Taraflar arasındaki "iptal-tespit" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; İzmir 3. İş Mahkemesince davanın reddine dair verilen 05.04.2006 gün ve 1209-197 sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin 28.09.2006 gün ve 6982-11755 sayılı ilamıyla; (...1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, davacı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazlarının reddi gerekir.

2-Dava; davacının 01.03.1978-08.02.1986 ve 15.11.1989-30.09.1994 tarihleri arasında Almanya"da geçen hizmetlerini 3201 Sayılı Kanun hükümleri uyarınca borçlanmasına ilişkin başvurusunun geçerli olduğunun ve yurt dışı borçlanma işleminin günlük 2 ABD doları üzerinden yapılması gerektiğinin tespiti istemine ilişkin olup, Mahkemece, istem reddedilmiştir.

Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanunî gerektirici sebeplere göre; 3201 sayılı Kanunun 4. maddesinde döviz ile değerlendirilerek sürelerin her bir günü için tahakkuk ettirilecek dövizin cins ve miktarını tespitine Bakanlar Kurulunun yetkili kılınmasına ve ödenecek prim, kesenek ve karşılık borç tutarının ödeme tarihi esas alınarak belirlenmesi gerektiğinin hüküm altına alınmış bulunmasına ve davacı henüz herhangi bir ödemede bulunmadan, 10.05.2005 gün ve 25811 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 22.04.2005 gün ve 2005/8776 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile borçlanma bedelinin günlük 5 ABD Doları olarak belirlenmiş, bilahare 06.12.2005 gün ve 26015 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 15.11.2005 gün ve 2005/9665 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 22.04.2005 ve 2005/8776 sayılı Kararname yürürlükten kaldırılarak, borçlanma bedelinin 3,5 ABD Doları olarak belirlenmiş olmasına göre, davacının günlüğü 3,5 ABD doları üzerinden borçlanması gerektiğinin tespitine karar verilmesi gerekirken, mahkemece, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu istemin reddi yönünde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

0 halde, davacı vekilinin temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN: Davacı vekili

Hukuk Genel Kurulu"nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, yurt dışı borçlanma bedelini belirleyen Kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.

Yerel mahkemece; iptali istenen Kurum işleminde yasaya aykırı yön bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, Yüksek Dairenin yukarıda yazılı bozma kararı üzerine önceki hükümde direnilmiştir.

Davacı, 04.05.2005 günlü dilekçesiyle Kuruma başvurarak 3201 sayılı Kanun uyarınca yurt dışı çalışmalarını borçlanmak istemiş, davalı Kurum tarafından değerlendirilecek sürelerin her bir günü için tahakkuk ettirilecek prim borcu tutarı 5 ABD doları olmak üzere hesaplama yapılarak, borçlanma bedeli 30.5.2005 tarihli yazı ile davacıya bildirilmiştir.

3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkındaki Kanunun 4. maddesi; sosyal güvenlik kuruluşlarınca döviz ile değerlendirilecek sürelerin her bir günü için tahakkuk ettirilecek prim, kesenek ve karşılık borcu tutarının Bakanlar Kurulu Kararı ile değiştirilebileceğini, değişen miktarın, tahakkuk ettirilmiş borçlarının tamamını ödememiş olanların bakiye borç sürelerine de uygulanacağını hükme bağlamıştır.

Borçlanmaya esas prim tutarının, ödeme tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre belirlenmesi gerektiği, anılan maddenin ve istikrar kazanmış Yargıtay uygulamalarının bir sonucudur (Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 29.9.1999 gün ve 1999/21-595-752 sayılı kararı).

10.05.2005 günlü Resmi Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe giren 2005/8776 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile; 16.03.1998 tarihli ve 98/10999 sayılı Kararname ile 2 ABD Doları olarak belirlenen sosyal güvenlik kuruluşlarınca döviz ile değerlendirilecek sürelerin her bir günü için tahakkuk ettirilecek prim, kesenek ve karşılık borcu tutarı 5 dolara yükseltilmiş ise de, 06.12.2005 günlü Resmi Gazete"de yayımlanan 2005/9665 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile; tahakkuk ettirilecek prim, kesenek ve karşılık borcu tutarı 3.5 ABD Doları olarak benimsenmiştir. Anılan Kararname ile, günlük prim tutarını 5 dolar olarak belirleyen 2005/8776 sayılı Kararname yürürlükten kaldırılmış, 10.05.2005 tarihinden bu Kararnamenin yayımı tarihine kadar, bu tarihten önce veya sonra başvurulmuş olmasına bakılmaksızın 5 ABD Doları üzerinden borçlanma tutarını tamamen veya kısmen ödeyenlerin de bu Kararnamenin yayımı tarihinden itibaren altı ay içerisinde başvurmaları halinde belirtilen miktar üzerinden borçlanma tutarları ve bağlanmış ise aylıkları yeniden hesaplanıp, fazladan alınmış olan tutarların ödeme tarihindeki Yeni Türk Lirası üzerinden iade veya mahsubuna da karar verilmiştir.

Davacının borçlanmaya esas bir ödemesinin bulunmaması karşısında, Kurum işlemi, işlem tarihinde yürürlükte bulunan 2005/8776 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına uygundur. Ne var ki; daha sonra yürürlüğe giren 2005/9665 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile anılan Kararname geçmişe yönelik olarak yürürlükten kaldırılarak; prim, kesenek ve karşılık borcu tutarının günlük 3,5 dolara düşürülmüş ve 5 dolar üzerinden yapılan Kurum işlemlerinin hükümsüz kılınmış olması karşısında, yerel mahkemece; davaya konu Kurum işleminin yerinde bulunduğu gerekçesine dayalı olarak verilen karar isabetli değil ise de; Davacının, davaya konu isteminin temelinde "başvuru tarihinde yürürlükte bulunan günlük 2 dolar üzerinden borçlanmanın yapılması" düşüncesi yatmaktadır.

Prim tutarının belirlenmesinde Bakanlar Kuruluna tanınan yetki nedeniyle borçlanma karşılıkları zaman içinde farklılıklar göstermektedir. Yürürlüğü ertelenen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 41. maddesi ile de, borçlanma tutarının belirlenmesinde prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırlarını dikkate alan değişken bir ölçütün benimsendiği görülmektedir.

Değişen prim miktarları ile ödeme tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre borçlanma bedelinin belirlenmesi gerekmesine ve ayrıca hakimin, her iki tarafın iddia ve savunmalarıyla sınırlı olup ondan fazlasına veya başka bir şeye hüküm veremeyeceği yönündeki usul kuralı dikkate alındığında, yerel mahkemenin; anılan kanun hükmüne aykırı nitelikte kesin hükmün oluşmasına neden olacağı nedenine dayalı "günlük 3,5 dolar üzerinden tespit hükmü kurulamayacağı" yönündeki kararı isabetlidir.

Yukarıda belirtilen maddi ve yasal olgular uyarınca yerel mahkeme direnme kararının, davaya konu Kurum işleminin Bakanlar Kurulu kararıyla iptal edilmiş olduğu, ödeme tarihinde geçerli prim miktarı üzerinden yurt dışı hizmet borçlanması yapılmasının gerektiği yönündeki gerekçelerle onanması gerekir.

SONUÇ: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile direnme kararının yukarıda açıklanan gerekçelerle ONANMASINA, gerekli temyiz ilam harcı peşin alındığından başkaca harç alınmasına mahal olmadığına, 06.06.2007 gününde oybirliği ile karar verildi.