Davacı ... ile davalı ... arasındaki itirazın iptali davasına dair Konya 5. Asliye Hukuk Mahkemesinden verilen 06/11/2014 günlü ve 2012/877 E. - 2014/592 K. sayılı hükmün bozulması hakkında Yargıtay (kapatılan) 18. Hukuk Dairesince verilen 21/01/2016 günlü ve 2015/3508 E. - 2016/892 K. sayılı ilama karşı davalı vekili tarafından kararın düzeltilmesi istenilmiştir.
Düzeltme isteğinin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı vekili,davalı ..."in 20.11.2001 tarihinden itibaren araştırma görevlisi olarak çalıştığı ... Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünün bağlı olduğu üniversitede doktora programı bulunmadığı için 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunun 35. maddesine göre ... Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Ana Bilim Dalında doktora eğitimi görmesi ve kadrosunun geçici olarak ..."ye aktarılmasının uygun görüldüğünü, ancak davalının sınavda başarısız olması sebebiyle kaydının silindiğinin ... tarafından bildirilmesiyle kadrosunun üniversiteye iade edildiğini davalının imzaladığı yüklenme senedine göre mecburi hizmet süresini tamamlamadığından hesaplanan alacağın tahsili amacıyla başlatılan takibe yapılan itirazın iptali ile % 40 tazminata hükmedilmesini istemiştir.
Davalı vekili,davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, imzalanan yüklenme senedinin 4. maddesinde resmi sağlık kurulu raporu ile belgelenen hastalıklar nedeniyle eğitimine devam edemeyerek başarısız olunması hali dışında öğrenimin bırakılması durumunda yapılan masrafların tamamının yasal faiziyle birlikte ödeyeceğinin taahhüt edildiğine göre, davalının eğitim süresi içerisinde hastalandığından davalı hakkında 4. maddenin uygulanması gerektiği, ayrıca yüklenme senedinin 5. maddesi uyarınca davacının kendi isteğiyle ... Üniversitesine dönmediği taktirde bu madde doğrultusunda ödenen maaşların talep edilebileceği dikkate alındığında davacı üniversite tarafından davalının doktora eğitiminde başarısız olması yüzünden ... Üniversitesine kabul edilmediği, bu nedenle davalının yüklenme senedine göre sorumlu olamayacağı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş;hükmün, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; kapatılan Yargıtay 18. Hukuk Dairesince verilen 21/01/2016 tarihli ve 2015/3508 E. - 2016/892 K. sayılı ilamı ile ;""....Dosyadaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden, imzalanan yüklenme senedinin 4.maddesi ""Resmi Sağlık Kurulu Raporu ile belgelenen hastalıklar nedeniyle eğitimime devam edemeyerek başarısız olmam dışında öğrenimimi bırakmam halinde bana yapılan masrafların tümünü yasal faiziyle birlikte ya da bana verilen nakten ve defaten ya da bana verilen süre içerisinde eşit taksitlerle ödeyeceğim"" hükmünü içermekte olup bu maddenin ancak eğitimde başarısız olunmasını gerektirecek nitelikte resmi sağlık kurulu raporuyla belgelenen hastalıklar halinde uygulanabileceği ve dosyaya sunulan hastane kayıtlarının eğitim döneminden sonraki tarihlere ait olduğundan davalı hakkında verilmiş resmi sağlık kurulu raporu bulunmadığı ve yüklenme senedinin 5.maddesinin davalının başarılı olması ve üniversiteye dönmemesi halinde uygulanabileceği gözetilmeden, mahkemece yerinde olmayan ve yanılgılı gerekçeyle davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir..."" gerekçesiyle bozulmuştur.
Bozma ilamına karşı; davalı vekili tarafından kararın düzeltilmesi istenilmiştir.
Dava, 2547 Sayılı Yasanın 35. maddesi uyarınca imzalanan yüklenme senedinden kaynaklı başlatılan icra takibine vaki itirazın iptali istemine ilişkindir.
Davalı ... tarafından imzalanan noterde tanzim edilen yüklenme senedinin 2. maddesinde ... Üniversitesine mecburi hizmet taahhüdünde bulunduğu, 5. maddesinde ""Mecburi hizmet yapacağım ... Üniversite’ne dönmediğim takdirde... Üniversitesi’nde kadroya atandığım veya eğitime başladığım tarihten,fiilen ilişiğimin kesildiği tarihe kadar geçen sürede kamu personeli olarak tarafıma yapılan yurtiçi maaşları dahil olmak üzere tüm ödemeleri yüzde elli fazlası ile nakten ve defaten verilen süre içinde eşit taksitlerle yasal faizi ile ödeyeceğim.""taahhüdünde bulunduğu görülmektedir.
Türk hukukunda mecburi hizmet yükümlülüklerinin bir kısmı Anayasa"da bir kısmı ise kanunlarda düzenlenmiştir. Eğitilme ve yetiştirilme karşılığı olarak öngörülen mecburi hizmet yükümlülüğü 2547 sayılı Yasanın 33., 35. ve 39. maddelerinde düzenlenmiştir. 2547 sayılı Yasanın 35. maddesinde araştırma görevlilerinin yurtiçinde bir diğer üniversitede görevlendirilmeleri, öğretim elemanlarının yurt içinde ve yurt dışında görevlendirilmeleri ise 39. maddede düzenlenmiştir.
2547 sayılı Yasanın 35.maddesinde "Yükseköğretim kurumları; kendilerinin ve yeni kurulmuş ve kurulacak diğer yükseköğretim kurumlarının ihtiyacı için yurt içinde ve dışında, kalkınma planı ilke ve hedeflerine ve Yükseköğretim Kurulunun belirteceği ihtiyaca ve esaslara göre öğretim elemanı yetiştirirler. Öğretim elemanı yetiştirilmesi amacıyla üniversitelerin araştırma görevlisi kadroları, araştırma veya doktora çalışmaları yaptırmak üzere başka bir üniversiteye, Yükseköğretim Kurulunca geçici olarak tahsis edilebilir. Bu şekilde doktora veya tıpta uzmanlık veya sanatta yeterlik payesi alanlar, bu eğitimin sonunda kadrolarıyla birlikte kendi üniversitelerine dönerler. Yurt içi veya yurt dışında yetiştirilen öğretim elemanları, genel hükümlere göre bağlı oldukları yükseköğretim kurumlarında mecburi hizmetlerini yerine getirmek zorundadırlar. Bu mecburi hizmet, eş durumu ve sağlık mazeretleri hariç olmak üzere başka yükseköğretim kurumlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarında yerine getirilemez.Bu yükümlülüğü yerine getirmeyenlere, yükseköğretim kurumlarında görev verilmez. Özel kanunlarla getirilen mecburi hizmet çalışmaları bu hüküm dışındadır." şeklinde düzenlemeye yer verilmiştir. Yine bu kanun maddesine dayanılarak çıkarılan Bir Üniversite Adına Bir Diğer Üniversitede Lisansüstü Eğitim Gören Araştırma Görevlileri Hakkında Yönetmeliğin 4/4 maddesinde ""Görevlendirme veya atama işlemlerinden önce adaylardan, kendilerine kadrosu tahsis edilen üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsünde 2547 sayılı Kanunun 35. maddesi şartları içinde lisansüstü eğitim -öğretim süresi(tatiller dahil) kadar mecburi hizmeti yerine getirmek zorunda bulunduklarına dair bir taahhüt ve kefalet senedi alınır. Bu senette ilgili araştırma görevlisinin lisansüstü eğitim -öğretimlerini tamamlamasından sonra ne kadar süre sonra kadroyu tahsis den üniversiteye veya yüksek teknoloji enstitüsüne döneceğinin belirten bir hüküm de yer alır."" hükmü düzenlenmiştir.
Kanunun 35. maddesinde mecburi hizmet yükümlülüğünün ihlali halinde öngörülen tek yaptırım araştırma görevlisine başka bir yüksek öğretim kurumunda görev verilmemesidir.
Kanunda yer almamasına rağmen yönetmelikle araştırma görevlilerinden yüklenme senetleri alınacağı düzenlenmiştir. Kişi kendi iradesi ile kamuda çalışma özgürlüğünü kullanmış olup öngörülen tek yaptırımın araştırma görevlisine başka bir yükseköğretim kurumunda görev verilmemesi olduğu dikkate alındığında kanunda yaptırım konusunda bir eksikliğin olduğu ortadır.
Anayasa"nın 18. maddesinde zorla çalıştırma yasağı ile birlikte düzenlenen angarya yasağı açısından yüklenme senetlerindeki maaşın geri verileceği yönündeki düzenleme değerlendirildiğinde; angarya yasağı, Anayasa Mahkemesi kararlarında; kişinin emeğinin karşılığını almadan zorla çalıştırılması, bir maldan ya da kişinin çalışmasından karşılıksız yararlanma şeklinde tanımlanmıştır. (bkz. AYM, E; E:2011/150, K:2013/30, KT:14.02.2013) Araştırma görevlileri 2547 sayılı Kanunun 35. maddesine göre yapılan görevlendirme kapsamında çalışırken her ne kadar maaş almakta iseler de; yüklenme senedindeki şartların ihlali halinde bu çalışma karşılığı alınan maaş ödemelerinin geri verilmesi yönündeki düzenleme ile başlangıçta angarya yasağı söz konusu değilken, taahhüdün ihlali halinde maaşların geri verilmesi halinde araştırma görevlisi ücret ödenmeksizin çalışmış olma durumunda olacağından senet maddesinde maaşların geri ödeneceği yönündeki düzenlemenin bu yönüyle de angarya yasağının ihlali olduğu kabul edilmelidir.
Bu durumda dosyanın incelenmesinde; davanın reddine karar verilmesinde usul ve yasaya aykırılık bulunmadığından ve özellikle davaya konusu istemin davalıya ödenen yurtiçi aylığı olduğunun anlaşılmasına göre kararın onanması gerekirken zuhulen kapatılan Yargıtay 18. Hukuk Dairesinin 21/01/2016 tarihli ve 2015/3508 E. - 2016/892 K. sayılı ilamı ile bozulduğu anlaşıldığından;davalının bu yöne ilişkin karar düzeltme isteminin kabulü ile bozma ilamının kaldırılarak mahkeme kararının onanmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, HUMK"nin 440. maddesi gereğince davalı tarafın karar düzeltme isteminin kabulü ile kapatılan Yargıtay 18. Hukuk Dairesince verilen 21/01/2016 tarihli ve 2015/3508 E. - 2016/892 K. sayılı bozma ilamının kaldırılarak mahkeme kararının ONANMASINA, 11/02/2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.