MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı ... ... Doğalgaz Dağıtım Ltd. Şti. vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı isteminin özeti:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının davalılara bağlı işyerlerinde 26.09.2012 – 27.12.2013 tarihleri arasında bekçi olarak çalışırken iş sözleşmesinin haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiğini, davacının sigortasının çeşitli tarihlerde davalı ... İnş. Tur. Taah. Mad. San. Tic. Ltd. Şti. ve davalı ... ... Doğal Gaz Dağıtım Ltd. Şti. nezdinde gösterildiğini , ücretlerin ise diğer davalı ... İnş. Sağ. Hiz. San. ve tic. Ltd. Şti. başta olmak üzere davalı üç şirket tarafından ödendiğini, müvekkilinin davalı işyerinde yasada belirtilen süreler üzerinde, hafta tatili günleri ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmasına rağmen yapmış olduğu bu çalışmalar karşılığı ücretlerinin ödenmediğini, yıllık izinlerinin kullandırılmadığını, müvekkilinin ödenemeyen ücretinin olduğunu iddia ederek dilekçesinde belirtmiş olduğu miktarların davalılardan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı cevabının özeti:
Davalı ... ... Doğal Gaz Dağıtım Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde öncelikle zaman aşımı itirazında bulunduklarını, davacı ile müvekkili işveren arasında işçi işveren ilişkisinin olmadığını, diğer davalılar ile müvekkili işveren arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin söz konusu olmadığını, davacı vekilinin iddialarının haksız ve yasal dayanaktan yoksun olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
Davalı ... İnş. Sağ. Hiz. San. Ve Tic. Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesine özetle, davacının, müvekkilinin asıl işverenden ihale ile aldığı işin süreli olduğu ve bu hususun davacıya şifahen söylendiğini, bu sebeple davacının taleplerinin yasal dayanağının olmadığını, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamayacağını, davacının 08:00-17:00 saatleri arasında çalıştığını, davacının sadece müvekkili işyerinde çalışmadığını, davacının haftalık 45 saati aşan çalışmasının olmadığını, davacıya asgari geçim indiriminin ücretin içerisinde ödendiğini, davacının bayram ve genel tatil günlerinde çalışmadığını, haksız ve yasal dayanaktan yoksun olduğunu iddia ettiği davanın reddini savunmuştur.
Mahkeme kararının özeti:
Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna göre, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz:
Karar süresi içinde davalı ... ... Doğalgaz Dağıtım Ltd. Şti. vekilince temyiz edilmiştir.
Gerekçe:
1-Davalı ... ... Doğalgaz Dağıtım Ltd. Şti’nin dava konusu alacaklardan sorumlu olabilmesi için öncelikle davalılar arasındaki hukuki ilişkinin nitelendirilmesi gerekir. Davalılar arasındaki sözleşme, konu ile ilgisi nedeniyle asıl işveren-alt işveren ilişkisi ve anahtar teslim inşaat sözleşmesi çerçevesinde değerlendirilmelidir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 2.maddesinin 6.fıkrasına göre, bir işverenden işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve görevlendirdiği işçileri sadece bu işyerinde çalıştıran diğer işverene alt işveren denir. Anılan fıkraya göre, alt işverene yardımcı işin verilmesinde bir sınırlama olmasa da, asıl işin bir bölümü ancak teknolojik nedenlerle uzmanlık gereken işin varlığı halinde verilebilecektir. Buna göre, alt işverenin varlığından söz edilebilmesi için kendisi de işçi çalıştıran bir işverenin varlığı şarttır. Alt işverenin iş aldığı ve kendisi de işçi çalıştıran işveren, asıl işveren olarak adlandırılmaktadır.
Sözleşme konusu faaliyetlerin tek bir yüklenicinin yönetimi altında gerçekleştirilmesi ve eserin, iş sahibince bir bütün olarak faydalanabileceği hale getirilmesinin taahhüt edildiği sözleşmelere “anahtar teslim inşaat sözleşmesi” denilmektedir. Burada önemli olan, işin baştan sona kadar yüklenici tarafından tamamlanmasıdır. Bu nedenle, malzemenin kim tarafından sağlandığı önem arz etmez. Başka bir anlatımla, malzemenin tamamı iş sahibi tarafından sağlanmış olsa bile sözleşmenin anahtar teslimi niteliği ortadan kalkmaz (..., ..., “İş Kanunu’nun 2. Maddesindeki Müteselsil Sorumluluk Bakımından Anahtar Teslimi İnşaat Sözleşmesi Kavramı ve Bu İlişkiye Bağlanan Hukuki Sonuçlar”, İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar, s. 7 vd.).
Anahtar teslimi inşaat sözleşmelerinde, hak edişlerin düzenlenmesi, kontrol edilmesi, işin seviyesi, malzeme ve işçilik standardının incelenmesi, arsa sahibinin yapacağı bir iştir. Türk Borçlar Kanunu’nun 474 ve 477.maddeleri uyarınca yüklenicinin ayıptan sorumlu olabilemesi için iş sahibinin, teslim aldığı eseri, muayene etmesi ve varsa ayıplarını yükleniciye bildirmesi gerekir.
İnşaat işlerinde çok basit imalat hatalarının dahi, zamanında düzeltilmemesi halinde işin sonunda yapıdan beklenen fonksiyonların bir kısmının sağlanmamasına, hatta taşıyıcı sistem imalatındaki hatalar oluştuktan sonra hemen müdahale edilmemesi durumunda yapının hiç kullanılmamasına neden olabilir. Yapım işinin gidişatından iş sahibinin hiçbir şekilde haberdar olmaması, işin yapım aşamasından tümüyle uzak kalması, sözleşme konusu eser tamamlandığında eserden beklenen fonksiyonların tamamen karşılanmamasına yol açabilir. İnşaat sözleşmesine konu işlerin çok detaylı olması nedeniyle, doğrudan iş sahbinin taşınmazı üzerinde yapılan imalattaki bir hatanın üzerine yeni imalatların yapılması ve böylece zincirleme olarak hatalı bir imalat yapılmasına yol açılması ihtimal dahilindedir. Tüm bu nedenlerle, iş sahibinin yapım işi devam ederken denetim faaliyetlerinde bulunması ve yüklenicinin imalatının hatalı veya sözleşmeye, şartnameye, projeye ve hatta mevzuata aykırı olanlar hakkında müdahalede bulunması, işi durdurması ve iş değişikliği emirleri vermesi inşaat işinin gereğidir (..., Adı geçen makale, s. 9 vd.).
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun bir kararında belirttiği gibi, “...Öncelikle belirtilmelidir ki, yapılmış olan eser sözleşmesinde işin kaliteli ve işyeri disiplini amacıyla bir kısım hükümlerin yer alması, inşaat sahipliği dışında asıl işverenlik sıfatını doğuracak, işi alanın bağımsız işveren kimliğini ortadan kaldıracak bir etmen değildir. Borçlar Kanunu’nun 357.maddesi uyarınca, eserin imalinde kullanılacak malzemeyi yüklenici temin edebileceği gibi tarafların kararlaştırmaları üzerine malzeme iş sahibi tarafından da sağlanabilir. Bu durum malzemelerin özenli kullanılması, hesap verme ve artan kısımlarını iade borcu, ihbar yükümlülüğü gibi konularda mükellefiyetler yüklemekte olup taraflar arasındaki hukuki ilişkinin niteliğine etkisi bulunmamaktadır” (20.12.2006, 2006/21-796-2006/812).
Somut olayda, davalı ... ... Doğalgaz Dağıtım Ltd. Şti ile diğer davalı ... İnş. Sağ. Hiz. San. Ve Tic. Ltd. Şti. arasında imzalanan 2012 tarihli Doğalgaz Dağıtım Projesi Yapım ve Montaj Yüklenici Sözleşmesinin incelemesinde işin konusunun ... il sınırları içerisinde doğalgaz dağıtım şebekesi inşaat işi olduğu, işin birim fiyat esası üzerinden yapılacağının belirtildiği, işin başlangıç tarihinden itibaren 45 günde tamamlanacağının kararlaştırıldığı, 2013 yılında da aynı şekilde 150 gün süreli yapım ve montaj yüklenici sözleşmesinin imzalandığı anlaşılmıştır. Davacı ise bu iş kapsamında ... ... İnş. Sağ. Hiz. San. Ve Tic. Ltd. Şti işçisi olarak çalışmıştır. Davalı ... ... Doğalgaz Dağıtım Ltd.’nin asıl faaliyet konusunun doğalgaz dağıtımı olduğu, diğer davalıya yaptırılan yapım ve montaja ilişkin inşaat işinin davalının faaliyet konusuna girmediği dosya içeriğinden anlaşılmaktadır. Bir an için faaliyet konusuna girdiği düşünülse dahi, süreklilik arz etmeyen inşaat işinde kontrol ve denetim amacıyla istihdam edilen personel haricinde davalı ... ... Doğalgaz Dağıtım Ltd. Şti ’nin işçi çalıştırmadığı göz önünde bulundurulduğunda aralarındaki ilişkinin asıl işveren-alt işveren ilişkisi olarak değerlendirilmesine imkân bulunmamaktadır. Bu nedenle davalılar arasında anahtar teslim bir inşaat sözleşmesi ilişkisi bulunduğu kabul edilmelidir.
Davacının sigortalı hizmet cetvelinin incelemesinde sigorta bildirnimlerinin iddia edildiği gibi davalı ... ... Doğalgaz Dağıtım Ltd. Şti tarafından değil diğer iki davalı tarafından bildirildiği anlaşılmıştır. Kaldı ki, sırf işçinin iş sahibi tarafından sigortalı olarak gösterilmesi de davalılar arasındaki ilişkiyi alt işveren – asıl işveren ilişkisine dönüştürmeyecektir.
Açıklanan nedenlerle, davalı ... ... Doğalgaz Dağıtım Ltd. Şti ile diğer davalı arasındaki ilişki anahtar teslim inşaat sözleşmesi niteliğinde olup, işin organizasyonu, yönetimi, personelin işe alınması ve çıkartılması yetkisi tamamen işi üstlenmiş olan yüklenicilere aitir. Hal böyle olunca davalı ... ... Doğalgaz Dağıtım Ltd. Şti nin dava konusu tazminat ve alacaklardan sorumlu tutulması hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz olanan hükmün yukarıda açıklanan sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde davalı tarafa iadesine, 03.06.2020 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.