MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki alacak davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın zamanaşımı nedeniyle reddine yönelik olarak verilen ve Yargıtayca incelenmeksizin kesinleşmiş bulunan 12.10.2017 tarih ve 2016/856 E.-2017/753 K. sayılı kararın yürürlükteki hukuka aykırı olduğundan bahisle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı"nın 05.04.2018 gün ve 2018/12918 sayılı yazısıyla kanun yararına temyiz yoluna başvurulmakla, dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü.

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı, davalının ... İl Jandarma Komutanlığı"nda görev yapmakta iken 02.03.2010 tarihinde görevle ilişiğinin kesildiğini, 2010 yılı Mart ayına ilişkin 1.176,24 TL maaşın sehven tarafına ödendiğinin anlaşıldığını; yersiz ödenen bu bedelin davalı tarafından rızan ödenmesi için talepte bulunulmasına rağmen herhangi bir ödemenin yapılmadığını ileri sürerek, fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla 1.176,24 TL"nin, 15.02.2010 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.
Davalı savunmada bulunmamıştır.
Mahkemece; davanın zamanaşımı nedeniyle reddine kesin olarak karar verilmiş; Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından kanun yararına bozma isteminde bulunulmuştur.
Dava konusu uyuşmazlık; davalı tarafa yersiz yapılan maaş ödemesinin istirdatı için davacı tarafından açılan eldeki davada, alacağın zamanaşımına uğrayıp uğramadığı noktasında toplanmaktadır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 25. maddesinde "(1) Kanunda öngörülen istisnalar dışında, hâkim, iki taraftan birinin söylemediği şeyi veya vakıaları kendiliğinden dikkate alamaz ve onları hatırlatabilecek davranışlarda dahi bulunamaz.
(2) Kanunla belirtilen durumlar dışında, hâkim, kendiliğinden delil toplayamaz." hükmüne yer verilmiştir.
Yine bu bağlamda somut hadisenin anlaşılması açısından zamanaşımı kavramını açıklamakta fayda bulunmaktadır. Zamanaşımı, bir borcu doğuran, değiştiren, ortadan kaldıran bir olgu olmayıp doğmuş ve var olan bir hakkın istenmesini ortadan kaldıran savunma aracıdır.
Zamanaşımı, alacağın varlığını değil istenebilir olmasını ortadan kaldırır. Başka bir anlatımla, alacak hakkının, belli bir süre içinde kullanılmaması yüzünden "dava edilebilme" niteliğinden yoksun kalmasıdır.
Zamanaşımı, bir maddi hukuk kurumu değildir. Bir talep ve dava hakkının yasada belirtilen süre içinde kullanılmaması halinde, usul hukukunda öngörülen biçimde ileri sürülmek koşuluyla borçluya borcunu ödememe olanağı sağlayan bir hukuksal müessesedir.
Borçlunun zamanaşımını, yasada öngörülen biçimde ileri sürmesi zorunludur. Bu yüzdendir ki, zamanaşımı alacağın doğumu ile ilgili olmayıp alacağın istenmesini önleyen bir savunma olgusudur. Zamanaşımı def"i ileri sürülmedikçe alacağın konusu olan hakkın var olduğu ve kabulüne karar verilmesinde yasal bir engel yoktur. Kişisel bir savunma nedeni olup ilgilisi tarafından ileri sürülmedikçe mahkemece re"sen gözetilip uygulanamaz.
Zamanaşımının davayı etkisiz bırakması, borçlunun iradesine bağlıdır. Kendiliğinden gerçekleşmez, borçlu tarafından açıkça ileri sürülmedikçe, hakim tarafından (dosyadaki bilgi ve vakıalara bakılarak ) kendiliğinden gözetilemeyeceği gibi tarafa hatırlatılamazda.
Bu açıklamalar ışığında somut olaya bakıldığında; dosyaya sunulan belgelerden, davalı tarafından dava dosyasına usulüne uygun olarak sunulmuş bir cevap dilekçesi olmamasına ve yargılamanın herhangi bir safhasında da zamanaşımı def"inde bulunulmamasına rağmen mahkemece re"sen davanın zamanaşımından reddine karar verildiği anlaşılmaktadır. Nitekim bu husus mahkeme kararının gerekçe kısmında belirtilmektedir.
Hal böyle olunca; mahkemece, yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde davalının zamanaşımı def"inde bulunulmadığı gözetilerek işin esası incelenmek suretiyle sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken davanın zamanaşımından reddi doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı"nın HMK"nın 363/1. maddesine dayalı Kanun yararına temyiz isteğinin kabulü ile hükmün sonuca etkili olmamak üzere KANUN YARARINA BOZULMASINA, gereği yapılmak üzere kararın bir örneğinin ve dosyanın Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine, 05/07/2018 gününde oybirliği ile karar verildi.