MAHKEMESİ : FİKRÎ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ


Taraflar arasında görülen davada....Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nce verilen 19/12/2014 tarih ve 2011/108-2014/287 sayılı kararın duruşmalı olarak incelenmesi taraf vekilleri tarafından istenmiş olup, duruşma için belirlenen 22.03.2016 günü hazır bulunan asıl ve birleşen davada davacı diğer birleşen davalarda davalı ..... ve birleşen davada davalılar..., .... vekili Av... ve asıl ve birleşen davada davalı diğer bir davalarda davacı ... İşlet. Tur. San. ve Tic. A.Ş. vekili Av...... dinlenildikten sonra duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakıldı. Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili asıl davada, müvekkilinin taraflar arasındaki 22/04/2008 tarihli "İşletme Lisansı Anlaşması" çerçevesinde "..." adı altında ..."de bir restoran işletme lisansı elde ettiğini, bu sözleşme uyarınca davalının kiralamış olduğu bir dükkanı, tesisatı kurulmuş, faaliyete hazır ve ruhsatları alınmış bir vaziyette teslim etmeyi üstlendiği halde davalının edimlerini yerine getirmediğini, müvekkilini ruhsat alınması hukuken mümkün olmayan bir alanda faaliyet göstermeye zorlaması nedeniyle sözleşmenin müvekkilince 20/03/2009 tarihli ihtarname ile haklı nedenle feshedildiğini, müvekkilinin fesihle birlikte restoran alanını davalı kiracının hüküm ve tasarrufuna bırakarak terk ettiğini ve bu durumu davalıya bildirdiğini, restoran davalının hüküm ve tasarrufu altında bulunduğu ve serbestçe girip çıkabildiği halde kötüniyetle restoranın tahliyesi için ... 4. Asliye Hukuk Mahkemesi"nin 2009/372 esas sayılı dosyası ile dava açtığını, taraflar arasındaki sözleşmenin 20.03.2009 tarihli ihtarname ile son bulduğunu, müvekkilinin davalı ile olan ticari ilişkisini sonlandırdığını, bu tarihten sonra müvekkilinin davalıya borçlanmasının söz konusu olmadığını, davalı müvekkili aleyhine icra takibi yaparak 17.295,00 TL"nin tahsilini talep etmiş ise de müvekkilinin böyle bir borcu bulunmadığını ileri sürerek, müvekkilinin davalıya....11. İcra Müdürlüğü"nün 2010/3372 esas sayılı dosyası ile takibe konu edilen 17.295,80 TL miktarda borcu olmadığının tespitini, icra takibinin iptalini, %40 oranında kötü niyet tazminatına mahkum edilmesini talep etmiş, müvekkiline karşı açılan birleşen davaların reddini istemiştir.
Davacılar....., ... ve ... vekili, birleşen 2011/212 esas sayılı dosyada, asıl dava ile benzer iddialar ileri sürerek davalının müvekkili aleyhine....13. İcra Müdürlüğü"nün 2009/31460 esas nolu dosyası ile başlattığı takibe konu 2009 yılı Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim ayları kira borcu ve 2009 yılı Nisan, Mayıs, Haziran aylarına ait toptan satış faturalarından dolayı borcu bulunmadığını belirterek takip konusu 23.600,00 TL borcu olmadığının tespitini, icra takibinin iptalini, %40 oranında kötü niyet tazminatına mahkum edilmesini talep etmiş, müvekkiline karşı açılan davaların reddini istemiştir.
Birleşen 2011/218 esas sayılı dosyada davacı ... Tur. Tic. A.Ş. vekili, davalıya gönderilen 13/03/2009 tarihli ihtarla 7 gün içinde işletmenin boş olarak teslimi istenmesine rağmen tahliye ve teslim etmeyen davalının işletme lisans sözleşmesi uyarınca günlük 1.000 EURO"dan hesaplanmak suretiyle cezai şartı ödemekle yükümlü olduğunu ileri sürerek, sözleşmenin 24/1 maddesi uyarınca 01/06/2009 tarihinden başlayarak muaccel hale gelen yaklaşık 500.000 EURO alacağın şimdilik 10.000 EURO"luk kısmının faizi ile birlikte tahsilini talep etmiştir.
Birleşen 2011/195 esas sayılı dosyada davacı ... Tur. Tic. A.Ş. vekili, davalının sözleşmenin feshinden sonra ödemesi gereken 2009 yılı Nisan, Mayıs ve Haziran aylarına ilişkin kira bedellerini ödememesi üzerine başlatılan 17.700,00 TL bedelli
takibe haksız yere itiraz ettiğini ileri sürerek, itirazın iptaline, takibin devamına borçlu aleyhine % 40"tan aşağı olmamak üzere icra inkar tazminatına karar verilmesini istemiştir.
Birleşen 2011/222 esas sayılı dosyada davacı ... Tur. Tic. A.Ş. vekili, müvekkilinin taraflar arasında imzalanan sözleşmeden kaynaklanan tüm yükümlülüklerini yerine getirdiği halde davalı ... ve...."ın edimlerini gereği gibi yerine getirmeyerek müvekkilinin zarara uğramasına neden olduklarını, sözleşmenin 2.4.4. maddesi ve BK"nın 110. maddesi gereği davalıların sorumlu olduğunu ileri sürerek, şimdilik 10.000 TL"nin tahsilini talep ve dava etmiştir.
Mahkemece iddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre, asıl davada 16/03/2009 tarihinde sözleşme sonlandırıldığından ve zilyetlik devredildiğinden 2009 yılı Kasım ve Aralık ayları ile 2010 yılı Ocak ayına ait kira bedellerinden davacının sorumlu bulunmadığı, birleştirilen 2011/212 esas sayılı dosyada, yine taraflar arasındaki İşletme Lisansı (Franchise) Sözleşmesi"nin 16/03/2009 tarihinde sona erdiği ve bu tarih itibariyle sözleşmeye konu işletmenin zilyetliğinin de davalı tarafça alındığı anlaşıldığından takipte istenilen Nisan, Mayıs ve Haziran aylarına ait kira bedelinden davacının sorumlu olmadığı, birleşen 2011/195 esas sayılı dosyada, taraflar arasındaki 22/04/2008 tarihli İşletme Lisansı Anlaşması davalı ... A.Ş. tarafından gönderilen ihtarname ile 16/03/2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere feshedildiği halde 2009 yılı Nisan, Mayıs ve Haziran aylarına ait kira bedellerine yönelik düzenlenen faturalarla ilamsız alacak tahsili talebinde bulunduğu ve takibin dayanağı belgelere konu davacı yan alacağının bulunmadığı anlaşıldığından birleştirilen bu dosyadaki davanın reddi gerektiği, birleştirilen 2011/218 esas sayılı dosya ile davacı 22/04/2008 tarihli İşletme Lisansı Anlaşması"nın 24/1. maddesinde "Bu lisansın herhangi bir veya birden çok ihlal sebebiyle sona erdirilmesi üzerine,... veya onun tayin edeceği temsilcisi restoranın devamlı işlemesini temin etmek, yönetim değişikliğinin veya şahsi mallar konusunun halledilmesinin düzenli bir şekilde yapılmasını sağlamak ve.."nin......"ın çıkarlarını başkaca yollardan korumak amacı ile restorana girmek ve onun zilyetliğini devralmak hakkına derhal sahip olacağı,..."nin bu hakkını kullanmasının engellendiği her gün için işletmecinin 1.000 EURO tutarında bir meblağ ... ödeyeceği" hükmünün mevcut olduğu, dosyaya celbedilen ... 4. Asliye Hukuk Mahkemesi"nin 2009/372 Esas ve 2011/105 karar sayılı dosyası içeriğinde sözleşmenin 16/03/2009 tarihinde sonlandırıldığı ve dosya içerisinde....nin zilyetliği devretmediğine dair somut hiçbir delil bulunmadığı anlaşıldığından anılan dosyada verilen el atmanın önlenmesine dair kararın işbu dosyadaki uyuşmazlığa doğrudan etkisinin olmadığı, 818 sayılı BK"nın 110. maddesi ile TBK"nın 128. maddesinde ifadesini bulan üçüncü kişilerin fiilini üstlenme niteliğinde söz konusu franchise sözleşmesinin 24/4. maddesinin kaleme alındığı, buradaki ilişkinin kefalet niteliğinde olmayıp, şirketin hissedarlarının üçüncü kişinin fiilinin taahhüt anlamında olması sebebiyle ve karşı yanın zararını ispat etmesi halinde bu zararı gidermeyi taahhüt ettiklerinden, sözleşmenin sonlandırılmış olması nedeniyle buradaki taahhüt asıl borçtan bağımsız bir borç niteliği içerdiğinden, davacı ise yükümlülüğün yerine getirilmediğini kanıtlayamadığından ve zilyetlik de bağlantılı dosyalarda tespit edildiği üzere devredildiğinden, sözleşmeye aykırılık durumunun olmadığı, sözleşmede belirtilen cezai sorumluluğun gerek davalı şirket, gerekse diğer davalı şahıslar yönünden bulunmadığı gerekçesiyle 2011/108 sayılı asıl davanın kabulü ile davacının takibe konu olan 17.295,00 TL borçlu olmadığının tespiti ile takibin iptaline, icra inkar tazminatı talebinin reddine, birleştirilen 2011/212 esas sayılı davanın kabulü ile davacının davalıya 23.600,00 TL borçlu olmadığının tespitine, takibin iptaline, icra inkar tazminatı talebinin reddine, birleştirilen 2011/218 esas sayılı davanın ve birleşen 2011/195 esas sayılı davanın reddine karar verilmiştir.
Kararı, taraf vekilleri temyiz etmiştir.
1-Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre birleşen 2011/212 esas sayılı davaya konu 2009 yılı Nisan, Mayıs, Haziran aylarına ait toptan satış faturalarından kaynaklanan alacağın kanıtlanamamış olmasına göre davalı-birleşen davacı ... A.Ş. vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Asıl ve birleşen 2011/212 esas sayılı davalar taraflar arasında imzalanan işletme lisansı anlaşmasının feshi nedeniyle menfi tespit, birleşen 2011/218 esas sayılı dava, aynı sözleşmeden kaynaklanan cezai şart alacağı, birleşen 2011/195 esas sayılı dava, yine aynı sözleşmeye dayalı kira bedelinin tahsili için başlatılan takibe itirazın iptali, birleşen 2011/222 esas sayılı dava taraflar arasındaki sözleşmenin ihlali nedeniyle tazminat istemine ilişkindir.
Taraflar arasında 22.04.2008 tarihli işletme lisansı anlaşması düzenlenmiştir. Asıl davada davacı ... Gıda Tur. Ltd. Şti. söz konusu anlaşma çerçevesinde "..." adı altında İstanbul/Bahçelievler"de bir restoran işletme lisansı elde etmiştir.
... veren..., franchise alan....Tur. Ltd. Şti"ye gönderdiği 13/03/2009 tarihli ihtarla 22.04.2008 tarihli İşletme Lisansı Anlaşması"nın 16.03.2009 tarihi itibariyle feshedildiğini, fesih tarihi itibariyle işyerinde satış yapılmamasını, hammadde temini yapılmayacağını, fesih tarihinden itibaren en geç 7 gün içinde işletmenin boş olarak ve anlaşmada fesih ve tahliyeye ilişkin tüm hükümlere uygun olarak tahliye edilmesini aksi halde yasal yollara müracat edileceğini bildirmiştir.
.... Gıda Tur. Ltd. Şti. ise 20.03.2009 tarihli cevabi ihtarında...."nin sözleşme ile üstlendiği edimleri yerine getirmediğinden sözleşmeyi kendisinin haklı nedenle feshettiğini bildirmiş ve işyerinde bulunan eşyalara müdahale edilmemesini aksi halde suç duyurusunda bulunulacağını bildirmiştir.
Karşılıklı ihtarlardan sonra... Gıda A.Ş, 15.05.2009 tarihinde.... Asliye Hukuk Mahkemesi"nde 2009/372. esas sayılı dosya ile..."ye karşı müdahalenin önlenmesi davası açmış, dava 08.04.2011 tarihli karar ile kabul edilmiş, Yargıtay 14. Hukuk Dairesi"nin 2011/9830 esas 2011/12148 karar sayılı ilamı ile onanarak kesinleşmiştir.
Asıl davada davacı ... Gıda Tur. Ltd. Şti. vekili, taraflar arasındaki sözleşmenin feshinden sonra işyerinin müvekkilince sözleşmeye uygun olarak terk ve tahliye edildiğini Kasım, Aralık 2009 ve Ocak 2010 kira bedeli ile birleşen 2011/212 esas sayılı davada, 2009 yılı Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim ayları kira borcu ve 2009 yılı Nisan, Mayıs, Haziran aylarına ait toptan satış faturalarından sorumlu olmadığını bildirmiştir. Mahkemece yukarıda yapılan özetten de anlaşılacağı üzere “asıl dava ve birleşen 2011/212 esas sayılı dava yönünden 16/03/2009 tarihinde sözleşme sonlandırıldığından ve zilyetlik devredildiğinden dava konusu borçlardan davacı ... Gıda Tur. Ltd. Şti"nin sorumlu olmadığı,....Asliye Hukuk Mahkemesi"nin 2009/372 esas ve 2011/105 karar sayılı dosyası incelendiğinde de sözleşmenin 16/03/2009 tarihinde sonlandırıldığı ve dosya içerisinde..."nin zilyetliği devretmediğine dair somut hiçbir delil bulunmadığı anlaşıldığından anılan dosyada verilen el atmanın önlenmesine dair kararın işbu dosyadaki uyuşmazlığa doğrudan etkisinin olmadığı” gerekçesiyle asıl ve birleşen 2012/212 esas sayılı davaların kabulüne karar verilmiş ise de taraflar arasındaki sözleşmenin 12.1.1. maddesinde restaurant alanının kullanımının sadece sözleşme süresince işletmeciye bırakıldığı, 24.2. maddesinde ise lisansın sona erdirilmesi üzerine işletmecinin sona erdirmeyi takip eden 30 gün içinde restaurant alanından herhangi bir mefruşat, reklam tabelaları çıkartmayacağının ve mefruşatı ve reklam tabelalarını yapılan yenilemeyle satın alma opsiyonuna sahip olduğunun öngörüldüğü, franchise veren davalı ... A.Ş"nin de 12.03.2009 tarihli ihtarname ile fesih tarihinden itibaren en geç 7 gün içinde
işletmenin boş olarak ve anlaşmada fesih ve tahliyeye ilişkin hükümlere uygun olarak tahliye edilmesini istemesi nedeniyle sözleşmenin 24.2. maddesi ile öngörülen satın alma opsiyonunu kullanmadığı, bu durumda opsiyon süresinin bitiminde restaurantın tahliyesinin gerektiği, davacı ... Gıda Tur. Ltd. Şti"nin ise binayı...."ye teslim ettiğini kanıtlayamadığı, ... 4. Asliye Hukuk Mahkemesi"nin 2009/372 esas ve 2011/105 karar sayılı kesinleşen kararı ile franchise alan ..."nin sözleşmeye konu Bahçelievler"deki restaurantı feshe rağmen tahliye etmediği kabul edilerek müdahalenin menine karar verildiği, söz konusu tespitin bu dava yönünden de bağlayıcı olduğu gözetilmeksizin yanılgılı gerekçe ile asıl ve birleşen 2011/218 esas sayılı davaların kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın franchise veren davalı ... A.Ş. yararına bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
3- Birleşen 2011/218 esas sayılı dosyada... veren davacı ... Tur. Tic. A.Ş. vekili, franchise alan davalı ... Gıda Tur. Ltd. Şti"ye gönderilen 13/03/2009 tarihli ihtarla 7 gün içinde işletmenin boş olarak teslimi istenmesine rağmen işletmenin tahliye ve teslim edilmemesi nedeniyle sözleşmenin 24/1 maddesi uyarınca cezai şart talep etmiştir. Mahkemece, işletmenin zilyetliğinin usulünce devredildiği gerekçesiyle birleşen 2011/218 esas sayılı davanın reddine karar verilmiş ise de yukarıda 2 nolu bentte yapılan açıklamalarda kabul edildiği üzere davalı şirket ve ortaklarının söz konusu işletmeyi sözleşme hükümlerine uygun şekilde teslim etmediği, bu durumunun kesinleşen....4. Asliye Hukuk Mahkemesi"nin 2009/372 esas ve 2011/105 karar sayılı ilamı ile sabit olduğu, franchise veren...."nin de sözleşmenin 24.2. maddesi uyarınca satın alma opsiyonunu kullanmadığı anlaşıldığından mahkemece, anılan hususlar nazara alınmadan yanılgılı değerlendirme ile birleşen 2011/218 esas sayılı davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın davacı ... A.Ş. yararına bozulması gerekmiştir.
4- Birleşen 2011/195 esas sayılı dosyada davacı ... Tur. Tic. A.Ş. vekili, sözleşmenin feshine rağmen davalı ... Gıda Ltd. Şti"nin işyerini sözleşme hükümlerine uygun şekilde teslim ve tahliye etmemesi nedeniyle ödenmek zorunda kalınan 2009 yılı Nisan, Mayıs ve Haziran aylarına ilişkin kira bedellerinin tahsili için başlatılan takibe davalının haksız yere itiraz etttiğini ileri sürmüştür. Mahkemece, yine bu dava ile ilgili olarak işletmenin zilyetliğinin usulün uygun devredildiği gerekçesiyle birleşen 2011/195 esas sayılı davanın da reddine karar verilmiş ise de yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde franchise alan davalı ... Gıda Tur. Ltd. Şti"nin söz konusu işletmeyi sözleşme hükümlerine uygun şekilde teslim etmediği, bu durumunun kesinleşen....Asliye Hukuk Mahkemesi"nin 2009/372 esas ve 2011/105 karar sayılı ilamı ile anlaşılması karşısında işbu davanın reddine dair kararın da yerinde olmadığı görülmekle kararın davacı ... A.Ş. yararına bozulması gerekmiştir.
5-Mahkemece, asıl dava ile birleşen 2011/222 esas sayılı davaya karar başlığında yer verilmeyip, gerekçe kısmında hiçbir açıklama yapılmayarak hüküm kısmında da söz konusu dava ile ilgili olarak olumlu ya da olumsuz bir hüküm kurulmamış olması doğru görülmemiş, kararın bu nedenle taraflar yararına bozulması gerekmiştir.
SONUÇ:Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalı-birleşen davacı ... A.Ş. vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine, (2), (3) ve (4), numaralı bentlerde açıklanan nedenlerle asıl ve birleşen davalara yönelik kararın davalı-birleşen davacı ... A.Ş. yararına BOZULMASINA, (5) numaralı bentte açıklanan nedenlerle taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kabulüyle kararın taraflar yararına BOZULMASINA, takdir olunan 1.350,00 TL duruşma vekalet ücretinin herbir yandan alınarak yekdiğerine verilmesine, ödedikleri temyiz peşin harcın istekleri halinde temyiz edenlere iadesine, 24/03/2016 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KISMİ KARŞI OY

Birleşen 2011/218 E. sayılı dosya yönünden,.... Sözleşmenin 24.1. maddesine istinaden günlük 1.000 USD"den 500.000 USD cezai şart alacağının bulunduğu iddiasına dayalı olarak şimdilik 10.000 USD Cezai Şart talep etmiştir.
Mahkemece işletmenin zilyetliğinin devredildiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, Dairemiz çoğunluğunca ise 3 no"lu bentteki kararı ile, "işletmenin zilyetliğinin devredilmediğinin .... Asliye Hukuk Mahkemesi"nin 2009/372-2011/105 K. sayılı ilamıyla sabit olması nedeniyle davanın reddine karar verilmesinin yerinde olmadığı" kabul edilerek yerel mahkeme kararı bozulmuştur.
Oysa taraflar arasında imzalanan Lisans Sözleşmesinin "...." başlıklı 24.1. maddesi uyarınca cezai şart talep edilebilmesi ancak lisans sözleşmesinin haksız sebeple sona erdirilmesi haline münhasır olup, lisans sözleşmesi davalı ... Gıda tarafından, lisans veren...."nin işletme ruhsatını almamış olması sebebiyle haklı sebeple sona erdirilmiştir. Davacının mefruşatı geri satın almama opsiyonunu kullanması nedeniyle, zaten boş duran işletmenin davacıya geç teslim edilmiş olması, davacıya ancak ecrimisil talep etme yetkisi tanıyacak olup, sanki sözleşme davacı yanca haklı sebeple sona erdirilmişçesine davacıya cezai şart talep etme hak ve yetkisi tanımak doğru değildir. Anılan nedenlerle Dairemiz çoğunluk görüşüne bu kısım yönünden katılmıyorum.