Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, murisin Esnaf Bağ-Kur sigortalılığının geçerli olduğunun ve murise ödenen yaşlılık aylıkları nedeniyle borçlu olunmadığının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozmaya uyularak davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Mahkemece uyulan bozma ilamında "Uyuşmazlık konusu dönemde vergi ve sicile kayıtlı bulunmayan davacılar murisinin sigortalı olarak tescile esas alınan oda kaydının sahte olduğunun anlaşılması karşısında, 22.03.1985 - 25.03.1998 tarihleri arasında zorunlu Esnaf Bağ-Kur sigortalısı olamayacağının kabulü yerinde ise de; davacıların talebi halinde 13.03.1998 tarihinde yapılan toplu prim ödemesi nedeniyle, prim ödeme tarihinden başlayarak ödenen primlerin karşıladığı süreye isteğe bağlı sigortalılık verilip, aylık şartları buna göre değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemiş olması," bozma nedenleri olarak belirtilmiştir.
Dosya kapsamındaki kayıt ve belgelerden; davacının 20.02.1998 tarihinde davalı Kuruma intikal eden Bağ-Kur işe giriş bildirgesine göre 10.05.1970 tarihinde başlayan oda kaydına istinaden 22.03.1985 tarihinden geçerli olarak tescilinin yapıldığı, davacının 25.03.1998 tarihli yaşlılık aylığı talebinde bulunduğu, davacıya 01.04.1998 tarihinden geçerli olarak 1479 sayılı Yasa kapsamında yaşlılık aylığı bağlandığı, Şişli Sosyal Güvenlik Merkezi tarafından yaptırılan inceleme sonunda düzenlenen 24.02.2011 tarihli rapora göre; davacının Şile Minibüsçüler Kamyoncular ve Kamyonetçiler Esnaf Odası kaydının geçersiz olduğunun tespit edildiği, yaşlılık aylığının 2011 Mayıs ayı itibariyle kesildiği, davacının 13.03.1998 ve 25.03.1998 tarihleri itibariyle 22.03.1985 - 25.03.1998 tarihleri arası prim borçlarını ödediği anlaşılmaktadır.
Şişli Sosyal Güvenlik Merkezi tarafından yaptırılan inceleme sonunda düzenlenen 24.02.2011 tarihli raporda; Sigortalı ..."nın üyelik kaydına ilişkin incelenen ... Şoförler Otomobilciler Minibüsçüler Kamyoncular ve Kamyonetçiler Esnaf Odasının defterinde 61 sıra sayılı hanede, ... adına kayıt yapıldığı, ancak söz konusu kayıt üzerinde beyaz renkli kapatıcı (tpeks) kullanılmak suretiyle tahrifat yapılarak sigortalının adının ve kimlik bilgilerinin yazıldığı, ayrıca ilgili üye kayıt defterinin ilk sayfasında, defterde kaydı bulunan üyelerin liste halinde dökümünün yapıldığı ve 61 sicil numarada, ...adının belirtildiği, odanın üyelerin takibi için tutulan fihristinde de, 61 sicil no ile Rüstem Özten adının belirtildiği, sigortalının oda bünyesinde üyelik müracaat tarihini destekleyecek belge ve evrak bulunmadığı, Sanayi ve Ticaret İ1 Müdürlüğü bünyesinde odanın 13.03.1988 tarihli genel kurulu ve sonraki genel kurullarına ilişkin hazırun cetvellerinin mevcut olduğu, 13.03.1988, 14.03.1993 tarihleri ile 1993 - 1995 yıllarına ait genel kurul toplantısına ilişkin hazırun cetvelinde, 61 sicil numara ile Rüstem Özten adının belirtildiği tespit edilmiştir.
Davanın yasal dayanağı olan 1479 sayılı Kanunun 24. maddesinde 20.04.1982 tarihinde yürürlüğe giren 2654 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, diğer sosyal güvenlik kuruluşları kapsamı dışında kalan ve herhangi bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların zorunlu sigortalı kabul edilebilmesi için, esnaf ve sanatkârlar gibi ticari kazanç veya serbest meslek kazancı dolayısıyla gerçek veya götürü usulde gelir vergisi yükümlüsü olanlar yönünden vergi kaydı, gelir vergisinden bağışık olanlar yönünden kanunla kurulu meslek kuruluşlarına usulüne uygun olarak kayıtlı bulunma koşulu getirilmiş, anılan madde 22.03.1985 günü yürürlüğe giren 3165 sayılı Kanunla yeniden değiştirilip kapsam genişletilerek, gerçek veya götürü usulde gelir vergisi yükümlüsü olanlar (vergi kaydı bulunanlar) veya esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı bulunanlar ya da kanunla kurulu meslek kuruluşunda usulüne uygun kaydı olanlar zorunlu sigortalı olarak kabul edilmiş, anılan düzenleme 4956 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 02.08.2003 tarihine kadar geçerliliğini korumuştur. Kanunun Geçici 10. maddesinde de sigortalılara yaşlılık aylığı tahsisinde kademeli geçişe ilişkin koşullar sıralanmıştır.
Buna göre vergi, kanunla kurulu meslek kuruluşu, esnaf ve sanatkârlar sicil memurluğu kayıtları zorunlu sigortalılığın dayanak belgeleri niteliğinde olup anılan kayıtlara sahip kişiler yönünden herhangi bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışma olgusunun gerçekleşmesi durumunda zorunlu sigortalılık söz konusu olabilmektedir. Belirtilen kayıtların yokluğunda zorunlu sigortalılıktan söz edilemeyeceği gibi, anılan sigortalılık niteliğine sahip olunmadığı döneme/sürelere ait prim borçlarının daha sonraki tarihlerde Kurumca hatalı olarak geriye dönük tahsil edilmesi, ödemeler icra takibi sonucu gerçekleşmediği sürece ilgili yararına usulü kazanılmış hak olgusunu da oluşturmamaktadır.
Öte yandan, 11.09.2014 tarihinde yürürlüğe giren 6552 sayılı Kanunun 58. Maddesi ile 5510 sayılı Kanuna eklenen Geçici 54. maddede “Mülga 4355 sayılı Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf Odaları ve Ticaret Borsaları Kanunu, mülga 5373 sayılı Esnaf Dernekleri ve Esnaf Dernekleri Birlikleri Kanunu ve mülga 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkârlar Kanununa göre; esnaf ve sanatkâr siciline veya odasına ya da her ikisine birden kayıtları bulunmakla birlikte üye kayıtlarının mevzuata uygun olarak yapılmadığının tespit edilmesi üzerine, Kuruma kayıt ve tescili yapılmakla birlikte, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılık süreleri geçersiz sayılarak iptal edilen sigortalılardan 22/3/1985 tarihinden sonraki sürelere ait prim, gecikme zammı ve gecikme cezalarının 31/12/2013 tarihine kadar ödenmiş olması şartıyla 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılıkları başlangıç tarihinden itibaren geçerli sayılır.
4 üncü ve 7 nci maddeler ile 2926 sayılı Kanunun 2 nci, 5 inci ve 9 uncu maddelerine göre kayıt ve tescili yapılanların, sigortalılık tescil ve sürelerine esas tarımsal faaliyetleri ile ilgili kurum ve kuruluş üye kayıtlarının mevzuata uygun olarak yapılmadığının tespit edilmesi üzerine sigortalılıkları geçersiz sayılarak iptal edilenlerin, tescillerinin yapıldığı tarihten 31/12/2010 tarihine kadar geçen sürelere ait prim, gecikme zammı ve gecikme cezalarının 31/12/2013 tarihine kadar ödenmiş olması şartıyla, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamındaki sigortalılıkları başlangıç tarihinden itibaren geçerli sayılır. Ancak, tevkifat kesintisine binaen geriye dönük yapılan tescillerden, tevkifatın yapıldığı tarihte ziraat odası kaydı bulunmayan, daha sonra geriye dönük tesis edilen kayıtlar geçerli kabul edilmez.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra birinci ve ikinci fıkralar uyarınca hizmet iptali yapılmaz.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından belirlenir.” düzenlemesine yer verilmiştir. Anılan maddede belirtildiği üzere, sigortalılık süreleri geçersiz sayılarak iptal edilen sigortalıların sigortalılıklarının geçerli olabilmesi için, birinci şart esnaf ve sanatkâr siciline veya odasına ya da her ikisine birden yapılan kayıtların mevzuata uygun olarak yapılmaması gerekmekte olup, ihtilaf konusu dönemlerde kaydı bulunmayıp, başkasına ait oda kaydına dayanılarak tescili yapılan sigortalılar yönünden anılan düzenlemenin uygulanması mümkün değildir.
Somut olayda; yukarıda belirtilen hususlar dikkate alınarak, bozma kapsamında irdeleme yapılmalı, sonucuna göre karar verilmelidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 19/02/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.