MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki birleştirilerek görülen tazminat davalarının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda; asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davalı-birleşen davada davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı; imzaladıkları 14/06/2012 tarihli sözleşme uyarınca uygun vasıflardaki 570 ton kuru otun davalıya tesliminin kararlaştırıldığını, sözleşme doğrultusunda toplam 220 bin ton kuru otun davalıya teslim edildiğini, kalan kısmın davalıya teslime arz edildiğini ancak otların sözleşmede kararlaştırılan vasıflara uygun olmadığı gerekçesiyle bu kısmın teslim alınmadığını, bu otların sözleşmede belirtilen niteliklerden daha uygun olduğunu, davalının ot teslimini altı kez reddettiğini, teslim alınmayan malın sözleşmeye uygun olduğunun tespiti için mahkeme aracılığıyla tespit yapıldığını ve böylece davalının sözleşme konusu malı teslim almada temerrüde düştüğünü, davalının sözleşmenin 7. maddesine dayanarak kesin teminata el konulacağı yönünde kendisine ihtarda bulunduğunu, malın teslimi haksız şekilde reddedildiğinden zarara uğradığını iddia ederek; teminat mektubunun iadesini, ödenmeyen hakediş bedeli ve geçici teminatların ticari faiziyle tahsilini, kabul edilmeyen otlara ilişkin nakliye ve işçilik giderlerinin faiziyle tahsilini, otların satılmasını ve sözleşmenin iptalini talep etmiş, yargılama sırasında sair taleplerinden feragat ederek teminat mektubu gideri ve hak ediş kesintisi toplamı 40.857,80 TL"nin 09/11/2012 tarihinden itibaren işleyecek faizi ile tahsilini talep etmiştir.
Davalı; davacının sözleşme uyarınca üzerine düşen edimi gerektiği gibi ifa etmediğini, teslim edilmeyen 357,42 ton otun 3 gün içerisinde teslim edilmesi, aksi halde taraflar arasındaki sözleşme feshedilerek kesin teminatın gelir kaydedileceğinin ihtarname ile bildirildiğini, buna rağmen davalının edimini yerine getirmemesi üzerine sözleşmenin feshedildiğini, davalı tarafça teslimi teklif edilen otların sözleşmede kararlaştırılan vasıflara uygun olmadığını, yokluklarında tek taraflı yapılan delil tespitini kabul etmediklerini, teslime arz edilen ancak kabul edilmeyen otların fotoğraflarının çekildiğini savunarak, davanın reddini istemiş, birleşen davada ise; davacının sözleşmede belirtilen nitelikte 570 ton kuru ot teslim yükümlülüğünü yerine getirmemesi ve sözleşmenin feshine dayalı olarak, kuru otun dava dışı şirketlerden daha pahalıya temin edildiğini ve bu suretle 165.428,13 TL zarara uğradıklarını iddia ederek; 165.428,13 TL’nin ihtar tarihi olan 17/08/2013 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile davacıdan tahsilini istemiştir.
Mahkemece; teslim aldığı otlar için muayane ve tesellüm raporları düzenleyen davalı- birleşen davacının, sözleşme şartlarına uymayan otlarla ilgili olarak da karşı tarafın katılımını sağlayarak tutanak tanzim etmesi gerektiği, bu nedenle borçluyu temerrüde düşürdüğü ve sözleşmeyi haklı nedenle feshettiği söylenemeyeceğinden kesin teminatı ve teslim alınan otlar için ödenmesi gereken hak edişten yapılan %5 kesinti bedelini gelir kaydedemeyeceği, davacının 31.065 TL kesin teminat mektubu bedeli ile 5.792,80 TL hakediş kesintileri toplamı 36.857,80 TL’yi talep edebileceği, davacının bu talepleri dışındaki taleplerinden feragat etmesi sebebiyle bunlar yönünden davanın reddi gerektiği, davalı-birleşen davacının, kendisine teslim edilmek istenen kuru otlarla ilgili şirket yetkilisinin de katılımı sağlanarak tutanak düzenlemeyip usulüne uygun şekilde borçlunun temerrüdü sağlanmadığından tek taraflı sözleşmeyi feshinin ve tazminat talebinin yerinde olmadığı gerekçesiyle; asıl davanın kabulüne 36.857,80 TL"nin davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin istemin reddine, birleşen davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davalı-birleşen davacı tarafından temyiz edilmiştir.
1- Asıl davaya yönelik temyiz itirazlarının incelenmesinde;
Taraflar arasında 570 ton kuru otun satın alımına dair sözleşme imzalanmış, malın 2012 yılı mahsulü, kaliteli, kuru, tohumu alınmamış kuru çayır otu olacağı; balyalar içinde çürük ot, saz, yabancı dikenli ot olamayacağı; malın kuru ot rengini kaybetmemiş, kokuşmamış ve iyi kurutulmuş olacağı belirtilmiştir. Sözleşmenin teslim-muayene ve kabul şartlarını düzenleyen 3. maddesinde; kuru ot teslimatına en geç 30/06/2012’de başlanıp en geç 31/07/2012’de tamamlanacağı düzenlenmiştir. Sözleşmeye göre; teslim sırasında evsafa uygun olmayan durumların tespiti halinde, alıcı ürünleri kabul etmeme hakkına haiz olup bu durumda satıcı firmanın sözleşmede belirtilen niteliklere haiz ürünü derhal teminle yükümlü olduğu, firmanın bu nedenle yoksun kalınan kar, tazminat yahut herhangi bir nam altında talepte bulunamayacağı açıkça belirtilmiştir. Taahhüdün yerine getirilmemesi halini düzenleyen sözleşmenin 7. maddesinde ise; firmanın taahhüdünü sözleşme hükümlerine uygun yerine getirmemesi halinde alıcının en az 3 gün süreli ihtarına rağmen aynı durum devam ederse hiçbir ihbar ve ihtara gerek kalmaksızın kesin teminatın cezai şart olarak gelir kaydedileceği, sözleşmenin tek taraflı, bildirimsiz ve tazminatsız feshedileceği ifade edilmiştir.
Somut olayda; davacı tarafça 220 ton kuru otun alıcı davalıya teslim edildiği konusunda uyuşmazlık yoktur. Uyuşmazlık kalan 350 ton kuru otun sözleşmede belirlenen vasıflara uygun olup olmadığı ve davalı alıcı yönünden alacaklının temerrüdü koşulları oluşup oluşmadığı yönündedir.Her ne kadar mahkemece; davalının kabul etmediği otlar yönünden davacının katılımı ile tutanak düzenlemediği gerekçesiyle borçlunun temerrüde düşmediği ve davalının feshinin haksız olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de; yukarıda bahsi geçen sözleşme hükümleri dikkate alındığında, davalının kabul etmediği otlar yönünden tutanak düzenleme yükümlülüğü bulunmamaktadır. Somut olay bakımından da, taraflar arasında malın sözleşmede öngörülen vasıflara uygun olup olmadığı konusunda uyuşmazlık bulunduğundan her iki tarafın katılımıyla bu yönde tutanak tutulması beklenemeyecektir. Sözleşmede malın son teslim tarihi; en geç 31/07/2012 olarak öngörülmüş, davalı tarafça davacıya 17/08/2012 tarihinde ihtarname gönderilerek sözleşme konusu taahhüt 3 gün içinde yerine getirilmediği takdirde sözleşmenin feshedileceği ve kesin teminatın gelir kaydedileceği bildirilmiştir. Davacı tacir olup sözleşmede kesin vade öngörülmüştür. Her ne kadar davacı tarafça Bolvadin Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/57 D.iş sayılı tespit dosyasında, bilirkişi raporu alınmış ise de davacı 24/08/2012’de, sözleşmede öngörülen vade geçtikten sonra tespit talebinde bulunmuştur. Yine yapılan tespit sonucu alınan bilirkişi raporunda ot balyalarının yığın halinde olduğu, üzerinin çadırla örtülü olduğu ve iple bağlı olduğu, tamamının görünmediği, yığın kenarlarından seçilerek inceleme yapıldığı belirtilmiştir. Bu yönüyle davalının yokluğunda alınan raporun da sağlıklı olduğundan bahsedilemeyecektir.
Bu durumda mahkemece; davalı yönünden alacaklının temerrüdü koşullarının oluşmadığı, tacir olan davacının sözleşmeye uygun nitelikteki kuru otu davalı alıcıya teslim borcu yönünden temerrüde düştüğü ve davalı alıcı tarafından feshedilen sözleşme hükmü uyarınca kesin teminatın gelir kaydedilmesinin de yerinde olduğu gözetilerek, asıl davanın reddine karar verilmesi gerekirken anılan gerekçeyle kısmen kabulüne karar verilmesi, doğru görülmemiş bozmayı gerektirmiştir.
2- Birleşen davaya yönelik temyiz itirazlarının incelenmesinde;
Uyuşmazlık, davacı alıcının; davalı satıcının sözleşme hükmüne uygun olarak teslim etmediği kuru otu dava dışı satıcılardan daha pahalıya temin ettiği iddiasına göre tazminat talebinde bulunup bulunamayacağı noktasındadır. Buna göre mahkemece; asıl dava yönünden yapılan açıklamalar dikkate alınarak, davalı satıcının sözleşme konusu edimini ifada temerrüde düştüğü ve davacı alıcının sözleşme hükümlerine uygun olarak sözleşmeyi feshettiği gözetilerek davacının zarar talebi değerlendirilip gerektiği takdirde bilirkişi raporu aldırılarak sonucuna karar verilmesi gerekirken, kabul edilmeyen otlar yönünden davalının katılımı sağlanıp tutanak tutulmadığından bahisle davanın reddine karar verilmesi, doğru görülmemiş bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda birinci ve ikinci bentte açıklanan nedenlerle davalı-birleşen davacının asıl ve birleşen dava yönünden temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün davalı- birleşen davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının talep halinde temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK"nın Geçici Madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK"nın 440. maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içinde her iki dava yönünden karar düzeltme yolu açık olmak üzer, 27/09/2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.