MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi ... Hukuk Dairesi
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... İş Mahkemesi

KARAR
A) Davacı İstemi:
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle, 10/08/2010 tarihinde geçirdiği iş kazası nedeniyle malul kaldığını, davalı şirketin asıl işveren, davalı kurumun ise rödovans veren ruhsat sahibi sıfatıyla meydana gelen iş kazasından sorumlu olduklarını ileri sürerek fazlaya dair talep ve dava hakları saklı kalmak kaydıyla 1,00 TL maddi tazminatın kaza tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi, yargılama gideri ve vekalet ücreti ile birlikte davalılardan müşterek ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
B) Davalı Cevabı:
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davada zamanaşımı olduğunu ve davanın mükerrer olarak açıldığını, olay nedeni ile davacının herhangi bir maluliyetinin bulunmadığını, maluliyet tespitinin ilgili mevzuata uygun olmadığını, olayda tespit olunan maluliyet arasında uygun neden-sonuç bağının bulunmadığını, davacının gerekli özeni göstermediğini, zamanında kontrol ve tedavi işlemlerini yaptırmadığını, bu nedenle maluliyetin ortaya çıktığını, dava konusu olayda müvekkilinin kusurunun bulunmadığını, kusurun tamamının kaza geçiren davacıda olduğunu, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... Madencilik Şirketi vekili beyanlarında; Davanın zamanaşımına uğradığını, kazanın meydana gelmesinde müvekkilinin kusuru bulunmadığını, kaçınılmazlık olgusunun bulunduğunu, davacının zararlarının karşılandığını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir
C) İlk Derece Mahkemesi Kararı:
Davalı ... yönünden açılan davanın husumet yokluğundan reddine, davalı ... Madencilik Şirketi yönünden açılan davanın kabulü ile, davacının iş kazası sonucu oluşan % 32 oranındaki maluliyeti nedeniyle taleple bağlı kalınarak 1,00-TL maddi tazminatın kaza tarihi olan 10/08/2010 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte Davalı ... Madencilik Şirketinden alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
D) Bölge Adliye Mahkemesi Kararı:
Kusur raporlarında davalı ... Müdürlüğüne kusur atfedilmemesi, başka bir anlatımla iş kazasının meydana gelmesinde adı geçen davalının bir kusurunun bulunmaması, iş kazasının Maden Kanununda 24/06/2010 tarihinde yapılan değişiklikten sonra 09/08/2010 tarihinde meydana gelmiş olması, rödövans sözleşmesi ile davalı şirket tarafından işletilen kömür sahasında (davacının çalıştığı işyerinde) davalı şirket işçileri ile birlikte, davalı ... Müdürlüğünün işçilerinin çalışmıyor olması ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, mahkemece davalı ... Müdürlüğü hakkında açılan davanın taraf sıfatı (pasif husumet) yokluğundan reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
E) Temyiz Nedenleri:
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle, TTK’nun asıl işveren sıfatı bulunduğunu beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
F) Delillerin Değerlendirilmesi ve Gerekçe:
Dava nitelikçe işletme hakkı TTK Genel Müdürlüğüne ait olup 28/12/2004 tarihli rödövans sözleşmesi ile ... Madencilik Şirketine bırakılan sahada 09/08/2010 tarihinde meydana gelen iş kazası sonucu sürekli iş göremezliğe uğrayan sigortalının maddi zararlarının giderilmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, davacının, davalı şirkete yönelik maddi tazminat talebinin kabulüne, davalı ..."na yönelik davanın ise husumetten reddine karar verildiği anlaşılmıştır.
Uyuşmazlık, davacının, işletme hakkı TTK Gn Müd.’ne ait olup, işletilmesi 28/12/2004 tarihli rödövans sözleşmesi ile 10 yıl süreyle davalı ... Madencilik şirketine bırakılan maden sahası içerisinde davalı ... Madencilik şirketinin işçisi olarak çalışmakta iken çalıştığı maden ocağında 09/08/2010 tarihinde meydana gelen iş kazası sonucu, %32 oranında sürekli iş göremezliğe uğramasına neden olan olayda davalı ... Müdürlüğünün kusuru olmasa bile tazminattan sorumlu olup; olmayacakları noktasında toplanmaktadır.
Gerçekten Rödövans sözleşmesine ilişkin Maden Kanunu’nda özel bir düzenleme bulunmamakla birlikte Maden Yasası’nın 28. maddesi gerekçesinde “ diğer taraftan bu süre zarfında madenci kendisine maddi destek arayabileceği gibi, işletme iznini bir başkasına kiralayabilecek ve kanun karşısında teknik ve mali yönden tek sorumlunun ruhsat sahibi olacağı esası getirtilmektedir “ denilmek suretiyle dolaylı da olsa rödövans sözleşmesine işaret edilmekle davanın Mevzuatımızdaki dayanağının Maden Yasası olduğunun kabulü gerekir. Rödövans sözleşmesi maden ruhsatının devri anlamına gelmediğinden devir sözleşmesinin Maden İşleri Genel Müdürlüğünde yetkili memur huzurunda yapılması zorunluluğu yoktur. Maden ruhsat sahibi (madenci) ile rödövansla sahayı işletecek olan (rödövansçı) rödövans sözleşmesini isterlerse adi yazılı şekilde, isterlerse noter de düzenleme şekilde yapabilirlerse de Maden Yönetmeliğinin 32. maddesine göre üçüncü kişi ve kuruluşların rödövans, kira, taşeron ve benzeri sözleşmelere dayanarak ruhsat sahasında madencilik faaliyetinde bulunabilmeleri, Maden işleri Genel Müdürlüğünün iznine bağlıdır. Ruhsat sahibi rödövans sözleşmesini yapıldığı tarihten itibaren bir ay içinde Maden İşleri Genel Müdürlüğüne bildirmek ve uygun görüş olmak zorundadır. Beyanda bulunma yetkisi ve zorunluluğu ruhsat sahibine aittir. Ruhsat sahibinin bir başvurusu olmadan, salt rödövansçının başvurusuna dayanılarak işlem yapılamaz. Rödövans sözleşmesinde ruhsat sahibi madenci, rödövansçının sahada maden işletmesi için gerekli bütün ortamı sağlamak zorundadır. Maden sahasında ruhsat sahibine ait olup da rödövans sözleşmesine dahil demirbaş eşya, iş makineleri, ulaşım araçları ve işletme tesisatı varsa bunların bir listesinin çıkarılarak listede yer alan alet ve makinelerin tamamı rödövansçıya teslim edilir. Maden ve diğer mevzuat uyarınca ruhsata bağlı bütün yükümlülükler ruhsat sahibine aittir.
10/06/2010 tarihinde 5995 sayılı Yasa"nın 10. maddesi değiştirilmeden önceki Maden Yasası"nın 17.,24., ve 29. maddelerinde öngörülen yükümlülükler ruhsat sahibi tarafından yerine getirilir. Bu yükümlülüklerin ihmali maden ruhsatının iptali sonucunu doğurur. Rödovansçının maden sahasının iyi bir şekilde işletme borcu vardır. Maden rezervini daha sonraki kullanımlar için ulaşılamayacak şekilde tahrip eden rödovansçı ruhsat sahibine karşı sorumlu olur. Maden Yasası’nın 31. maddesi gereğince işletme ruhsat sahibinin maden işletme faaliyetinde bulunabilmesi ve cevher istihracı yapabilmesi için fenni nezaretçi görevlendirme zorunluluğu vardır. Maden işletmesi rödovans yoluyla yapılıyor olsa dahi fenni nezaretçi atama yükümlülüğü ruhsat sahibine aittir. (Maden ve Taşocakları Hukuku, Doç. Dr. Mustafa Topaloğlu)
Öte yandan 3213 sayılı Maden Yasası ve Maden Kanununu Uygulanmasına dair 22/08/1985 tarihinde yürürlüğe giren Yönetmeliğin 21.maddesinde fenni nezaretçinin olmadığı sahalarda işletme ve cevher istihracı yapılamayacağı, fenni nezaretçinin görev yaptığı, maden ruhsatı sahasındaki faaliyetler ile alakalı eksiklik ve aksaklıkları rapor edeceği, bir örneğini de madenciye göndereceği bildirilmekle sahada yapılan her türlü cevher istihracı faaliyetinin denetim ve kontrol yükümlülüğünün rödövansçı davalı ... Madencilik Şirketi ile birlikte ruhsat sahibi TTK. Genel Müdürlüğü"ne ait olduğunun kabulü gerekir.
Somut olayda, her ne kadar bozma gereği yerine getirilmemiş ise de; rödövans sözleşmesinin incelenmesinden, Maden Kanunu ve ilgili yönetmeliğin öngördüğü ve öngöreceği TTK tarafından yerine getirilmesi hükme bağlanan "işletme projesi" tanzimi, işletme faaliyet raporları, imalat haritaları, bilanço tanzimi ile yıllık üretim programı, istihsal ve sevk defterleri, aylık ve yıllık maden anketi tanzimi ve benzeri hususları işletmecinin bütün masrafları kendisine ait olmak üzere TTK adına yerine getireceği ve anılan belgeleri ilgili mercilere sunulmak üzere süresi içinde TTK"ya vereceği, ruhsat sahibi TTK Genel Müdürlüğüne, rödövansçı şirket tarafından yapılacak işletme projesinin TTK"ya sunulacağı, projenin yeterli bulunmaması halinde istenen şartlara uygun olarak projenin verilen sürede düzeltilmemesi halinde TTK"nın sözleşmeyi tek taraflı feshedebileceği, işletme projesinin TTK"nın isteği üzerine revize edilebileceği, üretilen kömür ve mevcut kömür artıklarının TTK’nın göstereceği kantarda tartılacağı ve sevk fişi düzenleneceği, sahadaki çalışmaların TTK veya yetkili kılınacak Müessese Müd. tarafından işletme projesine uygun yapılıp yapılmadığının kontrol edileceğinin kararlaştırıldığı görülmektedir. Bu tespitler karşısında davalı ... ile davalı ... Madencilik şirketi arasındaki ilişkinin 4857 sayılı yasa’nın 2. maddesi kapsamında asıl işveren -alt işveren ilişkisi olarak değerlendirilmesi gerektiği açıktır.
Bu açıklamalar doğrultusunda mahkemece yapılacak iş, alt işveren şirket işçisi olan sigortalının sürekli iş göremezliğe uğraması nedeniyle tazminat alacağından asıl işveren TTK’nun sorumluluğuna karar vermekten ibarettir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına, ilk derece mahkemesi kararının bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının yukarıda yazılı sebeplerden dolayı 6100 sayılı HMK’nun 373/1. maddesi uyarınca KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi kararının yukarıda belirtilen nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesi"ne, karardan bir örneğin de Bölge Adliye Mahkemesi"ne gönderilmesine, temyiz harcının istek halinde temyiz eden davacıya iadesine
03/02/2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.