Danıştay 10. Daire 2015/4371 Esas 2020/5490 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2015/4371
Karar No : 2020/5490

DAVACILAR : 1- …
2- … Sendikası
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … / …
VEKİLİ : Huk. Müş. …

DAVANIN KONUSU :
Dava, 25/08/2015 tarih ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 2. fıkrasındaki 2. cümlesinin, 6. maddesinin 3. fıkrasının, 15. maddesinin 1. fıkrası (b) bendinde yer alan "1. hukuk müşaviri" ve 15. maddesinin 1. fıkrası (c) bendindeki "hukuk müşavirlerine" kısmının, 19. maddesinin, 20. maddesinin 9. fıkrasının, 27. maddesinin 1. fıkrasındaki "bir ay içinde" kısmının, 27. maddesinin 3. fıkrasının "en son ayrıldıkları basın yayın kuruluşlarında asgari bir yıl süreyle çalışmış olmaları şarttır" kısmının iptali istemiyle açılmıştır.

DAVACININ İDDİALARI : Davacılar tarafından, TRT ve Anadolu Ajansında çalışan personelin de 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun hükmüne göre sözleşme imzalaması gerektiği, İş Kanununa göre sözleşme imzalanmasının önünün açıldığı, eski Yönetmelik döneminde basın kartı komisyonunda yer verilen Türkiye Gazeteciler Federasyonu ve İzmir Gazeteciler Cemiyetinin çıkarıldığı, Türkiye Gazeteciler Sendikasının 3 temsil hakkının 1'e düşürüldüğü, siyasi saikle hareket edildiği, Genel Müdürlüğün sadece sekreterya hizmetlerinden sorumlu olduğu, komisyonun varlığının şekli bir hale getirildiği, uzun süreden beri uygulanan 3 ay içinde bildirimde bulunma uygulamasının sona erdirildiği, hukuksal istikrarın zedelendiği, son çalışılan kurumda en az bir yıl çalışmış olma şartının hak kayıplarına neden olacağı, Kanunda bu yönde bir düzenleme bulunmadığı, kamuda çalışan gazetecilerle özel sektörde çalışan gazeteciler arasında ayrımcılığa sebep olduğu, hukuk müşavirlerine basın kartı verilemeyeceği, sadece basın yayın mensuplarına kart verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI : Davalı idarece, 5953 sayılı Kanun’un iktisadi devlet teşekkülü olan TRT’nin ve anonim şirket olan Anadolu Ajansı’nın personeline uygulanamayacağı, bu durumun Kanun’un 2. maddesinde belirtildiği, tek tek cemiyet ismi sayma yönteminden adaletsizlik oluşturduğu gerekçesiyle vazgeçildiği, en fazla üyesi bulunan meslek kuruluşunun temsil edilmesinin daha objektif ve adil olacağı, esasen basın kartı verme görevinin Genel Müdürlüğe ait olduğu, ancak basın camiasının etkin meslek kuruluşlarından oluşan bir basın kartı komisyonunun düzenlenmesi Genel Müdürlüğün katılımcı bir anlayışının sonucu olduğu, Vergi Usul Kanununda işten ayrılmayı bildirmenin 30 günlük süreye tabi tutulduğu, eski tarihli Yönetmelikte işten ayrılmanın bizzat bildirimi gerektiği, dava konusu Yönetmelikle bilgisayardan da bildirim yapılabilmesinin önü açıldığı, bir aylık sürenin makul olduğu, asgari çalışma şartı aranmadığında serbest çalışma hükmünün kötüye kullanıldığı, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 41. maddesinin gerekli hallerde ilkokul mezunlarının da memur olabilmesini düzenlediği, basın kartı alacak memurlarda lise şartı aranmasının basım yayın ve enformasyon hizmetlerinde aksamaya sebep olacağı, hukuk biriminin iş ve işlemlerinin idarenin iş ve işlemlerinden ayrı tutulamayacağı savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ: …

DÜŞÜNCESİ : Konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI: …

DÜŞÜNCESİ : Dava, 25.08.2015 günlü, 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 2. fıkrası 2. cümlesi, 6. maddesinin 3. fıkrası, 15. maddesinin 1. fıkrası (b) bendi "1. hukuk müşaviri" ve 15. maddesinin 1. fıkrası (c) bendindeki "hukuk müşavirlerine" kısmının, 19. maddesinin, 20. maddesinin 9. fıkrası, 27. maddesinin 1. fıkrasındaki "bir ay içinde" kısmının, 27. maddesinin 3. fıkrasının "en son ayrıldıkları basın yayın kuruluşlarında asgari bir yıl süreyle çalışmış olmaları şarttır" kısmının iptali istemiyle açılmıştır.
25.08.2015 günlü, 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği'nin ''Basın kartı verilecek kişilerde aranan şartlar'' başlıklı 6. maddesinde, '' (1) Basın kartı talep edenlerin başvuruda bulunabilmeleri için; a) 18 yaşını bitirmiş olması, b) En az lise veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olması, c) Kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması, ç) 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı 5 yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da şantaj, hırsızlık, sahtecilik, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma, yalan tanıklık, yalan yere yemin, iftira, suç uydurma, müstehcenlik, fuhuş, hileli iflas, zimmet, irtikap, rüşvet, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma suçları ile bu suçların özel kanunlardaki karşılıkları ve 5187 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan suçlardan veya bu suçlara tahrik ve teşvikten hüküm giymemiş olması, d) 5953 sayılı Kanun hükümlerine uygun sözleşme yapmış olması, e) Gazetecilik faaliyeti dışında ticari, sınai veya zirai faaliyette bulunmaması şarttır. (2) Basın kartı talep eden süreli yayın sahipleri veya tüzel kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların yönetim kurulu başkanlarında, enformasyon görevlilerinde ve bu Yönetmeliğin 11 inci maddesi uyarınca basın kartı talep edenlerde bu maddenin birinci fıkrasının (d) ve (e) bentlerinde belirtilen şartlar, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu ve Anadolu Ajansı aracılığıyla basın kartı talep edenlerde (d) bendinde belirtilen şart aranmaz. (3) Bu Yönetmeliğin 15 inci maddesi uyarınca basın kartı talep edenlerde, bu maddenin birinci fıkrasının (b) bendindeki şart aranmaz.'' hükmü, Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünde basın kartı verilebilecek unvanlar'' başlıklı 15. maddesinde, ''(1) Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünde; a) Genel müdüre ve genel müdür yardımcılarına, b) 1. hukuk müşaviri, daire başkanları, il müdürleri, basın müşavirleri ve basın ataşeleri ile Genel Müdürlük birimlerinde fiilen görev yapan basın ve enformasyon uzmanlarına ve uzman yardımcılarına, c) Merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatı birimlerinde fiilen görev yapan; hukuk müşavirlerine, uzmanlara, şube müdürlerine, redaktörlere, mütercimlere, fotoğrafçılara, şeflere ve enformasyon hizmeti yapan diğer görevlilere, basın kartı verilebilir.'' hükmü düzenlenmiştir.
Kamu idareleri, Anayasa'nın 124. maddesi ile tanınan yetki çerçevesinde düzenleyici işlemlerle getirdikleri hukuk kurallarını, kamu hizmetinin gerekleri, gereksinimleri gibi nedenlerle ve konuluşundaki yönteme uyularak Anayasa ve yasalara uygun olmak kaydıyla her zaman değiştirilebilirler ve kaldırabilirler. Bu değiştirme ve kaldırmalarda doğan yeni durumun, aynı statü içindeki herkese uygulanması Anayasa'da öngörülen eşitlik ilkesinin gereğidir.
Anayasa'nın eşitlik ilkesinin amacı, hukuksal durumları aynı olanların aynı kurallara ve işleme muhatap olmalarını sağlamak ve kişilere kanun karşısında ayrıcalık tanınmasını önlemektir.
Basın Kartı Yönetmeliği'nin 6. maddesinde, basın kartı talep edenlerin başvuruda bulunabilmeleri için; ''en az lise veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olma'' koşulu arandığı ifade edildikten sonra bu Yönetmeliğin 15. maddesi uyarınca basın kartı talep edenlerde bu şartın aranmayacağı düzenlenmiştir.
Anılan düzenlemede, Basın - Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünde çalışanlar yönünden "en az lise ve dengi bir eğitim kurumundan mezun olma şartının" aranmaması ve bu kurumda görev yapan ortaokul ve daha alt düzeydeki okul mezunlarının basın kartı alabilmesine olanak tanınması suretiyle diğer özel ve kamu kurumlarında çalışan ve aynı eğitim durumunda olanlar aleyhinde Anayasa'nın eşitlik ilkesinin ihlal edildiği sonucuna varıldığından Yönetmeliğin 6. Maddesinin 3. fıkrasınında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Basın Kartı Yönetmeliği'nin 15. maddesinin 1. fıkrası (b) bendindeki "1. hukuk müşaviri" ibaresi ile 15. maddesinin 1. fıkrası "c" bendindeki "hukuk müşavirlerine" ibaresine gelince;
231 sayılı Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 2. maddesinin birinci fıkrasının 6495 sayılı Yasa'nın 64. maddesi ile değişik (i) bendinde, ''Basın-yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenlemek, Basın Kartı Komisyonunun sekretarya faaliyetlerini yürütmek'', Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sayılmış, ''Hukuk Müşavirliği'' başlıklı 12. maddesinde, ''Genel Müdürlük Hukuk Müşavirliğinin görevleri şunlardır: a) 26/9/2011 tarihli ve 659 sayılı Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararname hükümleri kapsamındaki tüm iş ve işlemleri, söz konusu Kanun Hükmünde Kararnamede belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yürütmek.'' hükmüne yer verilmiştir.
Basın - Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü tarafından Basın Kartı Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde verilen basın kartı, hamiline mesleki avantajlar getirdiği gibi çeşitli imkan ve kolaylıklardan yararlanma imkanı da sunmaktadır.
Bu durumda, basın kartının; basın mensuplarının mesleki faaliyetlerini yürütürken daha etkin çalışmalarını ve sosyal güvenlik hukukundan doğan bir takım ayrıcalıkları elde etmelerini sağlayan, hizmet damgalı pasaport uygulamaları sayesinde dünyanın herhangi bir yerinde yaşanan hadiseleri yakından takip etmelerini kolaylaştıran, sektörün her türlü zorlukları karşısında kendilerini savunabilmeleri amacıyla silah ruhsatı işlemlerinde kullanılabilen, devletin üst düzey yöneticilerinin katılımlarıyla gerçekleşenler de dahil olmak üzere her türlü kamusal faaliyete katılma konusunda akreditasyon vazifesi gören ve özellikle de basın mensubunu tanıtıcı mahiyete sahip resmi bir kimlik belgesi olduğu dikkate alındığında, Yönetmeliğin Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünde basın kartı verilebilecek unvanları düzenleyen 15. maddesinde yer alan bu ibarelerin, 231 sayılı KHK'nın 2. maddesi kapsamı dışında kaldığı ve aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin 12. maddesinde düzenlenen görevleri ile sorumluluk alanları dikkate alındığında söz konusu unvanlara basın kartı verilmesinin öngörülmesinde hizmet gereklerine ve hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Basın Kartı Yönetmeliği'nin 27. maddesinin 3. fıkrası yönünden ise;
Anılan Yönetmeliğin "Gazetecilerin geçici işsizlik hali" başlıklı 27. maddesinde, "1) Emeklilik hakkını elde edememiş basın kartı sahibi gazetecilerin işlerinden ayrılmaları halinde, ayrılış tarihinden itibaren bir ay içinde işsiz olduklarını beyan etmiş olmaları şartıyla; a) Beş yıla kadar basın kartı taşımış olanlara dokuz ay, b) Beş ila on yıl arasında basın kartı taşımış olanlara on iki ay, c) On yıldan fazla basın kartı taşımış olanlara on sekiz ay süre ile serbest basın kartı verilebilir. (2) Bu süreler, gazetecinin işten ayrıldığı tarihten başlar. Ancak, işten ayrıldığı son basın yayın kuruluşunda geçen çalışma süresini aşamaz. (3) Bu madde hükümlerine göre basın kartı talep edenlerin en son ayrıldıkları basın yayın kuruluşunda asgari bir yıl süreyle çalışmış olmaları şarttır. (4) Bu madde hükümlerinden faydalanmak isteyen basın mensuplarının basın yayın kuruluşlarında fiilen çalışırken işten ayrılmaları şarttır." düzenlemesi yer almaktadır.
Bu madde hükümleri uzun süre basın kartı sahibi olarak görev yapmış gazetecilere en son ayrıldıkları basın yayın kuruluşlarında bir yıldan daha kısa bir süre görev yapmış olmaları halinde basın kartı verilmemesi sonucunu doğuracak olup; bu sonuçta hakkaniyete ve hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, Basın Kartı Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 3. fıkrasının, 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde yer alan "1. hukuk müşaviri" ve 15. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde yer alan "hukuk müşavirlerine" ibarelerinin, 27. maddesinin 3. fıkrasında yer alan "en son ayrıldıkları basın yayın kuruluşlarında asgari bir yıl süreyle çalışmış olmaları şarttır." cümlesinin iptali, Basın Kartı Yönetmeliği'nin iptali istenen diğer hükümleri yönünden ise davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, 25/08/2015 tarih ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 2. fıkrası 2. cümlesinin, 6. maddesinin 3. fıkrasının, 15. maddesinin 1. fıkrası (b) bendinde yer alan "1. hukuk müşaviri" ve 15. maddesinin 1. fıkrası (c) bendindeki "hukuk müşavirlerine" kısmının, 19. maddesinin, 20. maddesinin 9. fıkrasının, 27. maddesinin 1. fıkrasındaki "bir ay içinde" kısmının, 27. maddesinin 3. fıkrasının "en son ayrıldıkları basın yayın kuruluşlarında asgari bir yıl süreyle çalışmış olmaları şarttır" kısmının iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
14/12/2018 tarih ve 30625 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Basın Kartı Yönetmeliği'nin 42. maddesi ile dava konusu edilen 25/08/2015 tarih ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği'nin yürürlükten kaldırıldığı görülmektedir.
Bu nedenle, dava konusu düzenlemelerin yürürlükten kaldırılmış olması karşısında, konusu kalmayan davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 25/08/2015 tarih ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği'nin iptali istenilen maddeleri hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacılara verilmesine,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacılara verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemleri halinde davacılara iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 01/12/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.