Yurt Dışında Geçen Sürelerin Değerlendirilmesi - Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2008/2855 Esas 2008/8317 Karar Sayılı İlamı

21. Hukuk Dairesi 2008/2855 E., 2008/8317 K.

21. Hukuk Dairesi 2008/2855 E., 2008/8317 K.

• YURT DIŞINDA GEÇEN SÜRELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

• 3201 S. YURT DIŞINDA BULUNAN TÜRK VATANDAŞLARININ YURT ... [ Madde 4 ]

"İçtihat Metni"

Davacı, 30.12.1983-22.05.1999 tarihleri arası borçlanma talebinin kabulüne karar verilmesini istemiştir.

Mahkeme bozmaya uyarak ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.

Hükmün taraf vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve tetkik hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

1-Dosyadaki yazılara, kararın bozmaya uygun olmasına göre, tarafların aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazlarının reddine.

2-Davacı vekili, davacının Kurum tarafından yurtdışı borçlanmasını reddeden işleminin iptali ile yapmış olduğu yurtdışı borçlanmasının geçerli sayılması gerektiğinin tespitine, bu borçlanma bedelinin yurda kesin dönüş yaptığı tarihteki yasal düzenleme gereğince 2 Dolar üzerinden hesaplanması gerektiğinin tespiti ile fazladan ödenen borçlanma bedelinin davalı Kurumdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.

Mahkemece, Dairemizin bozma ilamından sonra Kurumca davacının borçlanma başvurusu kabul edildiğinden, bu bakımdan konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına ve borçlanma bedelinin, ödeme tarihinde yürürlükte gereğince tutar üzerinden ödenmesi gerektiğinden bu konudaki talebin reddine karar verilmiştir.

Dairemizin bozma ilamından sonra, yargılama devam ederken, Kurumca davacının borçlanma başvurusu kabul edildiğinden, bu bakımdan mahkemece konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına ilişkin olarak verilen karar doğrudur.

Öte yandan, dava konusu diğer bir uyuşmazlık da, yurtdışı borçlanma bedelinin kaç Dolar üzerinden hesaplanıp ödeneceği noktasında toplanmaktadır. Mahkemece, borçlanma bedelinin, ödeme tarihinde yürürlükte olan tutar üzerinden ödenmesi gerektiğinden bu konudaki talebin reddine karar verilmiş ise de, bu sonuca eksik araştırma ve inceleme ile varılmıştır.

Davanın yasal dayanağını oluşturan 3201 sayılı Yasa"nın "döviz ile değerlendirme" başlığı altındaki 4. maddesine göre, "sosyal güvenlik kuruluşlarınca döviz ile değerlendirilecek sürelerin her bir günü için tahakkuk ettirilecek prim, kesenek ve karşılık borcu tutarı 1 Dolardır. Dövizin cinsi ve miktarı Bakanlar Kurulu Kararı ile değiştirilebilir. Değişen miktar, tahakkuk ettirilmiş borçlarının tamamını ödememiş olanların bakiye borç sürelerine de uygulanır. Öte yandan, aynı Yasanın geçici 2. maddesine göre, 4. madde hükümlerine göre tahakkuk ettirilen borç miktarı, ödeme tarihindeki Doların Türk Lirası karşılığı esas alınarak hesap ve tahsil edilir."

Somut olayda davacı, 30.12.1983-01.11.1995; 09.07.1996-02.09.1997 ve 10.11.1998-22.05.1999 tarihleri arasında Suudi Arabistan"da geçen hizmetlerini 3201 sayılı Yasa"ya göre borçlanmak için davalı Kuruma 16.03.2005 tarihinde başvurmuş, Kurum 17.03.2005 tarihli yazısıyla davacıya T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı Sigorta İşleri Genel Müdürlüğü Yurtdışı İşçi Hizmetleri Dairesi Başkanlığının 8-17 Genelgesi gereğince talebinin işleme konulamadığını bildirmiştir. Daha sonra Dairemizin araştırmaya yönelik bozma ilamından sonra, davalı Kurumun 19.11.2007 tarihli cevabi yazısıyla, davacının, borçlanma bedelini 29.12.2006 tarihinde,

3,5 Amerikan Doları üzerinden ödemesi üzerine kendisine 01.06.2007 tarihinden itibaren aylık bağlandığı bildirilmiştir.

10.05.2005 tarihli Resmi Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe giren

22.04.2005tarih ve 2005/8776 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile sosyal güvenlik kuruluşlarınca döviz ile değerlendirilecek sürelerin her bir günü için tahakkuk ettirilecek prim, kesenek ve karşılık borcu tutarı 2 Dolardan 5 Dolara yükseltilmiştir. Daha sonra 06.12.2005 tarihli Resmi Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe giren 14.11.2005 tarih ve 2005/9665 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanuncun 4. maddesine göre, sosyal güvenlik kuruluşlarınca döviz ile değerlendirilecek sürelerin her bir günü için tahakkuk ettirilecek prim, kesenek vekarşılık borcu tutarı 3,5 Dolar olarak belirlenmiştir. Aypı kararda, 10.05.2005tarihinden bu Kararnamenin yayımı tarihine kadar, bu tarihten önce veyasonra başvurulmuş olmasına bakılmaksızın 5 Dolar üzerinden, borçlanma tutarını tamamen veya kısmen ödeyenlerin de bu Kararnamenin yayımıtarihinden itibaren altı ay içerisinde başvurmaları halinde 3,5 Dolar üzerindenborçlanma tutarları ve bağlanmış ise aylıklarının yeniden hesaplanacağı, fazladan alınmış olan tutarların ödeme tarihindeki Yeni Türk Lirası üzerindeniade veya mahsup edileceği bildirilmiştir.

Mahkemece, davalı Kurumca tahsise karar verilirken bozma ilamımızdaki eksik belgelerin tamamlanıp tamamlanmadığı hususu araştırılmamıştır. Eksikliklerin tamamlanması üzerine tahsis kararı verilmiş ise, davacının borçlanma talebinin geç kabul edilmesinde ve dolayısıyla borçlanma bedelini

29.12.2006 tarihinde ödemesinde kendisine atfı kabil kusur bulunduğu açıktır.Yapılacak iş/davalı Kurum, 01.06.2007 tarihinden itibaren tahsis yaparken bozma ilamından önceki karar tarihi olan 17.10.2005 tarihinden sonra, araştırmaya yönelik bozma ilamımız doğrultusunda eksik belgelerin tamamlanmış olması nedeniyle yaşlılık aylığı tahsis etmiş ise, şimdiki gibi borçlanma bedeli konusundaki talebin reddine, aksi halde kabulüne karar verilmesindenibarettir.

Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular gözönünde tutulmaksızın eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.

O halde tarafların bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

Sonuç: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 29.05.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.