MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : Galleye Müstehak Vakıf Evladı Olduğunun Tespiti

Taraflar arasında görülen ve yukarıda açıklanan davada yapılan yargılama sonucunda Mahkemece verilen davanın kabulüne dair kararın davalı ... Genel Müdürlüğü vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Dairenin 11/10/2018 tarihli ve 2017/8968 Esas, 2018/17163 Karar sayılı ilamı ile yargılama giderleri yönünden düzeltilerek onanmasına karar verilmişti. Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili tarafından süresinde kararın düzeltilmesi istenmiş olmakla dosya incelendi gereği düşünüldü:
K A R A R
Dava dilekçesinde; davacının vakfedenin soyundan geldiği ileri sürülerek ..."nın galle fazlasına müstehak vakıf evladı olduğunun tespiti istenmiş; Mahkemece, davanın kabulüne dair verilen kararın davalı ... Genel Müdürlüğü vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Dairemizce verilen düzelterek onama kararının davalı vekili tarafından düzeltilmesi istenildiğinden dosya yeniden incelenmiştir.
Dava, vakfın gelir fazlasından faydalanma amacına yönelik galle fazlasına müstehak vakıf evladı olduğunun tespiti ist... ilişkindir.
5737 sayılı Vakıflar Yasası’nın 3. maddesine göre mazbut vakıflar, bu kanun uyarınca Genel Müdürlükçe (Vakıflar Genel Müdürlüğü) yönetilecek ve temsil edilecek vakıflar ile mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenisinin yürürlük tarihinden önce kurulmuş ve 2762 sayılı Vakıflar Kanunu gereğince Vakıflar Genel Müdürlüğünce yönetilen vakıflar olarak tanımlanmıştır.
Vakıflar Kanunu ve Vakıflar Yönetmeliğine göre, galle fazlası evlada şart kılınan mazbut ve mülhak vakıflarda vakfedenin soyundan gelen ve bu nedenle vakfın gelirinden (gallesinden) yararlanma hakkına sahip olan kişiler için öncelikle dava açılması ve bu haklarının dava ile tespit edilmesi aranmıştır. Uygulamada bu dava, vakıflarda evladiye davaları, vakıf evladı ya da galleye müstehak evlat olduğunun tespiti davası şeklinde isimlendirilmiştir. Belirtmek gerekir ki vakıf evladı kavramı daha çok, vakfedenin çocukları ya da alt soyundan gelenler için kullanılan bir kavram olup, vakfedenin akrabaları ya da vakıftan yararlanan ismi ile belirtilmiş kişileri kapsamamaktadır.
Vakfın geliri üzerinde hak sahibi olduğuna ilişkin davayı, vakfiye uyarınca galleden yararlanma hakkı olan, yani vakfeden ile soy bağı olan ya da soy bağı olmasa bile galleden kendisine pay özgülenen diğer kişiler açabilir.
Galle fazlası evlada şart kılınan vakıflarda galle fazlasının alınabilmesi için açılan davada öncelikle vakfeden ile soybağının ispatlanması, sonra da vakfiyede öngörülen şartların gerçekleşmesi gerekir. Yani bu tür davalarda incelenecek ilk husus; davacılar ile vakfeden arasında iddia edildiği üzere kan bağı yolu ile soybağı mevcut olup olmadığı, eğer soybağı kurulabiliyorsa ikinci aşamada vakfiyelerde galle fazlası için öngörülen şartların somut olayda davacılar yönünden gerçekleşip gerçekleşmediğinin araştırılması olacaktır.
Dosya içerisindeki bilgi ve belgelerden; davacı ile vakfeden arasındaki soybağı, ... 8. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/113-2012/246 sayılı ilamı ile dava konusu vakfın galle fazlasına müstehak vakıf evladı olduklarının tespitine karar verilen ... ve diğerlerinin üst soyu ... ve ..."den olma 1858 doğumlu ... ile davacının üst soyu ... ve ... kızı 1865 doğumlu ..."nin (Hatice ...) kardeş olmaları dolayısı ile kurulduğu anlaşılmaktadır. Soybağı kurulmasına esas alınan ... 8. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/113-2012/246 sayılı dosya davacılarından ... ve ..."nin üst soylarından ... ile kız kardeşi ..."ye mütevelli olan anneleri ..."dan dolayı Vakıflar Genel Müdürlüğü Muhasebe Müdürlüğünün 13.06.1938 tarih ve 7366-7482 sayılı yazıları ile intifa hakkı tahsis edildiği, daha sonra ..."in ölümü ile kızı ..."ye (..."in annesi), ..."nin ölümü ile de çocukları ... (..."nin annesi), ..., ve ... ..."e intifa hakkı tahsis edilerek Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından ödeme yapıldığı, ... ile ..."nin ... ile ..."nin (...(s)ire) çocukları oldukları, tevliyet kayıtlarına göre ise vakfın son mütevellisinin ... kızı ... (...) olduğu Vakıflar Genel Müdürlüğü"nün 21.07.2014 tarih ve 19900 sayılı yazıları ekindeki şahsiyet kayıt örneği ile intifa hakkı tahsis belgelerinden ve ... Müfettişliği Mahkemesi"nin 29 Şaban 1309 tarihli hükmünden (Defter No: 701; Sayfa: 131; Hüküm:2) anlaşılmaktadır. Özetle ... ve ..."nin vakıf ile soybağı, üstsoyları olan ... ile ..."nin anneleri ...(s)ire (... ...) üzerinden kurulduğu, ... ..."nın eşi ... ve ... oğlu ..."in vakıfın soyundan gelmediği, dolayısı ile ..."in kızkardeşi olan davacının üst soyu ... ve ... kızı 1865 doğumlu ..."nin (Hatice ...) de vakıf"ın soyundan gelmediği gibi davacı ..."ın üst soylarından mahkeme kararı ile vakıf evladı olan veya Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından ödeme yapılan vakıf evladı bulunmadığı tespit edilmiştir.
1. Vakıf hukukunda, miras hükümlerinden farklı olarak evlenme veya evlat edinme yolu ile -vakfiyede bu yönde açık bir düzenleme olmaması kaydıyla- vakfeden ile soybağı kurulması imkanı bulunmamaktadır. Hükme esas alınan soyut nitelikteki bilirkişi raporunda, davacının üst soyu Hatice ... ile ..."in üst soylarının birleştiği (... ve ... çocukları) tespitine yer verilmiş ise de, ... ve ... oğlu ..., vakıf evladı olan ... (...) kızı ... ... ile evlenmekle kendisini vakıf evladı (kan bağı mevcut olmadığından) yapmayacağı açıktır. Dolayısı ile davacının vakfeden ile soybağı kurulamadığı gerekçesi ile açılan davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde kabulüne karar verilmesi,
2. Kabule göre de;
Dava konusu vakfın 1161 H./1748 M. tarihli vakfiyesinde galle fazlası için "... gallât-ı vakıfdan evlâdı ve evlâd-ı evlâdı batnen ba"de batnin fazl iktiza eder ise aza"at olunmayub beyinlerinde taksim eyliye..." şeklinde şart koşulduğu, buna göre galle fazlasının kız erkek ayrımı yapılmadan batın şartı (ön kuşakta sağ vakıf evladı varsa sonraki kuşakta bulunan evladın hak sahibi olmaması kuralı) ile evlada bırakıldığı anlaşılmaktadır. Mahkemece, vakfiyede galle fazlası için öngörülen şartlar yönünden bilirkişi raporu alınmaksızın, daha önce ... 8. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/113-2012/246 sayılı dosyasındaki galle fazlası için batın şartı bulunmadığı yönünde hatalı kanaat içerir bilirkişi raporuna göre hüküm kurulmuş olması,
Doğru görülmediğinden hükmün bozulması gerektiği anlaşıldığından düzelterek onama kararının kaldırılarak hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı ... Genel Müdürlüğü vekilinin karar düzeltme itirazlarının kabulü ile, Dairemizin 11.10.2018 gün ve 2017/8968 Esas, 2018/17163 Karar sayılı düzelterek onama ilamının KALDIRILMASINA, yerel mahkeme hükmünün açıklanan nedenlerle 6100 sayılı HMK"nin Geçici 3.maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK"un 428. maddesi uyarınca BOZULMASINA, HUMK"un 442.maddesi gereğince aynı mahkeme ilamı ile ilgili bir defadan fazla karar düzeltme isteğinde bulunulamayacağından ilama karşı karar düzeltme yolu kapalı bulunduğuna, peşin harcın istek halinde karar düzeltme isteyene iadesine, 26.02.2019 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.