Danıştay 13. Daire 2015/4764 Esas 2020/3468 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2015/4764
Karar No:2020/3468

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kaymakamlığı - …/…

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Afyonkarahisar ili, Bolvadin ilçesi, … No:… adresinde bulunan … Nakliyat- Tütün unvanlı davacıya ait büfede yapılan arama neticesinde 4733 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 5. fıkrasının (o) bendi uyarınca 307,00-TL, (j) bendi uyarınca 10.000,00-TL, (f) bendi uyarınca 10.000,00-TL, (g) bendi uyarınca 7.612,00-TL idarî para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve …, …, … ve … sayılı Bolvadin Kaymakamlığı işlemleri ile mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; davacının adresinde 15/09/2014 tarihinde gerçekleştirilen arama sonucunda ele geçirilen tütün mamullerinin 4733 sayılı Kanun'un ilgili maddeleri uyarınca yasaklanmış olduğu, davacının bahsi geçen eylemlerinin karşılığı olan idari para cezalarıyla cezalandırılmasına yönelik dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı; öte yandan, mülkiyetin kamuya geçirilmesinin … Sulh Ceza Hakimliği'nin Değişik İş No:… sayılı dosyası kapsamındaki 15/09/2014 tarihli el koyma kararı uyarınca gerçekleştirildiği görüldüğünden, bu konuda 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu uyarınca karar verilebilmesinin mümkün olmadığı ve davanın bu kısmının incelenmeksizin reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, idarî para cezalarına ilişkin kısım açısından davanın reddine, mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin kısım açısından davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, tütün satışıyla ilgili perakende satış belge ve ruhsatlarının mevcut olduğu, kaçak sigara ve benzeri maddenin iş yerinde bulunmadığı, yaşam biçimi nedeniyle ayrımcılığa uğradığı, davalı idarenin ceza verme yetkisinin bulunmadığı, işlemlerin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
09/09/2014 tarihinde Afyonkarahisar Emniyet Müdürlüğü'ne gönderilen mektupta bazı şahısların kaçak sigara ve tütün sattıkları yönünde ihbarda bulunulması üzerine … Sulh Ceza Hakimliği'nin Değişik İş No:… sayılı karar uyarınca … Nakliyat- Tütün unvanlı iş yerinde 15/09/2014 tarihinde arama yapılmıştır.
Yapılan aramada; 174 adet … marka boş makaron, 920 adet sarılmış sigara, 60 adet sarılmış sigara, 3-4 kg tahmini açık tütün bulunduğu tespitine yer verilmiştir.
Bu ürünlere ilişkin alınan 03/11/2014 tarihli ekspertiz raporunda, … marka makaronlar için piyasa arz izni uygunluk begesi alınan … marka sarmalık kıyılmış tütün mamulü ile birlikte piyasaya arz edilen makaron olduğu, tebliğ düzenlemelerine uygun olduğu, ancak ürünün Kuruma gönderilmiş haliyle yakalanmış olması hâlinde tütün mamulünün arz ambalajının bozulması ve bunların bölünmesi suretiyle satılması nedeniyle 4733 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 5. fıkrasının (j) bendi kapsamında yaptrım uygulanması gerektiği, makaron içindeki sarmalık kıyılmış tütünün yasal olarak piyasaya arz edilen tütün olmadığı, yurt içinde üretimi yapılan yaprak tütünün Tütün Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu'ndan izin alınmadan kıyıldığı, yasadışı piyasaya sunulduğu, 8. maddesinin 5. fıkrasının (o) bendi kapsamında yaptırım uygulanması gerektiği, sarmalık kıyılmış tütünün sarılarak piyasaya sunulmasının kaçak sigara olarak nitelendirileceği, 4733 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 5. fıkrasının (f) ve (g) bendi kapsamında yaptırım uygulanması gerektiği tespitlerine yer verilmiştir.
Bunun üzerine davacı hakkında idarî para cezası uygulanmasına ilişkin 4 ayrı işlem ile mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı alınması üzerine söz konusu işlemlerin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 8. maddesinin 5. fıkrasının (f) bendinde; "Kurumdan belge almamış kişilerden ürün alan veya bu kişilere ürün satan ya da belgesinde belirtilen işyeri dışında satış yapan toptan veya perakende tütün mamulü, etil alkol, metanol veya alkollü içki satıcıları ya da açık içki satıcılarına bin Yeni Türk Lirasından onbin Yeni Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir." hükmü, 8. maddesinin 5. fıkrasının (g) bendinde; "Kurumdan satış belgesi almadan tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü içkilerin toptan satışını yapanlara ellibin Yeni Türk Lirası; perakende satışını yapanlara ise beşbin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir.", 8. maddesinin 5. fıkrasının (o) bendinde; "Ticari amaçla sarmalık kıyılmış tütün üretenler ile satan veya satışa arz edenlere ürettikleri, sattıkları veya satışa arz ettikleri tütünün; 50 kilograma kadar (50 kilogram dâhil) olması halinde 250 TL., 50 kilogramdan 100 kilograma kadar (100 kilogram dâhil) olması halinde 500 TL., 100 kilogramdan 250 kilograma kadar (250 kilogram dâhil) olması halinde 1.500 TL., 250 kilogramdan 500 kilograma kadar (500 kilogram dâhil) olması halinde 3.000 TL., 500 kilogramdan fazla olması halinde 5.000 TL. İdari para cezası verilir." hükmü ve 8. maddesinin 5. fıkrasının (j) bendinde; "Yetkili olmadıkları halde, açık olarak içki satışı veya sunumu yapanlar ile satışa sunulan tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü içkileri arz ambalajlarını bozmak veya bunları bölmek suretiyle satanlara bin Yeni Türk Lirasından onbin Yeni Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir." kuralı, aynı maddenin 9. fıkrasında ise, 5. fıkranın (f) ve (g), (ı), (j) bentlerinde yazılı fiiller hakkında idarî yaptırım uygulamaya mahalli mülkî amirlerin yetkili olduğu kuralı yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
1. Temyize konu Mahkeme kararının, dava konu işlemlerden mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin kısmı yönünden davanın incelenmeksizin reddine ilişkin kısmında hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
2. Temyize konu Mahkeme kararının, davacıya idarî para cezası verilmesine yönelik davanın reddine ilişkin kısmı yönünden:
Dosyanın incelenmesinden, 15/09/2014 tarihinde emniyet görevlilerince alınan ihbar neticesinde yapılan denetimde … Nakliyat-Tütün unvanlı iş yerine gidildiğinde, iş yeri içerisinde 174 adet … marka boş makaron, 920 adet sarılmış sigara, 60 adet sarılmış sigara, 1 kilo 820 gram açık sarmalık kıyılmış tütün tespit edilmiştir.
Söz konusu tespitlere istinaden idare tarafından dört adet yaptırım tutanağı düzenlenmiştir.
Söz konusu tespitler Kanun'da aranan fiillerin işlenmiş olabileceği noktasında şüphe oluştursa da idari para cezasına hükmetmek için bu tespitlerin tek başına yeterli olmadığı, fiillerin gerçekleştiğinin tam olarak ortaya konulması gerektiği, ceza verilmesine neden olan fiillerin ve karşılığındaki ihlal edilen kanun maddesinin her idari yaptırım tutanağı açısından ayrı ayrı gösterilmesi gerekirken dört tutanağa da bütün aykırılıkların yazıldığı görülmekte olup bu durumlar kanunilik ilkesinin bir sonucu olan hukuki belirlilik ilkesine aykırılık teşkil etmektedir.



4733 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 5. fıkrasının (f) bendinde düzenlenen "Kurumdan belge almamış kişilerden ürün almak" fiilinden dolayı bir kimseye idari para cezası verilebilmesi bakımından, kaçak olduğu tespit edilmiş ürünlerin bu kişinin iş yerinde yakalanması, idari para cezasına hükmetmek için tek başına yeterli olmadığı, madde metninde belirtildiği şekilde tipe uygun fiilin gerçekleştirildiğinin tam olarak ortaya konulması gerektiği, anılan fiilin gerçekleştiğinin ortaya konulmasını sağlamak amacıyla davacının söz konusu tütün mamullerinin yetkisiz kişilerden aldığını ortaya koyan fatura, alım veya satım yapılan kişilere ilişkin tanık beyanı gibi delillere de başvurulması gerektiği, öte yandan Kanun'un (g) bendinde düzenlenen "Kurumdan satış belgesi almadan tütün mamullerinin toptan satışını yapmak", 8. maddesinin 5. fıkrasının (j) bendinde düzenlenen "Yetkili olmadıkları halde, ...satışa sunulan tütün mamulleri, .... arz ambalajlarını bozmak veya bunları bölmek suretiyle satmak" fiillerinden ötürü idari para cezası verilebilmesi için bu fiillerin gerçekleştiğinin somut olarak tespit edilmek suretiyle olarak ortaya konulması gerektiği, davacının bunları satarken yakalanması veya bunları toptan sattığı kimselerin ifadelerinin alınması, bu konuda tanık beyanlarına yönünde bir takım ek araştırma ve soruşturma sonucunda somut tespitlere dayalı olarak fiilin açıkça sübut bulması hâlinde idarî yaptırım uygulanması gerektiği, ambalaj bozma fiili açısından ambalajların bozulduğunun görsel olarak dosyada fotoğraflanması ve bu hususta ilişkin Kurum uzmanının ekspretiz raporunda açıkça tespitin yer alması gerektiği, ekspertiz raporunda ise varsayıma dayalı yorum yapıldığı bu durumun tek başına fiilin işlenmiş sayılması için yeterli olmadığı ve aynı zamanda dava konusu idari yaptırım tutanağındaki ceza verilmesine neden olan kanunun ilgili maddeleri ile tespit edilen aykırı kabahat/fiil arası bağlantının ne şekilde kurulduğunun açık ve anlaşılır şekilde belirtilmediği görülmektedir.
Bu itibarla hukuki belirlilik ilkesi gereğince hukuki denetime imkân tanıyacak şekilde kabahat teşkil eden fiillerin somut ve açık bir şekilde tespit edilerek, karşılığı kanun maddesi ile uyumlu olup olmadığı, idari yaptırım tutanaklarında hangi kabahatin/fiilin kanunun hangi maddesinin ihlal ettiğinin somut olarak yazılıp yazılmadığı ve fiilinin kanunun ilgili maddesine uyumlu olup olmadığı ekspertiz raporu ile işlemler arasında bir çelişki bulunup bulunmadığı her fiil ve yaptırım açısından ayrı ayrı irdelenmek suretiyle karar verilmesi gerekirken gerekli inceleme araştırma yapılmayarak her fiil ayrı ayrı irdelenmeden eksik incelemeye dayalı olarak karar verildiği görüldüğünden davacı hakkında tesis edilen idari para cezalarına ilişkin kısım yönünden davanın reddine ilişkin Mahkeme kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.



KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne;
2. … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının davacıya verilen idarî para cezalarına ilişkin olarak verilen davanın reddine ilişkin kısmının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Davacının temyiz isteminin kısmen reddine;
4. Temyize konu Mahkeme kararının mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin kısmı yönünden verilen davanın incelenmeksizin reddine dair kısmında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının bu kısmının ONANMASINA,
5. Bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
6. 2577 sayılı Kanun'un Geçici 8. maddesi uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 02/12/2020 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
(X) KARŞI OY :

Temyize konu İdare Mahkemesi kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan temyiz nedenleri bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği oyuyla karara katılmıyoruz.