Davacı, davalılardan işverene ait işyerinde 1.1.1990-24.5.2002 tarihleri arasında çalıştığının tesbitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
Dava, davacının 01.01.1990-24.05.2002 tarihleri arasında davalı Kooperatife ait iş yerinde çalıştığının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamda yazıldığı gibi istemin kabulüne karar verilmiş ise de bu sonuç eksik incelemeye dayalı olup usul ve yasaya aykırıdır.
Uyuşmazlık, somut olayda fiili çalışma olgusunun yöntemince kanıtlanmış olup olmadığı, mahkemece bu yönde yapılan inceleme ve araştırmanın hükme yeterli bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden davacının S.S. B. Ö. Yapı Kooperatifi’ne ait iş yerinde 31.07.1990 tarihinde çalışmaya başladığını gösterir giriş bildirgesinin kuruma verildiği, iş yeri dönem bordrolarında davacının 30.07.1990-01.10.1994 tarihleri arasında 1990 yılında 91 gün, 1991 yılında 157 gün, 1992 yılında 125 gün, 1993 yılında 60 gün, 1994 yılında 90 gün, çalışmaları bildirilmiş daha sonra giriş tarihi bildirilmeksizin 1996 yılında 120 gün, 1997 yılında 60 gün, 1998 yılında 60 gün, 1999 yılında 160 gün, 2000 yılında 35 gün çalışması kuruma bildirildiği, 26 Temmuz 1995 tarihli Ticaret sicil gazetesinde yayınlanan Koop Genel kurul kararı ile “ içersinde doğrama işlerinin de bulunduğu bazı işçiliklerinin, dairelerin sırası geldiğinde daire sahiplerince karşılanacağına” karar verildiği yine 20 Haziran 2001 tarihli Ticaret sicil gazetesinde yayınlanan Koop Genel kurul kararı ile “İnşaatın ince işçiliğinin kapı cam musluk boya mutfak dolaplarının tamamen üyeler tarafından karşılanmasına karar verildiği anlaşılmaktadır.
Davanın yasal dayanağını oluşturan; 506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasa’sının 2 ve 6. maddelerinde açıkça belirlendiği üzere, sigortalılığın oluşumu yönünden çalışma olgusunun varlığı zorunludur. Eylemli veya gerçek biçimde çalışmanın varlığı saptanmadıkça, hizmet akdine dayanılarak dahi sigortalılıktan söz edilemez. Fiili veya gerçek çalışmayı ortaya koyacak belgeler, işe giriş bildirgesiyle birlikte 506 sayılı Yasa’nın 79. maddesinde belirtilen sigortalının gün sayısını, kazanç durumunu, çalışma tarihleriyle birlikte ortaya koyan aylık sigorta gün bilgileri ile Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 17. maddesinde belirtilen 4 aylık prim bordroları gibi Kuruma verilmesi zorunlu belgelerdir. 506 sayılı Yasa"nın 79/10. maddesinde bu tür hizmet tespit davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge veya yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması salt, bu nedene dayalı istemin reddine neden olmaz. Somut bilgilere dayanması koşuluyla, bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen veya bilmesi gereken komşu işyerleri kayıtlı çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen kim diğer kanıtlarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Kamu düzenine dayalı bu tür davalarda hakim, görevi gereği doğrudan soruşturmayı genişleterek sigortalılık koşullarının oluşup oluşmadığını belirlemelidir. Bu yön, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 16.9.1999 gün 1999/21-510-527, 30.6.1999 gün 1999/21-549-555, 5.2.2003 gün 2003/21-35-64, 15.10.2003 gün 2003/21-634-572, 3.11.2004 gün 2004/21-480-579 ve 2004/21-479-578, 10.11.2004 gün 2004/21-538 ve 1.12.2004 gün 2004/21-629 sayılı kararlarında da vurgulanmıştır.
Somut olaya gelince; mahkemece açıklanan şekilde fiili çalışmanın varlığının yöntemince araştırılmadan sonuca gidildiği ortadadır.
Yapılacak iş; uyuşmazlık konusu dönemde kooperatif genel kurul kararları da dikkate alınarak davalı Kooperatif tarafından davacıya bir ödeme yapılıp yapılmadığının Kooperatif gelir gider defterleri, karar defterleri ve diğer kayıt ve belgeler davalı kooperatiften istenilerek alanında uzman bilirkişi aracılığı ile davalı kooperatif tarafından davacıya tespit kararı verilen 1995/1 dönemi ile 2002/ 2 dönem arasında bir ödeme yapılıp yapılmadığını araştırmak ödeme yapıldığının tespiti halinde davacının Kooperatif işçisi olarak çalıştığı kabul edilerek ödeme yapılan dönemlerde dikkate alınarak tespit kararı vermek, ücret ödemesinin bulunmadığının tespiti halinde davacının kendi adına bağımsız çalışarak üyelere ait dairelerin işlerini yaptığı kabul edilerek davanın reddine karar vermekten ibarettir.
O halde, davalıların bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ:Temyiz olunan kararın yukarda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılardan SS B. Ö. Yapı Koop. Başkanlığı"na iadesine, 03.11.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.
