MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi


Taraflar arasındaki davanın yapılan duruşması sonunda kurulan hükmün Yargıtayca incelenmesi davacılar vekili tarafından istenilmekle, süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya incelendi, gereği düşünüldü:

KARAR
Davacılar vekili, 12/12/2012 havale tarihli dilekçesiyle, 1/2 hissesi müvekkillerinin murisi ...’na ait 977 ada 5 parsel sayılı taşınmazın ... Belediyesince 1994 yılında hazırlanan 1/1000 ölçekli imar planında, kısmen yeşil alan olarak ayrıldığını, geriye kalan kısmının ise kıyı kenar çizgisi içinde gösterildiğini, taşınmazın kıyı kenar çizgisi içinde kalan kısmı için müvekkilinin tasarrufta bulunma imkanının ortadan kalktığını beyan ederek, taşınmazın kıyı kenar çizgisi içinde kalan kısmına kamulaştırmasız el koyma suretiyle el atan davalı Hazineden şimdilik 10.000,00-TL tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte tahsili isteğiyle dava açmıştır.
Mahkemece yapılan yargılama sonunda, davanın pasif husumet nedeniyle reddine karar verilmiş, hüküm davacılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava dilekçesindeki açıklamaya göre dava, 4721 sayılı TMK"nın 1007. maddesinden kaynaklanan tazminat isteğine ilişkindir.
Tazminat isteğine dayanak 977 ada 5 parsel sayılı taşınmaz tarla niteliğiyle ve 4318,68 m² yüzölçümüyle davacıların murisleri olduğunu iddia ettikleri .... isimli kişi adına 1/2 oranında hisseli olarak tapuda kayıtlı iken, ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 19/12/2003 gün ve 2001/513 – 2003/849 sayılı kararı ile 977 ada 5 sayılı parselin kısmen kıyı kenar çizgisi içinde kaldığı gerekçesiyle, taşınmazın krokide (A) harfi ile gösterilen bölümünün (2786,38 m²’dir) tapu kaydının iptaline karar verilmiş ve bu karar Yargıtay denetiminden geçerek 16/03/2005 tarihinde kesinleşmiştir. Ancak anılan karar henüz infaz edilmemiş olup, taşınmaz halen 1/2 hissesi davacıların murisleri olduğunu iddia ettikleri ... ve 1/4’er hissesi ise ...i adına kayıtlı olup, beyanlar hanesinde “... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2001/513 E, 2003/849 K, sayılı yazısı gereğince kesinleşmiş mahkeme kararı vardır.” şeklinde şerh vardır.
Mahkemece, dava konusu taşınmazın tapusunun hala aktif olup iptal edilmediği bu durumda davacının Hazine aleyhine dava açma hakkının doğmadığı, imar uygulaması sonrası oluşan bu durum sebebiyle davacıların imar uygulamasın yapan birime karşı dava açmaları gerekirken Hazine aleyhine açtıkları gerekçesiyle davanın pasif husumet nedeniyle reddine karar verilmiş ise de, karar usul ve kanuna aykırıdır.
Şöyle ki, mülkiyet hakkı Anayasanın 35. maddesi ve bu maddeye uygun olarak çıkarılan kanunlarla korunduğu gibi, 5170 sayılı Kanun ile değişik Anayasanın 90. maddesi ile kanun hükmünde olduğu kabul edilen, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Ek 1 Numaralı Protokolün 1. maddesiyle de güvence altına alınmıştır.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM), Turgut ve diğerleri - Türkiye Davası kararında, Devlet tarafından tazminat ödenmeksizin taşınmazın geri alınmasının, orantısız bir müdahale olduğunu ve söz konusu davada tazminat ödememeyi gerektirecek istisnai şartların bulunmadığına işaret ederek, kamu yararı ile bireysel haklar arasındaki adil dengenin kurulamamasını ihlal nedeni olarak saymış, Köktepe-Türkiye davasında ise, başvuranlara uygulanan mülkiyetten yoksun bırakma işlemine gerekçe olarak gösterilen tabiatın ve ormanların korunması amacının 1 no.’lu Ek Protokol’ün 1. maddesi anlamında kamu yararı kapsamına girdiğine dikkat çekmekle birlikte, mülkiyetten yoksun bırakma halinde, ihtilaf konusu tedbirin arzu edilen dengeye riayet edip etmediğinin ve bilhassa da başvuranlara orantısız bir yük yükleyip yüklemediğinin belirlenmesi için, iç hukukta öngörülen telafi yöntemlerinin dikkate alınması gerektiğini hatırlatarak, mülkün değerine karşılık gelen makul bir meblağın ödenmeden, mülkten mahrum bırakmanın aşırı bir müdahale teşkil edeceğini ifade etmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 18.11.2009 gün ve 2009/4 - 383 E. - 2009/517 K.; 16.06.2010 gün ve 2010/4 - 349 E. - 2010/318 K sayılı kararlarında da vurgulandığı gibi; tapu işlemleri kadastro tesbit işlemlerinden başlayarak birbirini takip eden işlemler olduğundan ve tapu kütüğünün oluşumu aşamasındaki kadastro işlemleri ile tapu işlemleri bir bütün oluşturduğundan, bu kayıtlarda yapılan hatalardan TMK"nın 1007. maddesi anlamında Devletin sorumlu olduğunun kabulü gerekir. Burada Devletin sorumluluğu, kusursuz sorumluluktur. Bu işlemler nedeniyle zarar görenler, Medenî Kanunun 1007. maddesi gereğince, zararlarının tazmini için Hazine aleyhine adlî yargıda dava açabilirler.
Türk Medenî Kanununun 1007. maddesi uyarınca kabul edilen Devletin sorumluluğu, tapu sicilinin önemi ve kişilerin bu sicile olan güven duygularını sağlamak bakımından, ayın hakkının saptanması, herkese açık tutulmasında tekel hakkı sağlayan bir sicil olması esasına dayanmaktadır. Bu sorumluluk asıl ve nesnel (Objektif) bir sorumluluk olduğundan zarara uğrayan, zararının ödetilmesini doğrudan Devletten isteyebilir.
Anılan madde uyarınca Devletin sorumluluğunun kapsamı, tapu işlemleri, kadastro tespiti işlemlerinden başlayarak birbirini izleyen işlemler olup tapu kütüğünün oluşumu aşamasındaki kadastro işlemleri ile tapu işlemleri bir bütün oluşturduğundan, bu kayıtlarda oluşan hataları da kapsamaktadır. Bir başka deyişle, kadastro işlemleri, tapu kütüğünün oluşumuna dayanak oluşturduğundan, bu işlemler nedeniyle tapu kütüğünde oluşacak yanlışlıklar nedeniyle doğacak zararlar da TMK"nın 1007. maddesi kapsamındadır. Devletin sorumluluğu kusursuz sorumluluk niteliğinde olup, tapu siciline bağlı çıkarların ve mal varlığına ilişkin (aynî) hakların, yanlış tescil sonucu sicile güven ilkesi yönünden değişmesi ya da yitirilmesi, bu haklardan yoksun kalınması temeline dayanır. Çünkü sicillerin doğru tutulmasını üstlenen Devlet, sicillerdeki yanlış kayıtlardan doğan zararları ödemeyi de üstlenmektedir. Dayanaksız ya da hukukî duruma uymayan kayıtlar düzenlemek, taşınmazın niteliğinde yanlışlıklar yapmak da aynı kapsamda düşünülmüştür.
4721 sayılı Türk Medenî Kanununun 1007. maddesi gereğince, tapu sicilinin yanlış tutulması nedeniyle zarara uğrayan kişinin bütün zararlarından devlet sorumludur. Tapu kaydının iptali nedeniyle, tapu sahibinin oluşan gerçek zararı neyse, tazminatın miktarı da o kadar olmalıdır. Gerçek zarar; tapu kaydının iptali nedeniyle, tapu malikinin mal varlığında meydana gelen azalmadır. Tazminat miktarı, zarar verici eylem gerçekleşmemiş olsaydı, zarar görenin mal varlığı ne durumda olacak idiyse, aynı durumun tesis edilebileceği miktarda olmalıdır (Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 05.03.2003 gün ve 2003/19-152 E. - 2003/125 K.;
29.09.2010 gün ve 2010/14-386 E. - 2010/427 K.; 15.12.2010 gün ve 2010/13-618 E. - 2010/668 K. sayılı kararı). Zarara uğrayan kişinin gerçek zararı ise, tazminat miktarının belirlenmesinde esas alınacak değerlendirme tarihine göre belirlenecek olup, bu tarih ise zararın meydana geldiği tarihtir. 4721 sayılı TMK’nın 705/2. maddesi uyarınca tapu iptal ve tescil istekli davaların kesinleştiği tarih itibariyle mülkiyet hakkı sona ereceğinden bu tarih itibariyle tapusu iptal edilen gerçek ve tüzel kişilerin zararı oluşacaktır. Dolayısıyla bu tür bir dava, taşınmazın mülkiyetinin yitirilmesine ilişkin iptal ve tescil davasının kesinleştiği tarih itibariyle taşınmazın değerinin tespit edilmesi gerektiği kuşkusuzdur. Zararın meydana geldiği tarihe göre, tapusu iptal edilen gayrimenkulün niteliği ve değeri belirlenmelidir. Taşınmazın niteliği arazi ise, net gelir metodu yöntemi ile arsa vasfında ise değerlendirme gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre hesaplanması suretiyle gerçek değer belirlenmelidir.
Bu bilgiler ışığında somut olaya bakıldığında; ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 19/12/2003 gün ve 2001/513 – 2003/849 sayılı kararı ile 977 ada 5 sayılı parselin 2786,38 m² yüzölçümündeki bölümünün kıyı kenar çizgisi içinde kaldığı gerekçesiyle bu bölümün tapu kaydının iptaline karar verildiği, kararın temyiz incelemesinden geçerek 16/03/2005 tarihinde kesinleştiği, kıyı kenar çizgisi içinde kalan yere ilişkin gerçek kişiler adlarına tapu kütüğünün oluşturulmak suretiyle tapu sicilinin hatalı olarak tutulduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda, 4721 sayılı TMK"nın 1007. maddesi kapsamında Devletin kusursuz sorumluluğunun bulunduğu ve davacıların gerçek zararlarının karşılanması gerektiği kuşkusuzdur.
Yukarıda belirtilen nedenlerle mahkemece işin esasına girilip taşınmazın niteliği ve zararın kapsamı belirlenerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçeyle davanın pasif husumet nedeniyle reddine karar verilmesi isabetsiz olduğundan hükmün bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; davacılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde iadesine, 19/12/2016 günü oybirliğiyle karar verildi.