Danıştay 8. Daire 2019/1221 Esas 2020/5371 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/1221
Karar No : 2020/5371

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Üniversitesi Rektörlüğü
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin … gün ve E:…, K:... sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: … Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalında yüksek lisans eğitimini tamamlayarak 05/02/2016 tarihinde mezun olan davacının, … Üniversitesi Sağlık Bilimleri Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu'nun … tarihli … sayılı etik ihlali kararı doğrultusunda yüksek lisans tezinin, mezuniyetinin ve diplomasının iptal edilmesine ilişkin … tarih ve E…. sayılı işlemin iptali istemidir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; mezun olmuş bir yüksek lisans öğrencisinin tez çalışmasındaki etik ihlali bakımından uygulanabilecek en ağır idari yaptırımın, o öğrencinin "tezinin, mezuniyetinin ve diplomasının iptal edilmesi" olacağı, nitekim bir eşdeğerlik kıyaslaması yapıldığında, öğrenciliğe hak kazanmış bir kişinin "öğrencilikle ilişiğinin kesilmesi" kişinin hayatı üzerinde ne derece bir etki yaratacaksa, "mezun olup öğrencilikle ilgisi kalmamış bir kişinin mezuniyetinin iptal edilerek tekrar öğrenci statüsüne sokulması"nın da kişinin hayatı üzerinde aynı derecede ve hatta daha ağır bir etki yaratacağı, bu açıdan dava konusu işlemlerin, yaptırım düzeyi bakımından "öğrencilikle ilişiğin kesilmesi" ile eşdeğer olduğu, oysa Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliğinin 7. maddesinin (f) bendinde "Seminer, tez ve yayınlarında intihal yapmak" şeklindeki en ağır etik ihlali fiili için dahi, "Yükseköğretim kurumundan bir yarıyıl için uzaklaştırma" şeklinde bir cezanın öngörüldüğü, bu çerçevede kıyasen bir orantı gözetildiğinde, "intihal" fiilinden çok daha hafif olduğu açık olan "çarpıtma" fiiline karşılık gelen ceza ya da yaptırımın da (kişinin hayatı üzerinde yaratacağı etkiler bakımından) daha hafif olması gerekeceği; Etik Kurulu tarafından, davacının yüksek lisans tezinin ekinde yer alan biyokimyasal ölçümlerle ilgili olarak etik ihlalinde bulunulduğu kanaatine varıldığından hareketle davacının yüksek lisans tezinin, mezuniyetinin ve yüksek lisans diplomasının iptal edilmesi yönünde yaptırım uygulanmasına karar verilmiş ise de, etik ihlali incelemesine dayanak teşkil eden … Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesinde yahut Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca yayımlanan Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesinde, davacıya atfedilen etik ihlallerinin karşılığı olarak, davacının hayatını önemli ölçüde etkileyecek nitelikteki bu tür bir yaptırımın uygulanabileceğine dair bir hüküm bulunmadığı, davacı hakkında usulüne uygun olarak yapılmış bir soruşturma da olmaksızın işlem tesis edildiği, davacının yüksek lisans tezini, tez danışmanı Doç. Dr. ... eşliğinde hazırladığı ve öğretim üyelerinden oluşan bir jüri önünde savunmak suretiyle sonuçlandırarak diploma aldığı, yüksek lisans tezinin (tezin ekindeki biyokimyasal ölçümlerde yanlışlıklar bulunmasına rağmen) başarılı bulunmasında, davalı idarenin "açık hatası" bulunduğundan bahsetmenin mümkün olmadığı, diğer taraftan, davacının "gerçek dışı beyan" veya "hile"ye yönelik bir kastının bulunup bulunmadığı hususunun ise ancak davacı hakkında usulüne uygun olarak soruşturma yürütülmesiyle ortaya konulabileceği, buna rağmen davacı hakkında herhangi bir soruşturma yürütülmeden Yönetim Kurulu kararı alındığı dikkate alındığında, davalı idarece "idari işlemin geri alınması" kapsamında, davacının yüksek lisans tezinin, mezuniyetinin ve diplomasının iptali yoluna gidilemeyeceği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; bilirkişi raporlarında yer alan tespit ve değerlendirmeler dikkate alındığında, davacı tarafından hazırlanan yüksek lisans tezinde Yönerge düzenlemelerinde etik ihlali olarak tanımlanan çarpıtma ve diğer etik ihlallerinin mevcut olduğu, mevzuat hükümleri uyarınca bilimsel, hukuki ve diğer yönlerden ilgili kurullarınca kabul edilen tezlerin YÖK sistemine kabul edilerek ileride bilimsel yayın ve veri olarak bilim insanlarınca kullanılacağı da gözönüne alındığında, usulüne aykırı olarak hazırlanan, hatalı veri ve sonuçlar içeren söz konusu tezin belirtilen amaçlarla da kullanılmayacağı, bu nedenlerle davacının anılan yüksek lisans tezinin, mezuniyetinin ve diplomasının iptal edilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, öte yandan herhangi bir kişi tarafından hazırlanan tez veya bilimsel yayın ve eserde yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde tanımlanan etik ihlallerinin bulunması halinde bu tez veya bilimsel yayının iptal edilmesi veya yok sayılmasının hukuki bir gereklilik olduğu, ayrıca bu durumların açık hata kapsamında değerlendirilerek, idari işlemlerin dava açma süresi olan 60 günlük sürede geri alınabileceğine ilişkin kural dışında, her zaman geri alınması ve işlem tesisi mümkün olduğundan, bu yönden de işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, disiplin hükümleri arasında yüksek lisans tezinin iptaline ilişkin bir düzenleme bulunmadığından bahisle, herhangi bir disiplin işlemi olmayan dava konusu işlemi, disiplin hükümleri kapsamında değerlendirerek, disiplin soruşturması yapılmadan karar verildiği, suç ve cezaların kanuniliği ve orantılılık ilkelerine aykırı olduğu gerekçeleriyle iptale ilişkin verilen istinafa konu Mahkeme kararında yasal isabet görülmediği gerekçesiyle davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulüne, … İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, etik ihlalinde bulunduğunun kesin ve şüpheden uzak bir şekilde ortaya konulamadığı, bilirkişilerin sadece Tıp Fakültesi öğretim üyeleri arasından seçildiği, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalından ve Veterinerlik Fakültesinden bilirkişilere yer verilmediği, işlem nedeniyle doktora programından kaydının silindiği, askerlik tecilinin iptal edildiği, ÖYP kapsamında yerleştiği araştırma görevlisi statüsünü de kaybettiği, eksik incelemeye dayalı olarak karar verildiği, Bölge İdare Mahkemesi kararının hukuka aykırı olduğu, bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, Bölge İdare Mahkemesi kararının hukuka uygun olduğu, istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
… Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalında yüksek lisans eğitimini tamamlayarak 05/02/2016 tarihinde mezun olan davacının, … Üniversitesi Sağlık Bilimleri Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu'nun … tarihli … sayılı etik ihlali kararı doğrultusunda yüksek lisans tezinin, mezuniyetinin ve diplomasının iptal edilmesine ilişkin … tarih ve E…. sayılı işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 'Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ile Vergi Usul Kanununun uygulanacağı haller' başlıklı 31. maddesinin göndermede bulunduğu 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 'Bilirkişiye başvurulmasını gerektiren hâller' başlıklı 266. maddesinde; "Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir. Ancak genel bilgi veya tecrübeyle ya da hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukukî bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamaz..." hükmü yer almıştır.
Balıkesir Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi'nin 'Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler' başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde; "Araştırma kayıtları ve elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan yöntem, cihaz ve materyalleri kullanılmış gibi göstermek, araştırma hipotezine uygun olmayan verileri değerlendirmeye almamak, ilgili teori veya varsayımlara uydurmak için veriler ve/veya sonuçlarla oynamak, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek" fiili çarpıtma olarak, (f) bendinde ise; "Destek alınarak yürütülen araştırmaların yayınlarında destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile onların araştırmadaki katkılarını açık bir biçimde belirtmemek, insan ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak, yayınlarında hasta haklarına saygı göstermemek, hakem olarak incelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri yayınlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak, bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı kullanmak, tamamen dayanaksız, yersiz ve kasıtlı etik ihlali suçlamasında bulunmak. Akademik atama ve yükseltme başvurularında bilimsel araştırma ve yayınlara ilişkin yanlış ve yanıltıcı beyanda bulunmak" fiilleri ise diğer etik ihlali olarak tanımlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
… Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalında, yüksek lisans eğitimini tamamlayarak 05/02/2016 tarihinde mezun olan davacının, yüksek lisans tezinde yer alan biyokimyasal ölçümlerin ve parametrelerin gerçeği yansıtmadığı, tezin masa üstünde yazıldığı, tezde çalışılan tüm biyokimyasal parametrelerin oldukça özel ve bütçe gerektiren parametreler olduğundan bahisle … Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi Biyokimya Laboratuvarında çalışılıp çalışılmadığının araştırılması talebiyle Doç. Dr. … tarafından, Yükseköğretim Kurumu Etik Kurul Komisyonu Başkanlığı'na gönderilen 13/07/2016 tarihli şikayet dilekçesi üzerine, konunun … Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu'na sevkedildiği, anılan Kurul tarafından konunun uzmanlık gerektirmesi nedeniyle … Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalından Prof. Dr. …, … Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalından Prof. Dr. …, … Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalından Prof. Dr. …, … Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalından Prof. Dr. …'un bilirkişi olarak seçildiği, hazırlanan bilirkişi raporlarında; tezde kullanılan biyokimya parametrelerine ait sonuçların güvenirliğine ait yeterli kanıt bulunmadığı, … Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi Biyokimya Laboratuvarında çalışılan ve kullanılan biyokimya testlerinin maliyetinin belli olmadığı, testlerin yapıldığı laboratuvarın yanlış bildirildiği, kullanılan kanların deneklere ait olup olmadığının belli olmadığı, growth hormon değerleri sonuçlarının insan değerleri ile uyumlu olmadığı, tezin materyal ve yöntem kısmında örnek alımı ile ilgili zaman ve alım sonrası saklama koşulları gibi dikkat edilmesi gereken koşullara uyulup uyulmadığının belirtilmediği, tezin materyal metod kısmında kan örneklerinin çalışıldığı birim ve sonuçlar kısmında NO ve GH verilerinin sehven hata ile ters yazıldığı ve sonradan düzeltildiğinin bildirildiği, … Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi Biyokimya Laboratuvarında çalışıldığı söylenen verilerin açıklıkla değerlendirilemediği, biyokimyasal ölçümlerle ilgili bazı uygunsuz durumların mevcut olduğu, Veterinerlik Fakültesi'nde çalışılan NO ve GH verilerinin tezde kullanılamayacağı, satın alındığı iddia edilen NO ve GH için fatura ibraz edilmediği hususlarına yer verildiğinden bahisle … Üniversitesi Sağlık Bilimleri Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararıyla; davacının yüksek lisans tezinde Balıkesir Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi'nin etiğe aykırı eylemler başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (c) ve (f) bentleri uyarınca etik ihlalinde bulunulduğu kanaatine varılması üzerine, … Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu'nun … tarihli … sayılı toplantısında alınan kararla, etik ihlal kararına istinaden davacının yüksek lisans tezinin, mezuniyetinin ve diplomasının iptal edilmesine karar verildiği, alınan bu kararın … tarih ve E. … sayılı işlem ile davacıya bildirilmesi üzerine, bu işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta; davacının 'Kuvvet antremanında akut L-arjinin suplementasyonunun hormonal ve metabolik etkileri' isimli yüksek lisans tezinde çarpıtma ve diğer etik ihlallerinin bulunup bulunmadığı hususlarının tespiti için ilgili alanlardan seçilecek bilirkişilerce bir inceleme yapılarak, sunulacak rapor doğrultusunda bir karar verilmesi gerekmektedir.
Bu durumda; konuya ilişkin olarak bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle hüküm kurulması gerekirken, eksik inceleme sonucu verilen temyize konu Mahkeme kararında hukuki isabet bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan …-TL yürütmenin durdurulması harcının istemi halinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine kesin olarak, 08/12/2020 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY :
(X-) Bölge İdare Mahkemesince verilen karar ve dayandığı gerekçe usul ve yasaya uygun olup, temyiz isteminin reddi ile temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği görüşüyle aksi yönde oluşan çoğunluk kararına katılmıyorum.