Danıştay 10. Daire 2015/5163 Esas 2020/5489 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2015/5163
Karar No : 2020/5489

DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı / …
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri ..

DAVANIN KONUSU :
Dava; 08/12/2013 tarih ve 28855 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama, Ovum ve Embriyo Transferi Faaliyetlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğinin 5. maddesinin 1-a, b, c, ç, d, e, f, g, ğ, h, ı, i, j, k bentlerinin iptali istemiyle açılmıştır.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı tarafından, suni tohumlama kursuna katılacak teknisyenlerde, örgün eğitimde veya açık öğretimde eğitim görmesine göre ayrıma gidilmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Davalı idarece, dava konusu düzenlemenin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ :…
DÜŞÜNCESİ :Davanın süre aşımı nedeniyle reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI :…
DÜŞÜNCESİ :Dava; 8.12.2013 gün ve 28855 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama, Ovum ve Embriyo Transferi Faaliyetlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğinin 5'inci maddesinin 1-a, b, c, ç, d, e, f, g, ğ, h, ı, i, j, k bentlerinin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu edilen yönetmelik, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanuna dayanılarak hazırlanmıştır.
6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanunun 11'inci maddesinde; (Veteriner hekim) bulunan şehir, kasaba ve köylerde (Veteriner hekim) olmıyanların her türlü hayvan hastalıklarını muayene ve tedavi etmeleri, hayvanlar üzerinde ameliyat yapmaları yasaktır hükmüne yer verilmiş, 5996 sayılı Kanunun 11'inci maddesinde de, "(1)Bu Kanun kapsamında faaliyet gösteren muayenehane, klinik, poliklinik, hayvan hastanesi, ev ve süs hayvanı satış yerleri, hayvan eğitim ve barınma yerleri, otel hizmeti veren hayvan bakımevleri, hayvan pazar ve borsaları, damızlık kümes ve kuluçkahaneler, hayvan hastalıkları teşhis, analiz ve üretim laboratuvarları ile deney hayvanı üretici ve tedarikçileri Bakanlıktan onay almak ve istenen kayıtları tutmakla yükümlüdür.
(2) Birinci fıkra kapsamındaki muayenehane, klinik ve polikliniklerin açılması için yalnızca veteriner hekimlere onay verilir.
(3) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir. " hükmü yer almıştır.
Öte yandan; 30.1.1985 gün ve 18651 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sığır Suni Tohumlaması Yapacak Gerçek ve Tüzel Kişilerin Uyacakları Esaslar Hakkında Yönetmelik'in 1'inci maddesinde, mevcut yerli ve kültür ırkı sığırlarımızı genetik yapısı yüksek boğa spermaları ile tohumlayarak yüksek verimli kültür ırkı ve melezlerini elde etmek için sığır suni tohumlaması yapacak özel ve tüzel kişilerle serbest veteriner hekimlere Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığınca verilecek izni ve yapılacak denetimin esaslarını belirlemek amaç olarak saptanmış, 4'üncü maddesinde, kişi ve kuruluşların sığırlarda suni tohumlama yapabilmeleri için Bakanlıktan izin almalarının mecburi olduğu belirtilmiş, taahhütname sunulması ve başvurunun yazılı yapılması koşulu getirilmiş, 7'nci maddesinde de, sun'i tohumlama uygulamalarının veteriner hekim veya tohumlama kursu görmüş sun'i tohumlama teknisyenleri tarafından yapılacağı, kuralına ver verilmiştir.
Davacı tarafından, suni tohumlama kursuna katılacak teknisyenlerde, örgün eğitimde veya açık öğretimde eğitim görmesine göre ayrıma gidilmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek, bu konudaki düzenlemelerin iptali istemiyle dava açılmıştır.
Gerek damızlık hayvanın sağlıklı bir şekilde gebe kalabilmesi ve doğum yapabilmesi; gerekse yavrunun sağlıklı bir şekilde dünyaya gelebilmesi ve varlığını sürdürebilmesi için hassas bir uygulama olan ve uygun tohumlama zamanında, dişi hayvanın genital kanalına spermaların hijyenik koşullarda nakledilmesi olarak ifade edilen suni tohumlama, tabi tohumlama ve embriyo transferi yapılması gibi bir konuda teoriden ziyade pratik eğitimin alınmış olmasının gerektiği açıktır.
Bu itibarla, alışılmış geleneksel eğitim tarzından farklı olarak, kampüse gelme zorunluluğunun olmadığı, derslerin bilgisayar vasıtasıyla tamamen sanal ortamda, canlı ve interaktif olarak işlendiği, katılımcının istediği zaman bunları tekrar tekrar izleyebileceği bir eğitim şekli olan açık öğretim eğitimiyle; yukarıda belirtilen pratik eğitiminin alınamayacağı dikkate alındığında, dava konusu düzenlemelerde kamu yararına ve hizmet gereğine aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenle, davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, 07/09/2020 ve 17/06/2020 tarihli ara kararına cevapların geldiği görülmekle, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, 08/12/2013 tarih ve 28855 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama, Ovum ve Embriyo Transferi Faaliyetlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğinin 5. maddesinin 1-a, b, c, ç, d, e, f, g, ğ, h, ı, i, j, k bentlerinin iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 'Dilekçeler üzerine ilk inceleme' başlıklı 14. maddesinin 3. fıkrasında, dilekçelerin, Danıştayda daire başkanının görevlendireceği bir tetkik hakimi, idare ve vergi mahkemelerinde ise mahkeme başkanı veya görevlendireceği bir üye tarafından: a) Görev ve yetki, b) İdari merci tecavüzü, c) Ehliyet, d) İdari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, e) Süre aşımı, f) Husumet, g) 3 ve 5 inci maddelere uygun olup olmadıkları yönlerinden sırasıyla inceleneceği; 'İlk inceleme üzerine verilecek karar' başlıklı 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, süre aşımı yönünden yapılan incelemede Kanuna aykırılık görülürse davanın reddine karar verileceği hususları hüküm altına alınmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "Dava açma süresi" başlıklı 7. maddesinde,
"1. Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür.
...
4. İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz." hükmüne;
"Üst makamlara başvurma" başlıklı 11. maddesinde ise,
"1. İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur.
2. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır.
3. İsteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve başvurma tarihine kadar geçmiş süre de hesaba katılır." hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacı tarafından, 18/12/2013 tarihinde yayımlanan dava konusu düzenlemenin geri alınması istemiyle 28/12/2013 tarihinde davalı idareye başvurulduğu, anılan başvurunun davalı idare tarafından 25/02/2014 tarihinde reddedildiği ancak anılan ret işleminin davacıya tebliğine ilişkin dava dosyasına bilgi veya belge sunulmadığı, görülmekte olan davanın ise 12/11/2015 tarihinde açıldığı görülmektedir.
2577 sayılı Kanun'un yukarıda yer verilen 11. maddesi uyarınca, ilgililerin, altmış günlük dava açma süresi içerisinde doğrudan dava açmak yerine işlemi tesis eden idarenin hiyerarşik olarak üstü olan makama veya üst makam yoksa işlemi tesis eden makama başvurarak işlemin kaldırılmasını, geri alınmasını, değiştirilmesini veya yeni bir işlem yapılmasını isteyebilecekleri, idarece başvuruya verilen cevap üzerine kalan süre içerisinde dava açılabileceği gibi başvurunun zımnen reddedildiği tarihten itibaren kalan süre içerisinde dava açılabileceği açıktır.
Bu durumda, davacı tarafından davanın, dava konusu Yönetmeliğin Resmî Gazete'de yayımlandığı 18/12/2013 tarihinden itibaren 60 gün içinde açılmadığı; 2577 sayılı Kanun'un 11. maddesi kapsamında 28/12/2013 tarihinde yapılan başvurunun, 18/12/2013 tarihinde başlayan dava açma süresini 11. günde durdurduğu, bu başvurunun reddine ilişkin işlemin davacıya tebliğ edilmemiş olması sebebiyle başvurusuna bir cevap verilmediğini öğrenen davacının en geç başvurunun cevap verilmeksizin zımnen reddedilmiş sayılacağı günden itibaren, duran dava açma süresinin işlemeye başlayacağı, görülmekte olan davanın ise en geç 16/04/2014 tarihi mesai bitimine kadar açılması gerekirken bu süre geçtikten sonra 13/11/2015'te açıldığı görüldüğünden, davanın esasın süre aşımı nedeniyle incelenemeyeceği sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama, Ovum ve Embriyo Transferi Faaliyetlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğinin 5. maddesinin 1-a, b, c, ç, d, e, f, g, ğ, h, ı, i, j, k bentlerinin iptali istemiyle açılan DAVANIN SÜRE AŞIMI NEDENİYLE REDDİNE,
2. Yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içerisinde Danıştay Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 01/12/2020 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.


(X)-KARŞI OY :

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 7. maddesinin 1. fıkrasında, dava açma süresinin özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde idare mahkemelerinde altmış gün olduğu belirtilmiş, aynı maddenin 4. fıkrasında da, "İlânı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilân tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak, bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz" hükmü yer almıştır. Aynı Kanun'un 11. maddesinde, ilgililer tarafından idarî dava açılmadan önce, idarî işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılmasının üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan idarî dava açma süresi içinde istenebileceği, bu başvurunun işlemeye başlamış olan idarî dava açma süresini durduracağı, altmış gün içinde bir cevap verilmezse isteğin reddedilmiş sayılacağı, isteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresinin yeniden işlemeye başlayacağı ve başvuru tarihine kadar geçmiş sürenin de hesaba katılacağı hükme bağlanmıştır.
Anadolu Üniversitesi Açıköretim Fakültesi Laborant ve Veteriner Sağlık ön lisans mezunu veteriner teknikeri olduğunu bildiren davacı tarafından, suni tohumlama için örgün öğretim şartının getirilmesinin, hukuka uygun olmadığını ileri sürerek 08/12/2013 tarih ve 28855 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren; Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama, Ovum ve Embriyo Transferi Faaliyetlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğinin 5. maddesinin 1-a, b, c, ç, d, e, f, g, ğ, h, ı, i, j, k bentlerinin geri alınması istemiyle, yayımı tarihini izleyen 19 gün içinde 28/12/2013 tarihinde davalı idareye başvurulduğu, anılan başvurunun davalı idare tarafından 25/02/2014 tarihinde reddedildiği ancak anılan ret işleminin davacıya tebliğine ilişkin ara kararına cevaben, davalı idarece dava dosyasına bilgi veya belge sunulamadığı, davanın ise 13/11/2015 tarihinde açıldığı anlaşılmaktadır.
Davacı tarafından, Yönetmelikteki düzenlemelerin, düzeltilmesi istemiyle yapılmış bir başvuru bulunduğu; Yönetmelikteki iptali istenilen düzenlemeler her an uygulanabilir nitelikte olduğu ve dava açıldığı tarihte de uygulamanın sürdüğü, bunun haricinde davanın açılmasından 6 yıla yakın bir süre sonra, yeni bir uygulama işlemi aranmasının, dava açma hakkının engellenmesi sonucunu doğurabileceği görülmektedir.(İDDK/E:2011/474)
Bu durumda, dava konusu düzenleyici işlemin 08/12/2013 günlü Resmi Gazete'de yayımlanması üzerine 2577 sayılı Kanun'un 11. maddesindeki süreç işletilerek açılmış olan, davada süreaşımı bulunmadığından, davanın süresinde görülerek davanın esasının incelenmesi gerektiği oyuyla aksi yönde oluşan Daire kararına katılmıyorum.