturaladığını, davalının ürünlerinin münhasır distribütörlüğünü de Türkiye piyasasında müvekkiline verdiğini, dolayısıyla 20 yıl boyunca Beta International S.A.-Brussels ve ardından 15 yıl boyunca da Betinoks Paslanmaz Çelik San. ve Dış Tic. A.Ş. bünyesi altında toplam 35 yıl boyunca davalının Türkiye’deki münhasır distribütörü olarak faaliyet gösteren müvekkilinin, davalının Türkiye piyasasında marka ve ürünlerini tanınıp satışlarının artmasına bizzat ve tek başına hizmet verdiğini, ancak davalının müvekkiline önceden ihbarda bulunmaksızın ve gizlilik kurallarını da ihlal ederek müvekkilinin oluşturduğu portföyündeki müşterilere doğrudan gönderdiği 26.05.2009 tarihli e-posta ile Türkiye’ye bizzat ve doğrudan satış yapacağını bildirdiğini, müvekkilinin uyarısı üzerine davalının, müvekkilinin Türkiye’deki münhasır distribütör olarak çalışmaya devam edeceğini kabul edip ardından müşterilere düzeltme görüntüsünde bir yazı yollamış ise de, doğrudan satış yapmak için irtibata geçmeye devam ettiğini ve müvekkilinin ticari itibarının sarsılmasına neden olduğunu, ardından da müvekkilinin tüm uyarılarına rağmen müvekkilinin müşteri çevresine doğrudan satış yapmaya yönelik olarak davalı ... Metal San. ve Tic. Ltd. Şti.’ni kurduğunu ve ürünleri daha ucuz fiyatla daha yüksek kalitede bu şirket üzerinden satmaya başladığını, müvekkiline ise kendisi ile rekabet edemeyeceği kadar düşük kalitede, kusurlu ve yüksek fiyatlı ürünleri gecikmeli sevkiyatlarla ulaştırdığını, müvekkilinin tüm müşterilerini kaybederek faaliyet konusunu icra edemez duruma geldiğini, bu nedenle müvekkilinin münhasır distribütörlük ilişkisini 09.07.2014 tarihli ihtarname ile haklı sebeple tek taraflı olarak sonlandırmak zorunda kaldığını, davalıların distribütörlük sözleşmesinden kaynaklanan yükümlülüklerine, haksız rekabet kurallarına, hakkaniyete aykırı davrandıklarını, TTK’nın 122. maddesi uyarınca müvekkilinin portföy tazminatı talep hakkının doğduğunu iddia ederek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla davalılarının eylemleri nedeniyle müvekkilinin çıkmaza girmesinden dolayı münhasır distribütörlük ilişkisinin haklı nedenle feshedildiğinin tespitine, şimdilik 2.568.812,00 USD portföy tazminatının davalı ...A.’dan avans faiziyle tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılar vekili, müvekkili Acerinox S.A. ile The Aykut Group arasında akdedilen 09.09.1999 tarihli sözleşme uyarınca davacının müvekkili adına Türkiye’de distribütörlük faaliyeti göstermesine ilişkin esasların hüküm altına alındığını, sözleşmede tahkim şartının bulunması nedeniyle tahkim ilk itirazında bulunduklarını, öncelikle bu ilişkinin tarafı olmayan müvekkili Acerinox Metal San. ve Tic. Ltd. Şti.’ne husumet yöneltilemeyeceğini, davacı iddialarının haksız olduğunu, zira davacıya hiçbir zaman münhasır distribütörlük verilmediğini, bu hususun 09.09.1999 tarihli sözleşmenin 11. maddesinde de hüküm altına alındığını, bu maddeye göre davacıya münhasır yetki verilmesi bir yana, tarafların açıkça davalının Türkiye’de doğrudan veya üçüncü kişiler vasıtasıyla kendi ürünlerinin pazarlamasını ve satışını gerçekleştirebileceğini kararlaştırdıklarını, bu madde uyarınca müvekkilinin tek yükümlülüğünün önceden davacıya haber vermek olduğunu ve müvekkilinin bu yükümlülüğüne her zaman uyduğunu, müvekkilince doğrudan satış yönteminin seçilmesinin tek sebebinin davacının gerekli başarıyı sağlayamaması olduğunu, oysa müvekkilinin davacı şirkette ortak olmasının amacının bu şirket vasıtasıyla kâr elde etmek olduğunu, uzun süreli bir distribütörlük ilişkisi olduğunun doğru olduğunu, ancak bu faaliyetin sadece süreden ötürü münhasır nitelik kazanmayacağını, davacı tarafından gönderilen e-postalarda sürekli münhasır distribütör oldukları ifade edilse de müvekkili tarafından davacıya gönderilen hiçbir e-postada bu hususun teyit edilmediğini, ayrıca müvekkilinin davacıya yüksek fiyatlı, düşük kalitede mal temin etmesinin de söz konusu olmadığını, müvekkilinin siparişe uygun ürün gönderdiğini, davacının sözleşmeyi feshinin haklı nedene dayanmadığını, tazminat şartlarının oluşmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
İlk Derece Mahkemesi’nce, 09.09.1999 tarihli sözleşmenin, davalı ...A. ile Aykut Grup arasında akdedilen davacı şirketin kurulmasına yönelik bir sözleşme olduğu, bu sözleşmede her ne kadar tahkim şartı var ise de bu tahkim şartının o tarihte kurulmamış davacı şirket için uygulanmasının mümkün olmadığı, 6102 sayılı TTK’nın 122. maddesinde düzenlenen portföy tazminatına ilişkin hükmün hakkaniyete aykırı düşmedikçe tek satıcılık ve benzeri diğer tekel hakkı veren sürekli sözleşme ilişkilerinin sona ermesi halinde de uygulanabileceği, davalı ... Metal San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin yine davacı gibi diğer davalı şirket Acerinox S.A.'nın ürettiği ürünleri Türkiye pazarına satışı yapan başka bir şirket konumunda olduğu, dolayısıyla davalı ... Metal San. Tic. Ltd. Şti.'nden denkleştirme isteminde bulunulamayacağı, davacı ile davalı ...A. arasında tek satıcılık ya da bayilik ilişkisine yönelik olarak düzenlenmiş herhangi bir sözleşme bulunmadığı, davalı ...A.'nın da aynı zamanda davacı şirketin belli bir oranda hissedarı olduğu, davacı şirketin 1999-2009 yılları arasında davalı şirkete ait ürünlerin satışı hususunda distribütörlük yaptığı, 2009 yılından sonra bizzat davacı dilekçeleri ve taraflar arasındaki yazışmalar dikkate alındığında, önce davalı ...A.'nın Türkiye'ye doğrudan doğruya mal verdiği ve yine 2012 yılının başında diğer davalı ... Metal San. ve Tic. Ltd. Şti.'nin kurulduğu ve bu şirket aracılığıyla da mal satışının yapıldığı, ancak 1999-2009 yılları arasında davacı ile birlikte aynı zamanda Beta İnternational S.A.-Brussels üzerinden satış yapıldığının belirtildiği, dolayısıyla davacının belirtilen süre içerisinde davalı ...A.'nın Türkiye'de münhasıran tek satıcısı konumunda olmadığı, söz konusu davacının satış hakkının münhasırlık içermediği, bu itibarla davacı tarafın denkleştirme tazminatı talep etme şartlarının oluşmadığı gerekçesiyle davalı ... Metal San. ve Tic. Ltd. Şti.’ne yönelik davanın husumet yokluğundan, davalı ...A.’ya yönelik davanın esastan reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekilince istinaf edilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi’nce, taraflar arasındaki ilişkiye Türk Hukuku’nun uygulanacağı, dosya kapsamında sunulan mail yazışmaları ve tüm belgeler incelendiğinde davacının, davalı ...A.’nın tek satıcısı olduğunu ispat edemediği, TTK’nın 122. maddesinde düzenlenen portföy (denkleştirme) tazminatı şartlarının oluşmadığı, davalı ... Metal San. ve Tic. Ltd. Şti., taraflar arasındaki distribütörlük ilişkisinin tarafı olmadığından işbu davada bu davalıya husumet yöneltilemeyeceği, İlk Derece Mahkemesi’nce verilen kararda bir isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Karar, davacı vekilince temyiz edilmiştir.
Yapılan yargılama ve saptanan somut uyuşmazlık bakımından uygulanması gereken hukuk kuralları gözetildiğinde İlk Derece Mahkemesince verilen kararda bir isabetsizlik olmadığının anlaşılmasına göre yapılan istinaf başvurusunun HMK'nın 353/b-1 maddesi uyarınca Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddine ilişkin kararın usul ve yasaya uygun olduğu kanısına varıldığından Bölge Adliye Mahkemesi kararının onanmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz isteminin reddi ile Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın HMK'nın 370/1. maddesi uyarınca ONANMASINA, HMK'nın 372. maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, takdir olunan 3.815,00 TL duruşma vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı Acerniox S.A.'ye verilmesine, aşağıda yazılı bakiye 26,30 TL temyiz ilam harcının temyiz eden davacıdan alınmasına, 03/03/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.