MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki alacak davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davalılar ..., ..., ..., Turgay Tekeli, ..., ..., ... tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı; taraflar arasında imzalanan 14.02.1976 tarihli satış sözleşmesi ile murislerinden davalılara intikal eden taşınmazları 250.000,00 TL bedelle satın aldığını, taşınmazların satış tarihinden bu yana davacının zilyetliğinde olduğunu, davalıların taşınmazların tapudan intikal işlemini yaptırmadıklarını, davacı tarafından davalılara edimlerini yerine getirmeleri için ... 4. Noterliğininin 10.07.2010 tarih ve 20620 yevmiye sayılı ihtarnamenin gönderildiğini, ancak davalıların bu güne kadar bir cevap vermediğini belirterek, 45.000,00 TL"nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılar ..., ..., ...; harici satış tarihinde taşınmazın tapuda tescilli olmadığını, 26 nolu parsel 02.04.1976 tarihli tapulama ile 28 ve 29 parsellerin ise 13.05.1988 tarihinde hükmen mahkeme kararı ile davalılar adına tescil edildiğini, davacının fiili durumdan 14.08.1976(sözleşmedeki belirlenen vade) veya 13.05.1998(tescil kararı) veya 04.08.2000(davacının hisse alımı) tarihinde haberdar olduğunu, bu nedenle öncelikle davacının davasının hak düşürücü süre yönünden reddini, esasa girilmesi halinde davayı kabul anlamına gelmemekle birlikte davanın sözleşme tarihinde bu yana taşınmazlardan yaralanan davacının faiz talep edemeyeceğini ileri sürerek, davanın reddini talep etmişlerdir.
Mahkemece; taşınmaz için davacı tarafından ödenen paranın dava tarihi itibarı ile uyarlanmış değeri üzerinden taleple bağlı kalınarak davanın kabulüne, toplam 45.000,00.TL alacağın, davalılardan ..."ndan 5.625,00.TL"nin, ..."den 5.625,00.TL"nin, ..."den 5.625,00.TL"nin, ..."nin mirasçıları olan ..., ..., ... ve ..."den 5.625,00.TL"nin müştereken, ...mirascıları olan ..."dan 4.500.TL"nin, ..."den
4.500,00.TL"nin, ..."den 1.500,00.TL"nin, ..."den 1.500,00.TL"nin, ..."den 1.500,00.TL"nin,... ..."den 1.125,00.TL"nin, ..."ndan 843,75.TL"nin, ..."den 843,75.TL"nin, ..."ndan 843,75.TL"nin, ..."den 843,75.TL"nin, ..."den 4.500,00.TL"nin dava tarihi olan 23.03.2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tahsili ile davacı tarafa verilmesine karar verilmiş, hüküm davalılar ..., ..., ..., ..., ..., ..., ... tarafından temyiz edilmiştir. 1-) Davalılar ..., ..., ..., ..., ..."nun temyiz itirazları yönünden yapılan değerlendirmede;
5219 ve 5236 sayılı yasalar ile HUMK"nun 427. maddesinde öngörülen kesinlik sınırı 01.01.2015 tarihinden itibaren 2.080.TL"ye çıkarılmıştır.
Hüküm, karar tarihi itibariyle davalılar ..., ..., ..., ..., ... açısından kesin niteliktedir. Kesin olan kararların temyiz istemleri hakkında mahkemece bir karar verilebileceği gibi, 01.06.1990 gün ve 1989/3 Esas 1990/4 Karar sayılı İçtihadı Birleştirme Kurulu Kararı uyarınca Yargıtay"cada temyiz isteminin reddine karar verilebilir.
2-) Dosyadaki yazılara,kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre temyiz eden davalılar ... ve ..."in sair temyiz itirazları yerinde değildir.
3-) Dava;harici taşınmaz satışından kaynaklı alacağın denkleştirici adalet ilkesine göre davalılardan tahsili istemine ilişkindir.
Denkleştirici adalet ilkesi, haklı bir sebebe dayanmadan başkasının mal varlığından istifade ederek, kendi mal varlığını artıran kişinin elde ettiği kazanımı geri verme zorunda olduğunu ve gerçek bir eski hale getirme yükümlülüğünü ifade eder.
Bu bakımdan, sebepsiz zenginleşmeye konu alacağın iadesine karar verilirken, taşınmazın satış bedelinin alım gücünün ilk ödeme günündeki alım gücüne ulaştırılması ve bu şekilde iadeye karar verilmesi gerekir. Bu güncelleme yapılırken, güncellemeye esas alınan somut veriler tek tek uygulanarak, dava tarihine kadar paranın ulaştığı değer her bir dönem için hesaplanmalı, sonra bunların ortalaması alınmalıdır.
Satım bedelinin iade tarihindeki ulaştığı değer belirlenirken paranın çeşitli ekonomik etkenler nedeniyle azalan alım gücünün enflasyon, ÜFE-TÜFE artış oranları, faiz, altın, işçi ücretlerindeki artış ve döviz kurlarındaki artış vs. ortalamaları göz önünde tutulmalıdır.
Mahkemece; ödenen satış bedelinin, (çeşitli ekonomik etkenlerin ÜFE-TÜFE artış oranları, altın ve döviz kurlarındaki artışlar, memur maaş ve işçi ücretlerindeki artışlar ve benzeri ekonomik göstergelerin ortalamaları alınmak suretiyle) ulaşacağı alım gücü, yukarıda açıklanan ilke ve esaslar çerçevesinde, uzman bilirkişi heyetinden denetime elverişli rapor alınmak suretiyle belirlenmeli; bu yolla belirlenecek miktara hükmedilmelidir.
Somut olayda; hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacının ödediği bedel denkleştirici adalet ilkelerine göre uyarlanırken, taşınmazların rayiç değerleri de dahil edilerek hesaplama yapılmış olması nedeniyle rapor, bu haliyle hüküm vermeye elverişli değildir.
O halde; mahkemece, uzman bilirkişi heyetinden, davacı tarafın ödediği satış bedelinin, ifanın imkansız hale geldiği tarih itibariyle ulaşacağı alım gücü; çeşitli ekonomik etkenler (TEFE-TÜFE artış oranları, altın ve döviz kurlarındaki artışlar, memur maaş ve işçi ücretlerindeki artışlar ve benzeri ekonomik göstergelerin ortalamaları alınmak suretiyle) belirlenmesi ve bu yöntemle belirlenecek miktara taleple bağlı kalınarak hükmedilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle davalılar ..., ..., ..., ..., ..."nun temyiz isteminin (miktar itibariyle) reddine, ikinci bentte açıklanan nedenlerle davalılar ... ve ..."in sair temyiz itirazlarının reddine, üçüncü bentte açıklanan nederlerle hükmün HUMK"nun 428. maddesi gereğince davalılar ... ve ... yararına BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK"nun Geçici Madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK"nun 440. maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 15.11.2018 gününde oy birliğiyle karar verildi.