MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi


Davacı, Kurum işleminin iptaliyle, kesilen yetim aylığının yeniden bağlanmasına karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin reddine karar vermiştir.
Hükmün davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.

K A R A R

Dava, davacının haksız olarak kesilen aylığının yeniden bağlanması ile Kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, davacının 09/01/2004 rarih 2003/130 E. 2004/3 karar sayılı mahkeme ilamı ile şiddetli geçimsizlik nedeniyle eski eşinden boşandığı, davacının babasının 08/09/1978 tarihinde vefat ettiği, Kurum"a yapmış olduğu başvurusu sonucunda davalı Kurum tarafından ölen babasından dolayı ölüm aylığı bağlandığı, davacı ve boşandığı eşinin 28/08/2012 tarihinde yeniden evlendiği, davalı Kurum tarafından ihbar üzerine başlatılan tahkikat sonucu düzenlenen 25/09/2012 tarihli Kontrol Memuru raporuna dayanak oluşturan 24/09/2012 tarihinde yapılan çevre soruşturma tutanağı ile komşuların davacı ile boşandığı eşin hiç ayrılmamış gibi birlikte yaşadıklarını, sonradan tekrardan evlendiklerini beyan ettikleri, isim vermekten kaçındıklarının belirtildiği, yine rapora esas alınan Kurum nezdinde yapılan zabıta araştırması neticesi düzenlenen 15/09/2012 tarihli tutanak ile ile komşu olan ..... davacı ve boşandığı eşinin 20-22 yıldır, aynı adreste, hiç ayrılmamış gibi birlikte yaşadıklarını beyan ettiklerinin tespit edildiği, Kurum işlemi ile 21/10/2008-20/09/2012 tarihleri arasında yersiz ödendiği iddia olunan aylıkların da davacıdan iadesinin talep edildiği, yargılama esnasında yapılan zabıta araştırması neticesi Mahalle Muhtarı ... ve azalar ...., ... ile yapılan görüşmede alınan beyanı ile de , davacının tekrardan evlenmeden önce eşi ile 4 yıl kadar ayrı yaşadığı, o dönem davacının İzmit teki abisinin yanında kaldığı, davacı ile eşinin ikamet adreslerinin hiç değişmedi, adreste bulunan konutun davacının mülkiyetinde olduğu özet olarak belirtilmek suretiyle bu hususun 12/06/2013 tarihinde tutunağa bağlandığı, yine davacının yanında kaldığı iddia olunan abisinin ikametgahi olan İzmit te yapılan araştırma neticesi belirtilen adrese ulaşılamadığı, davacı adına mahallede ikametgah kaydına rastlanmadığının belirtildiği, İlçe Seçim Kurulu"nun yazı cevabı ile davacı ve boşandığı eşinin Saadettin Alcan"ın tüm seçimlerde aynı sandıkta oy kullandıklarının açık olduğu, İlçe Nüfus Müdürlüğü yazı cevabı ile de her iki şahsın adresinin aynı olduğunun görüldüğü, duruşmalarda davacı tanıklarının dinlenilmiş olduğu, tanıkların bir kısmının ikamet olunan mahallenin muhtar ve azaları olduğu anlaşılmaktadır.
.
Davanın, yasal dayanağı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu"nun 56"ncı maddesinin ikinci fıkrasıdır. Fıkrada “Eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eş ve çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları kesilir. Bu kişilere ödenmiş olan tutarlar, 96"ncı madde hükümlerine göre geri alınır.” düzenlemesine yer verilmiştir. Anılan madde 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 5510 sayılı Yasanın 56 maddesinin Anayasa"ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi"ne yapılan 2009/86 Esas numaralı başvurunun, 28.04.2011 tarihinde verilen karar ile reddedilmiştir.
5510 sayılı Kanun"un 56"ncı maddesinin ikinci fıkrası, daha önceki sosyal güvenlik kanunlarında yer almayan, boşanılan eşle fiilen (eylemli olarak) birlikte yaşama olgusu, gelir/aylık kesme nedeni olarak düzenlendiği gibi, eylemli olarak birlikte yaşama, aynı zamanda gelir/aylık bağlama engeli olarak da benimsenmiştir. Burada, eylemli olarak birlikte yaşama olgusunun/durumunun tanımlanması, hukuki sınır ve çerçevesinin çizilip ortaya konulması önem arz etmektedir. Taraflar arasında hangi hukuki sebep ve maddi vakıaya dayanmış olursa olsun, sona ermiş evlilik birliğinin hak ve yükümlülüklerinin sürdürüldüğü beraberlikler veya kesinleşmiş yargı kararına bağlı olarak gerçekleşmiş boşanmanın var olan/olası sonuçlarını ortadan kaldırıcı/giderici nitelikteki birliktelikler madde kapsamında değerlendirilmeli, ortak çocuk/çocuklar yönünden, boşanma kararına bağlanan veya bağlanmayan kişisel ilişkilerin yürütülmesini sağlamaya yönelik olarak, eşlerin belirli aralıklarda ve günlerde zorunlu şekilde bir araya gelmeleri durumunda ise kanun koyucunun bu türden ilişkinin varlığının gelir/aylık bağlanmaması veya kesilmesi nedeni olarak öngörmediği kabul edilmeli, boşanılan eşle kurulan/yürütülen ilişkinin, eylemli olarak birlikte yaşama kavramı kapsamında yer alıp almadığı dikkatlice irdelenerek saptama yapılmalıdır.
Anılan 56"ncı maddede, oldukça yalın olarak “eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen” ibareleri yer almakta olup, kanun koyucu tarafından örneğin; “sosyal güvenlik kanunları kapsamında ölüm aylığına hak kazanmak amacıyla eşinden boşanan”, “hak sahibi sıfatını haksız yere elde etme amacıyla eşinden boşanan”, “gerçek boşanma iradesi söz konusu olmaksızın (muvazaalı olarak) eşinden boşanan” veya bunlara benzer ifadelere yer verilmemiş, sade olarak kaleme alınan metinle uygulama alanı genişletilmiştir. Maddede boşanma amacına/saikine yönelik herhangi bir düzenlemeye yer verilmediğinden, gerek Kurumca, gerekse yargı organlarınca uygulama yapılırken; eşlerin boşanma iradelerinin gerçekliğinin/samimiliğinin araştırılıp ortaya konulması söz konusu olmamalı, boşanmanın muvazaalı olup olmadığına ilişkin herhangi bir araştırma/irdeleme ve boşanma yönündeki kesinleşmiş yargı kararının geçerliliğinin sorgulaması yapılmamalı, özellikle, kesinleşmiş yargı organının verdiği karara dayanan “boşanma” hukuki durum ve sonucunun eşlerin gerçek iradelerine dayanıp dayanmadığının araştırılmasının bir başka organın yetki ve görevi içerisinde yer almadığı, kaldı ki, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu"nda “anlaşmalı boşanma” adı altında hukuki bir düzenlemenin de bulunduğu dikkate alınmalıdır. Şu durumda sonuç olarak vurgulanmalıdır ki, boşanma tarihi itibarıyla gerçek/samimi boşanma iradelerine sahip olan (evlilik birliği temelinden sarsılan) veya olmayan tüm eşlerin, maddenin yürürlük tarihi olan 01.10.2008 tarihinden itibaren her ne sebeple olursa olsun eylemli olarak birlikte yaşadıklarının saptanması durumunda gelirin/aylığın kesilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.
Sonuç olarak; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu"nun 56 ncı maddesinin ikinci fıkrasına dayalı açılan bu tür davalarda eylemli olarak birlikte yaşama olgusunun tüm açıklığıyla ve özellikle taraflar arasındaki uyuşmazlık konusu dönem olan 01/10/2008-28/08/2012 tarihleri arası açısından ortaya konulması önem arz etmektedir. Bu nedenle davacı ile boşandığı eşinin yeniden evlendikleri tarih olan 28/08/2012 tarihinden sonra Kurum tarafından işlem yapıldığının göz önünde bulundurularak; Kontrol Memurluğu raporuna esas alınan 15/09/2012 tarihli tutanak ile beyanlarına başvurulan şahıslar duruşmalarda tanık olarak dinlenilmeli, böylelikle “boşanılan eşle eylemli olarak birlikte yaşama” olgusunun gerçekleşip gerçekleşmediği, toplanan kanıtlar ışığı altında değerlendirildikten sonra elde edilecek sonuca göre karar verilmelidir.

Yapılacak iş, davacı ile boşandığı eşinin birlikte yaşayıp yaşamadığının tespiti için, yukarıdaki açıklamalar kapsamında ayrıntılı araştırma yaparak sonucuna göre karar vermekten ibarettir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, Mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucu davanın kabulüne karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 27.04.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.