MAHKEMESİ:TİCARET MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki alacak davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, asıl davanın kabulüne, karşı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün, duruşmalı olarak incelenmesi davalı-karşı davacı tarafından istenilmekle; daha önceden belirlenen, 11/12/2018 tarihli duruşma günü için yapılan tebligat üzerine; temyiz eden davalı-karşı davacı vekili Av.... ile davacı-karşı davalı vekili Av.... geldiler. Açık duruşmaya başlandı ve hazır bulunan vekillerin sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için saat 14.00"e bırakılması uygun görüldüğünden, belli saatte dosyadaki bütün kağıtlar okunarak, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlenip, gereği düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı, davalıya ait olan A-310 uçağın 28/06/2007 tarihinde ... anlaşması ile kiralandığını, aynı uçağın uçuş seferlerinin ise dava dışı ...Turizm Seyahat Acenteliği Ltd. Şti"ne satıldığını, davalı şirkete ait olan ve müvekkili ... adına uçuş yapan bu uçağın 07/07/2007 tarihinde ... /... Havalimanında .../... seferini yapmaktayken kalkış esnasında arızalandığını, arıza sebebiyle uçağın kalkış yapamadığını ve teknik olarak da uçamaz hale geldiğini; bu nedenle, bu ve bundan sonraki tarihlerde tur operatörü ... Turizm Şti"ne satılan uçuşların tur operatörünün kendi kiraladığı uçaklarla yapıldığını veya yapılamadığını ve seferlerin iptal edildiğini, arıza sırasında uçakta yolcular indirilirken çok sayıda yolcunun da yaralandığını, uçağın arızalanması sebebiyle seferlerin iptal edilmesi ve başka uçaklar kiralanması nedeniyle ciddi boyutlarda zarar meydana geldiğini, yolcuların uğradıkları zararların tazmin edildiğini, bu yolcuların konaklama, başka uçaklarla transferi, uçak bileti ücretleri, gün kaybından doğan zararlarının karşılığı olarak yüksek miktarda ödeme yapıldığını, yine uçağın Türkiye"ye getirilmesi için gümrüğe para ödendiğini, uçak ekibinin konaklama, transfer ve yemek masraflarının karşılandığını, yaralanan yolcuların tedavi ve diğer zararlarının karşılandığını, havalimanı masraflarının ödendiğini, uçağın arızalanması sonucu davadışı ... Ltd. Şti"ne 180.000 USD
ödeme yapıldığını, 180.000 USD ödemeye ilişkin faturanın davalıya tebliğ edildiğini; davalının, arızadan sorumlu olduğunu kabul ederek 70.493 USD ödeme yaptığını; ancak, bakiye bedeli ödemediğini, bakiye alacak için yeni bir fatura düzenlenerek davalıya tebliğ edildiğini, davalının cevaben sorumluluğu bulunmadığını bildirdiğini belirterek; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 109.507 USD"nin temerrüt tarihi itibariyle en yüksek ticari faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.Davalı, taraflar arasında yapılmış bulunan uçak kiralama anlaşması ile müvekkiline ait ... tescili işaretli uçağın ekibi ile birlikte 07.07.2007 tarihli ... uçuşu için davacı firmaya kiraya verildiğini; ancak, davacı vekilinin de belirttiği gibi kiralanan uçağın tam kalkış esnasında (rejected takeoff) arıza sinyali vermesi üzerine, pilotun kalkışı yapmayarak acil frene basması sonucunda arızalandığını ve teknik olarak uçmaz haline geldiğini, uçağın Türkiye"ye getirilmesi ve uçak personelinin konaklama masraflarıyla tahliye esnasında yaralanan yolcularının tedavisi için gider yaptığını beyan eden davacıya 70.493 USD"lik ödemenin yapıldığını; hava aracının teknik bir arıza nedeniyle belirli bir süre uçamaması halinin mücbir sebep olup zarardan sorumlulukları bulunmadığını, fiili imkansızlık nedeniyle sözleşmenin yerine getirilmesini mümkün olmadığını beyanla davanın reddini istemiş; karşı davada ise, uçağın Türkiye"ye getirilmesi için gümrüğe para ödendiği, uçak personelinin konaklama, transfer ve yemek masraflarını karşıladığını, tahliye esnasında yaralanan yolcularının tedavisi için gider yaptığını beyan eden davacıya 70.493,-USD ödeme yapıldığını, davacının yaptığını iddia ettiği ödeme ve sarf belgelerinin müvekkiline ulaşmadığından fazla ödeme yapıldığının anlaşıldığını; bu nedenle, müvekkilinin ödemekle sorumlu olduğu miktarın tespiti ile fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 12.000-USD fazla ödemenin takas- mahsubu ve ödeme tarihinden itibaren ticari faizleriyle birlikte davacıdan tahsilini talep etmiştir.
Mahkemenin, asıl ve karşı davanın reddine ilişkin ilk kararının taraflarca temyiz edilmesi üzerine; Yargıtay 6.Hukuk Dairesinin 14/05/2014 tarihli, 2013/11132 E. ve 2014/6214 K. sayılı ilamı ile; "asıl dava yönünden, davada çözümü gereken uyuşmazlığın, kira ilişkisinin sona ermesi nedeniyle davacı- kiracının uğramış olduğu zararlardan davalı-kiraya verenin sorumlu olup olmayacağı noktasında toplandığı, kira sözleşmesinin özel koşullar 3.maddesinde, herhangi bir teknik iniş gerekecek olursa bunun tüm maliyetlerinin davacıya ait olacağı kararlaştırıldığı, bu durumda uçuşun iptal edilmesine neden olan olayın sözleşmenin 3. maddesi kapsamında teknik iniş gerekecek nitelikte bir olay olup olmadığının uzman bilirkişi heyeti tarafından tespit edilmesi gerektiği, Mahkemece uçuş iptaliyle ilgili değerlendirme yapabilecek üç kişilik uzman bilirkişi heyetinden olayın sözleşmenin 3. maddesi çerçevesinde ""teknik iniş"" sayılıp sayılmayacağı hususunda rapor alınarak sonucuna göre bir değerlendirme yapılması gerekirken bu konuda yeterli değerlendirme içermeyen bilirkişi raporları esas alınmak suretiyle karar verilmesi hatalı olduğu gerekçesiyle; karşı dava yönünden ise, öncelikle oluşan zarardan davalı- kiraya verenin sorumlu olup olmadığı tespit edildikten sonra davacı-kiracının kapsamını bildirdiği zarar kalemlerini usulünce ispatlayıp ispatlamadığı üzerinde durularak sonucuna göre karşı dava hakkında bir karar verilmesi gerekirken hatalı değerlendirme ile karşı davanın reddine karar verilmesinin de doğru olmadığı gerekçesiyle" hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucunda; asıl dava yönünden, davanın kabulü ile 109.507-... Dolarının dava tarihi olan 10/10/2008 tarihinden itibaren 3095 Sayılı Yasanın 4/a maddesi gereğince işleyecek faiziyle birlikte davalı-karşı davacıdan alınarak, davacı-karşı davalıya verilmesine; karşı dava yönünden davanın sübuta ermediğinden reddine karar verilmiş; hüküm, davalı-karşı davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-)Dosyadaki yazılara, kararın bozmaya uygun olmasına ve delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davalı- karşı davacının sair temyiz itirazları yerinde değildir.
2-)Taraflar arasında kira sözleşmesi yapıldığı, kiralanan uçağın teknik arızası nedeniyle uçuş iptalinin gerçekleştiği uyuşmazlık konusu değildir. Uyuşmazlık, uçuş iptali nedeniyle davacının uğradığını iddia ettiği zararın kapsamı ve miktarına ilişkindir. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda; dava dışı ... Ltd. Şti. tarafından davacıya 13/08/2007 tarihli, 07/07/2007 tarihinde Almaata"da arızalanan uçak masraf ve zararları açıklaması ile 180.000 USD bedelli fatura düzenlendiği, dava dışı ... Ltd. Şti. tarafından davacıya hitaben düzenlenen 13/08/2007 tarihli faturanın dayanağının diğer dava dışı Kazakistan şirketi ... Ltd. Şti."nin dava dışı ... Ltd. Şti."ne hitaben düzenlediği 180.000 USD tutarlı fatura olduğu, ..."da faaliyet gösteren tur operatörü ... Ltd. Şti."nin Türkiye"de faaliyet gösteren tur operatörü ...Ltd. Şti. arasında tur operasyonu sözleşmesi olduğu, bu tur operasyonu sırasında arızalanan davalıya ait uçak ile ilgili masrafların diğer dava dışı ... Ltd. Şti. tarafından karşılanan ve/veya katlanılan masraflar olarak dava dışı ... Ltd. Şti"ne 180.000 USD olarak fatura edildiği, dava dışı ...Ltd. Şti. tarafında da davacıya 180.000 USD olarak rücu edildiği, davacı tarafından da davalıya rücu edildiğinin tespit edildiği, dava konusu edilen tutara ilişkin iş ve işlemleri oluşturan tutarların faturalandırılmalarının temelde ... ... Ltd.Şti."den geldiği, harcama faturalarının ... Ltd.Şti."ne ..."da hizmet sağlayıcısı ... Ltd. Şti. ve ... AŞ. tarafından düzenlendiği, söz konusu faturalar toplamının 196.887,61 USD olduğu; ayrıca, yolculardan birinin açtığı davada hükmedilen tazminat miktarı ve yargılama masraflarının da dahil edilmesi ile hasar ve zarar bedelinin 207.350,40 USD olup bu tutardaki zararın davacı tarafından ispatlanmış olduğunu; ancak, davacıya 180.000 USD fatura edildiği ve davacı tarafından aynı tutarın davalıya fatura edilerek dava konusu edildiği, davalının ödediği 70.493 USD ödemesinin mahsubu ile davacının 109.507 USD alacaklı olduğu belirtilmiştir. Mahkemece de bu bilirkişi raporu esas alınarak hüküm kurulmuştur. Oysa, bilirkişi raporu hüküm vermeye elverişli olmadığı gibi davalı-karşı davacı vekili tarafından bilirkişi raporuna karşı ileri sürülen itirazlar değerlendirilmemiştir. Bilirkişi raporunda, dava dışı ... Ltd. Şti. ve ... AŞ. tarafından dava dışı ... Ltd. Şti."ne düzenlenen faturalar esas alınarak davacının zararının ispatlandığı sonucuna varılmış ise de; dava dışı ... Ltd. Şti. ile ... AŞ. tarafından düzenlenen faturaların, işlerin yapılması/hizmetlerin verilmesi/hava taşımacılığı şeklinde tanzim edildiği, faturaların bu hali ile tek başına zararı ispata yeterli olmadığı açıktır. Davacının, uğradığını iddia ettiği zararı ispatlamakla yükümlü olduğu ilk bozma ilamında açıkça ifade edilmiş olup mahkeme bozma ilamına uymakla birlikte bozma gereği yerine getirilmemiş, bozma kapsamına uygun olarak davacının zararının tespiti yönünde gerekli araştırma ve inceleme yapılmamıştır. Bu durumda, mahkemece; öncelikle, davacının, zarar kalemlerini oluşturan faturalara konu iş veya hizmetlere ilişkin harcama belgelerinin ibrazının sağlanması, belgeye bağlanması mümkün olmayan veya zorunlu olan harcamalar yönünden ise işlerin olağan gidişi ve zarar görenin aldığı önlemler göz önünde tutularak zararın kapsamının belirlenebileceği de göz önünde tutularak, davalının rapora itirazları da gözetilerek; aralarında havacılık/turizm konusunda uzman sektör bilirkişinin bulunduğu bilirkişi heyetinden rapor alınarak, davacı-kiracının bildirdiği zarar kalemleri yönünden ödeme belgeleri değerlendirilerek, faturada belirlenen fiyatların harcamanın yapıldığı tarihteki piyasa rayiçlerine uygun olup olmadığı üzerinde durularak, davacının uğradığı zarar açıklamalı, ayrıntılı, denetime elverişli bir şekilde belirlenerek, sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken; eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı olduğu biçimde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle davalı-karşı davacının sair temyiz itirazlarının reddine, ikinci bentte açıklanan nedenlerle asıl ve karşı davada verilen hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince davalı-karşı davacı yararına BOZULMASINA, 1.630.TL Yargıtay duruşması vekalet ücretinin davacı-karşı davalıdan alınıp davalı-karşı davacıya verilmesine, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK"nun geçici madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK"nun 440.maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 11/12/2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.