23. Hukuk Dairesi
BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ HUKUK DAİRELERİ’NİN KESİN NİTELİKTEKİ KARARLARI ARASINDAKİ UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİNE YÖNELİK KARAR
A. BAŞVURU
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 37. Hukuk Dairesi’nin 2018/836 esas sayılı dosyasında davacı vekili olan Avukat Mehmet Yaşar Solmaz tarafından özetle; “kooperatif ortağı olmayan ancak kooperatifin yönetiminde bulunan ortak alanları işgal eden kiracı hakkında yönetim planına aykırı davranması sonucu kooperatif yönetimince düzenlenen ceza makbuzlarından kaynaklanan davaların çözüm yerinin İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 37. Hukuk Dairesince ticaret mahkemeleri olduğu kabul edilirken, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 36. Hukuk Dairesinin ise, Asliye Hukuk Mahkemeleri olduğu’’ konusunda kesin nitelikte kararlar verdiğini, bu çelişkinin giderilmesi ve içtihat birliğinin sağlanması hususunda talepte bulunulduğu anlaşılmıştır.
B. İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU’NUN KARARI
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulu, 5235 sayılı Kanun’un 35/ 1.b-3. maddesinde belirlenen yetkiye istinaden 04.09.2020 tarihinde toplanarak, uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin talep gereği İstanbul Bölge Adliye Mahkemesinin 36 ve 37. Daireleri’nin göreve ilişkin kesin nitelikteki kararları arasında uyuşmazlık bulunduğu belirlenerek, uyuşmazlığın giderilmesi için dosyanın Dairemize gönderilmesine karar verilmiştir.
C. UYUŞMAZLIĞI YARATAN KARARLAR VE GEREKÇELERİ
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 36. Hukuk Dairesinin 28.12.2018 tarih, 2018/285 Esas ve 2018/1979 Karar sayılı ilamında; 6102 sayılı TTK’nın 4. maddesine göre bir davanın ticari dava olabilmesi için her iki tarafının tacir olması ve uyuşmazlığın ticaret işletmeleriyle ilgili hususlardan doğmuş bulunması veya yasa maddesinde sayılan mutlak ticari davalardan olması gerektiği, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 99. maddesinde düzenlenen ticari davanın ise; kooperatifler kanunundan kaynaklanan dava olması ve davalının kooperatif üyesi olması halinde sözkonusu olacağı, eldeki davada davalının kooperatif üyesi olmaması sebebiyle davanın Asliye Hukuk Mahkemesinde görülmesi gerektiği belirtilmiştir.
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 37. Hukuk Dairesi’nin 09.08.2018 tarih, 2018/836 Esas, 2018/1200 Karar sayılı ilamında; kooperatif üyesinin kiracısı olan davalının ortak alanlarını işgal etmek suretiyle yönetim planına aykırı davranması gerekçesiyle düzenlenen ceza makbuzundan kaynaklanan davada ihtilafın kooperatif genel kurul kararından kaynaklandığı, bu tür davaların ise 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 99 maddesi uyarınca ticari dava sayıldığı ve bu nedenle davaya ticaret mahkemesinde bakılması gerektiği belirtmiştir.
D. UYUŞMAZLIK VE UYUŞMAZLIK İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER
Uyuşmazlık, kooperatiflerin genel kurul kararları uyarınca verilen yetkiye istinaden siteye ait ortak alanların işgal edilmesi halinde, kooperatif yönetimi tarafından düzenlenen ceza makbuzlarından kaynaklanan uyuşmazlıklarda, ortak alanı işgal eden kişinin kooperatif ortağı olmayıp, kiracı olması halinde, davada görevli mahkemenin Asliye Hukuk Mahkemesi mi yoksa Ticaret Mahkemesi mi olduğu hususunda toplanmaktadır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 4. maddesinde, her iki tarafın da ticari işletmesiyle ilgili hususlardan doğan hukuk davaları ve çekişmesiz yargı işleri ile tarafların tacir olup olmadıklarına bakılmaksızın bu maddede sayılan davalar, ticari dava olarak sayılmış, ancak, herhangi bir ticari işletmeyi ilgilendirmeyen havale, vedia ile fikir ve sanat eserlerine ilişkin haklardan doğan davalar bundan istisna tutulmuştur. Yine aynı Kanun"un 5"inci maddesine göre, aksine hüküm bulunmadıkça, dava olunan şeyin değerine veya tutarına bakılmaksızın asliye ticaret mahkemesi, tüm ticari davalar ile ticari nitelikteki çekişmesiz yargı işlerine bakmakla görevli kılınmıştır.
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 99. maddesinde, bu kanunda düzenlenen hususlardan doğan hukuk davalarının tarafların tacir olup olmadıklarına bakılmaksızın ticari dava sayılıcağı hüküm altına alınmıştır.
5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yetki Hakkında Kanun’un 35/1.b.3 maddesinde, Bölge Adliye Mahkemeleri Başkanlar Kurulu’na re"sen veya bölge adliye mahkemesinin ilgili hukuk veya ceza dairesinin ya da Cumhuriyet başsavcısının, Hukuk Muhakemeleri Kanunu veya Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlık bulunması hâlinde bu uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, kendi görüşlerini de ekleyerek Yargıtay’dan bu konuda bir karar verilmesini istemek yetkisi verilmiştir. Bununla birlikte, aynı Yasa’nın 35/2. maddesinde ise, yukarıda belirtilen hükme göre yapılacak istemler, ceza davalarında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına, hukuk davalarında ise ilgili hukuk dairesine iletilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı uyuşmazlık bulunduğuna kanaat getirmesi durumunda ilgili ceza dairesinden bir karar verilmesini talep eder. Uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak dairece bu fıkra uyarınca verilen kararların kesin olduğu düzenlenmiştir.
E. GEREKÇE
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri’nin kesin nitelikteki kararlarında uyuşmazlık çıktığı İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulu’nun 5235 sayılı kanunun 35/3. maddesi uyarınca uyuşmazlığın içtihatların birleştirilmesi yoluyla giderilmesi için dosyayı Dairemize gönderdiği, uyuşmazlıkta ticari dava niteliğinin 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 99. maddesinden kaynaklandığının iddia edildiği, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’ndan kaynaklanan davaların Dairemiz görev alanına dâhil oması nedeniyle Dairemiz’in 2797 sayılı Yargıtay Kanunu’nun 14. maddesi ile 23.01.2020 tarih ve 2020/1 sayılı Yargıtay Büyük Genel Kurulu Kararı doğrultusunda iş bölümü açısından görevli olduğu anlaşıldığından 5235 sayılı Kanun’un 35/2. maddesi uyarınca inceleme yapılarak gereği düşünüldü;
Bir uyuşmazlığın ticari davaya konu olup olmadığı, genel olarak, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 4. maddesinde düzenlenmiş, yine 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 99. maddesinde de “bu kanunda düzenlenen hususlardan doğan hukuk davaları, tarafların tacir olup olmadığına bakılmaksızın ticari dava sayılır” hükmü ile özel bir konuda davanın ticari dava olduğu düzenleme altına alınmıştır. Somut olayda, kooperatiflerin genel kurul kararları uyarınca siteye ait ortak alanların işgal edilmesi durumunda, kooperatif yönetimine ceza makbuzu düzenleme yetkisi verildiği, düzenlenen ceza makbuzlarına dayanarak yapılan icra takiplerine itiraz olması nedeniyle itirazın iptali davaları açıldığı, bu davaların davalılarının kooperatif üyesi olmayıp, toplu işyerinde kiracı durumunda oldukları dosyadaki belgelerden anlaşılmaktadır.
Kooperatif genel kurullarında alınan kararlar, kooperatifin tüm üyeleri için bağlayıcı olup, kooperatif üyesinin maliki olduğu taşınmazı kiraya vermesi hâlinde, kiracının toplu işyerindeki taşınmazı kooperatif genel kurul kararlarında belirlenen şartlar çerçevesinde kullanması, kira ilişkisinin doğal sonucudur. Aksi durumda, yani kiracının taşınmazı kooperatif genel kurul kararlarındaki şartlar dışında kullanması hâlinde, kooperatif genel kurul kararlarının bağlayıcılığı ilkesi zedenlenmektedir. Bu açıdan site işletme alanına dahil taşınmazlar ile ilgili kooperatif genel kurulu kararlarının kooperatif üyesi olan malikten taşınmazı kiralayarak şahsi hak elde eden kiracıyı da bağlayacağını kabul etmek gerekir.
Uyuşmazlık konusu olayda, kooperatiflerin yönetim kurulu kararları ile uygulanan ceza işlemlerinin taşınmazların kullanma şartlarını belirleyen kooperatif genel kurul kararları doğrultusunda alındığı tartışmasızdır. Cezai işlemlerin dayanağı olan kooperatif genel kurul kararlarının geçerli olup olmadığı, üyeler ile üyelere ait taşınmazların kiracıları olan üçüncü kişileri bağlayıp bağlamadığına ilişkin hususlar, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu uyarınca belirlenmelidir.
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 99. maddesinde yer alan "bu kanunda düzenlenen hususlardan doğan hukuk davalarının ticari dava sayılacağı" hükmü gereği, kooperatif üyesi aleyhine düzenlenen ceza faturaraları ile ilgili uyuşmazlıkta görevli mahkemenin asliye ticaret mahkemesi olduğu izahtan varestedir. Dolayısıyla kooperatif üyesinin maliki olduğu taşınmazı kiralayarak yine kooperatif genel kurul kararlarında belirlenen şartlar çerçevesinde kullanıma yönelik şahsi hak elde eden kiracı ile kooperatif arasındaki uyuşmazlığın 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 99. maddesi gereği ticari dava olduğu ve Türk Ticaret Kanunu’nun 5. maddesi gereği ticaret mahkemelerinin uyuşmazlığı gidermekle görevli olduğu sonucuna varılmıştır.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, “Kooperatif üyesi olmayan ancak kooperatifin yönetimi altındaki sitede (toplu işyeri) kiracı olarak bulunan kişi ile kooperatif arasındaki toplu işyerine ait ortak alanların kiracı tarafından işgal edilmesi sebebiyle kooperatif yönetimince düzenlenen ceza makbuzlarından kaynaklanan davalarda görevli mahkemenin Asliye Ticaret Mahkemeleri olduğuna ve uyuşmazlığın bu şekilde giderilmesine’’, 04.12.2020 gününde, 5235 Sayılı Kanun’un 35/2. maddesi gereğince kesin olarak oy birliği ile karar verildi.