21. Hukuk Dairesi 2015/4969 E. , 2016/2503 K.
"İçtihat Metni"
Davacı, iş kazası geçirerek vefat eden oğlundan dolayı ödenmekte olan ve 16/01/2012 tarihinde kesilen aylığının bu tarihten itibaren tekrar bağlanmasına, Kuruma borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
K A R A R
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektici nedenlere göre davacı vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddine
2- Davalı Kurumun temyizine gelince,
Dava, davacının vefat eden oğlundan dolayı bağlanan iş kazası gelirinin kesilmesine ve 01.01.2006-01.12.2012 döneminde yersiz ödendiği ileri sürülen 17.106,93 TL nin davacıdan istenmesine ilişkin Kurum işleminin iptali , borçlu olmadığının tespiti , kesilen aylığın tekrar bağlanması istemine ilişkindir.
Mahkemece ,davanın kısmen kabulüne,davacının davalı kuruma davalı SGK"nın 07.03.2012 tarihli yazısı kapsamında 17.106,93 TL tutarında borçlu olmadığının tespitine,aylık kesme işleminin iptal edilmesi ve yeniden aylık bağlanması yönündeki taleplerinin reddine karar verilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden,eşi "tan dolayı 506 SY"nın 66/c maddesine göre 01.11.2000 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanan davacı İ.. K.."a oğlu "ın 09.04.2004 tarihinde iş kazası sonucu vefat etmesi nedeniyle 86359 sayılı tahsis dosyasından 16.12.2010 tarihli talebine istinaden iş kazası ölüm geliri bağlandığı,SGK"nun 07.03.2012 tarihli yazısı ile eşinden dolayı da aylık aldığı için oğlundan aldığı aylığın kesildiği ve 01.01.2006-16.01.2012 süresine ait 17.106,93 TL "nin faizi ile iadesinin talep edildiği anlaşılmaktadır. .İş Mahkemesinin E. sayılı dosyasında davacının iş kazasında işveren konumunda olan aleyhine açtığı tazminat davasında , davacı İ.. K.."ın maddi tazminat talebi , destekten yoksun kalma nedeniyle uğradığı maddi zararının SGK tarafından bağlanan gelirlerin peşin sermaye değerleri tutarı ile karşılandığı gerekçesiyle reddedilmiştir. SGK tarafından aleyhine Esas sayılı dosyası ile, iş kazası sonucu ölen Veli Kazak için Kurum tarafından yapılan ödemelerin işverenden rücuen tahsili istemiyle açılan davada , mahkeme SGK tarafından hak sahiplerine bağlanan PSD geliri dolayısıyla oluşan kurum zararının den tahsiline karar vermiş , karar 13.05.2014 tarihinde Yargıtay 10.Hukuk Dairesince onanarak kesinleşmiştir.
Davanın yasal dayanağını oluşturan 6111 sayılı Yasa"nın 44.maddesi ile değişik 5510 sayılı Yasa’nın “Yersiz Ödemelerin Geri Alınması” başlıklı 96. maddesinde; "Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemeler,
a) Kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden,
b) Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren yirmidört ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, yirmidört aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan, itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa bu alacaklarından mahsup edilir, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınır.
Alacakların yersiz ödemelere mahsubu, en eski borçtan başlanarak borç aslına yapılır, kanunî faiz kalan borca uygulanır. Bu hüküm ilgili hak sahiplerinin muvafakat etmeleri kaydıyla, aynı dosyadan diğer bir hak sahibine yapılan yersiz ödemelere mahsubunda da uygulanır.
Yersiz ödemenin gelir ve aylıklardan kesilmesinde, kesintinin başlayacağı ödeme dönemi başı itibarıyla kanunî faizi ile birlikte hesaplanan borç tutarı, gelir ve aylıktan % 25 oranında kesilmek suretiyle uygulanır.
Yersiz ödemelerin tespiti ile geri alınmasına ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir” hükmü yer almaktadır.
4958 sayılı Kanunla 506 sayılı Yasanın 24 ve 69. maddelerinde yapılan değişiklikle ölen sigortalının ana veya babasına gelir ve aylık bağlanması ,bunların 2022 sayılı Kanuna göre bağlanan aylıklar hariç olmak üzere sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi çalışmaması ve bu kuruluşlardan her ne ad altında olursa olsun gelir veya aylık almamaları şartına bağlanmıştır. Buna göre, eşinden dolayı ölüm aylığı bağlanan davacıya iş kazasından vefat eden çocuğundan dolayı gelir/aylık bağlanması olanağı bulunmadığı , yersiz aylık ödemesi yapıldığı uyuşmazlık dışı olup; bu durumda, yersiz ödenen aylıkların davacıdan istenmesine ilişkin Kurum işleminin yerindeliği açıktır.
Mahkemece her ne kadar ,SGK nun den rücu tazminatı yoluyla aldığı parayı bir de davacı İ.. K.."tan tahsil ederek sebepsiz zenginleştiği ve İ.. K.."ın AŞ"ye açtığı maddi tazminat davasının reddine de sebebiyet vererek davacıyı tazminat haklarından tümden mahrum bırakacağı belirtilerek davacının yapılan ödemelerden dolayı kuruma borçlu olmadığının tespitine karar verilmişse de, maddi tazminat davasının kurumca bağlanan gelir nedeniyle davacının maddi zararının karşılandığı gerekçesiyle reddedilmesi ,davacıya yasal dayanağı olmadığı halde bağlanan aylığın kurumca iadesinin istenmesine engel değildir. Mahkemece 5510 sayılı Kanun"un 96. maddesi hükmü gözetilerek yapılacak değerlendirme ve varılacak sonuç ile iade yükümünün kapsamı konusunda bir karar verilmesi gerekirken yerinde olmayan gerekçelerle,yazılı şekilde karar verilmesi usûl ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, aşağıda yazılı temyiz harcının temyiz eden taraflardan davacıya yükletilmesine, 22.02.2016 gününde oy çokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
Dosyadaki yazılara, hükmün yasal ve hukuksal gerekçeleriyle dayanağı maddi delillere ve özellikle bu delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre kararın Onanması düşüncesinde olduğumdan sayın çoğunluk kararına katılamıyorum.