Danıştay Danıştay 15. Daire Başkanlığı 2013/8960 Esas 2017/6216 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ON BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2013/8960
Karar No : 2017/6216


Davacı :
Vekili : - Aynı Yerde
Davalı :
Vekili :

Davanın Özeti : Davacıya ait T1 yetki belgesinin yenilenmesi esnasında, Yönetmelikte yer alan terminalin ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmesi şartının dikkate alınmaması istemiyle yaptığı başvurusunun reddine ilişkin 26.12.2012 tarih ve 23924 sayılı işlem ile bu işlemin dayanağı olan Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 33. maddesinin 1. fıkrasının (b) / 1 bendinde yer alan "çevrelerinin güvenlik açısından yeterli ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmiş bir alt yapıya sahip olması" ibaresinin; 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun verdiği yetki ile 2000 yılından itibaren terminal işletmeciliği yapıldığı, diğer şartları taşımasına rağmen dava konusu eksiklik nedeniyle terminalin çalışamaz hale geleceği, terminalin güvenliğini sağlamak için tedbirler alındığı, bu nedenle ihata duvarı veya tel örgünün yapılmasına gerek bulunmadığı, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nda terminallerle ilgili asgari bulunması gereken şartlarla ilgili bir düzenleme bulunmadığı, Kanunda açıkça belirtilmeyen bir düzenlemeyle yükümlü tutulmalarının Kanuna ve hakkaniyete aykırılık teşkil ettiği ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Yapılan denetimlerde eksikliğin tespit edildiği, davacı tarafından bu eksikliklerin giderilmesi üzerine 23.07.2013 tarihinde T1 yetki belgesinin düzenlendiği, Yönetmelikte 5216 sayılı Kanun ile çelişen bir yön bulunmadığı, terminal işletmeciliğinin yerel sınırları kapsayan değil ulusal bir hizmet olduğu, Yönetmelikte de terminallere ilişkin temel alt ve üst yapı özellikleri, terminal işletmecilerinin yükümlülükleri konusunda düzenlemeler yapıldığı, Yönetmelikte şehirlerarası terminallerin hangi şartlarda işletileceği belirlendiğinden yetki belgesi sahiplerinin aranan şartları yerine getirmesinin zorunlu olduğu, dava konusu işlemlerde 4925 sayılı Kanuna, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Tetkik Hakimi Düşüncesi : 4925 sayılı Kanunun 32. maddesinde verilen yetki ile dava konusu Yönetmelikte, terminallerin özelliklerinin belirlendiği görüldüğünden dava konusu düzenleyici işlemde üst hukuk normuna, yolcuların ve taşımacıların güvenliğine ilişkin düzenleme içermesi yönüyle kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmadığı, bu yönden davanın reddi gerektiği, dava konusu bireysel işlem yönünden ise yapılan tespitlerde davacı tarafından eksiklikler giderilerek Yönetmelikte aranan koşulların sağlandığı ve davacı adına T1 yetki belgesinin düzenlendiği görüldüğünden karar verilmesine yer olmadığı düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı :
Düşüncesi : Dava, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından T1 yetki belgesinin yenilenmesi sırasında Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 33 üncü maddesinde yer alan, terminalin ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmesi şartının dikkate alınmaması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin 26.12.2012 tarih ve 23924 sayılı işlem ile bu işlemin dayanağı olan Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 33 üncü maddesinin b/1 alt bendinde yer alan "çevrelerinin güvenlik açısından yeterli ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmiş bir alt yapıya sahip olması" ibaresinin iptali istemine ilişkindir.
Davacı tarafından herne kadar Yönetmeliğin 33 üncü maddesinin (b) 1 bendinde yer alan "çevrelerinin güvenlik açısından yeterli ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmiş bir alt yapıya sahip olması " ibaresinin iptali istenilmiş ise de; dosyanın incelenmesinden, uygulama işleminin Yönetmeliğin 33 üncü maddesinin (a) 1 bendine ilişkin olması ve sözü edilen bentte de davaya konu ibarenin aynen yer aldığının anlaşılması ve T1 yetki belgesinin yenilenmesinin istenildiğinin anlaşılması karışısında; bu istemin sehven yazıldığı ve davanın Yönetmeliğin 33 üncü maddesinin a/1 alt bendinin iptali istemine yönelik olduğu kabul edilmek suretiyle inceleme yapıldı.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nun 1 inci maddesinde; Kanunun, karayolu taşımalarının ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlenmesi, taşımada düzen ve güvenliğin sağlanması, taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarının belirlenmesi, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerinin, haklarının ve sorumluluklarının saptanması, karayolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirini tamamlayıcı olarak hizmet vermesi ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasının sağlanması amacıyla çıkarıldığı, 2 inci maddesinde; Kanunun, kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacıları, taşıma acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo işletmecilerini taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her türlü taşıt, araç, gereç, yapıları ve benzerlerini kapsadığı, 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu, ikinci fıkrasında; taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yetki belgesi alınabilmesi için taşıma işleri işletmecilerinin mesleki saygınlık, mali yeterlilik ve mesleki yeterliliğe sahip olması gerektiği, bu maddeye ilişkin usul ve esasların yönetmelikle belirleneceği, geciçi 3'üncü maddesinde de, bu Kanunun yayımından önce ayrı terminal izni alan veya ayrı terminal işleten gerçek veya tüzel kişilerin mevcut terminalleri işletmeye devam edebilmeleri için yönetmelikte bulunan şartları bir yıl içinde yerine getirmek zorunda oldukları düzenlemesi yer almıştır.
Terminal başlıklı 32 nci maddesinde de; düzenli seferli yolcu taşımalarında kalkış ve varışların bir terminalden yapılmasının esas olduğu, ancak yeri ve zamanı önceden belirlenen ve nitelikleri yönetmelikte tespit edilen ara duraklarında da yolcu indirmesi ve bindirmesi yapabileceği, yolcu taşımacılarının , en az bir yolcu terminaline bağımsız olarak veya birlikte sahip olmaları veya bu terminalin kullanma hakkını haiz olmalarının zorunlu olduğu, aynı terminalden, nitelik ve niceliğine göre birden fazla taşımacının yararlanabileceği,eşya taşımacılığında terminal bulundurma zorunluluğunun aranmayacağı, terminallerin özelliklerinin yönetmelikle belirleneceği hükmüne yer verilmiştir.
Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 33 üncü maddesinin 1 inci fıkrasının (a) bendinin yurtiçi ve uluslararası yolcu terminalleri başlıklı (a) numaralı alt bendinde; terminallerin en az 2.000 metre kare alan üzerinde belediye imar planlarına uygun, yol ağlarıyla bağlantısı olan, varsa belediye altyapısıyla irtibatlandırılmış yoksa bu tür alt yapıları oluşturulmuş, taşıtlar için peronlar, park yerleri, gerektiğinde bunların bakım ve ikmal yapabilecekleri alanları bulunan, açık ve kapalı alanlarında yeterli yangın önleme, söndürme ve alarm ile aydınlatma sistemleri ve araçları bulunan, çevre düzenlemesi yapılmış, engellilerin ihtiyaçlarını karşılayan ve çevreleri güvenlik açısından yeterli ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmiş bir alt yapıya sahip olması ve terminale giriş çıkışların karayolu trafiğini olumsuz etkilememesinin şart olduğu düzenlemesi yer almıştır.
Yukarıda sözü edilen yasa hükmü uyarınca düzenli seferli yolcu taşımalarında kalkış ve varışların bir terminalden yapılması esası getirilmiş, terminallerin özelliklerinin ise yönetmelikle belirleneceği, yasanın yürürlük tarihinden önce terminal izni alan veya işleten gerçek kişilerin işletmeye devam edebilmeleri için yönetmelikle belirlenen şartları yerine getirmek zorunda oldukları kurala bağlanmıştır.
Şehirlerarası ve uluslararası hizmet verilen ve karayolu taşımacılık faaliyetlerinin temel alt yapısını oluşturan terminallerin çevresinin yeterli ihata duvarı veya tel örgüyle çevrili olmasının terminale giriş ve çıkışların belirlenen noktalardan yapılmasını dolayısıyla terminal güvenliğinin sağlanmasını kolaylaştırması nedeniyle söz konusu düzenlemede mevzuata ve hizmet gereklerine aykırılık görülmemiştir.
Dava konusu işleme gelince; davacı ...Belediye Başkanlığı tarafından, terminalin ihata duvarı veya tel örgüyle çevrilmesi şartı yerine getirilerek, 27.3.2013 tarihinden geçerli olmak üzere ilgili kurumdan T1 yetki belgesi alındığından, işlem hakkında karar verilmesine yer yoktur.
Açıklanan nedenlerle, davanın; Yönetmeliğin iptali istemine ilişkin kısmı yönünden reddi, uygulama işlemi yönünden ise, karar verilmesine yer olmadığı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi'nce, tetkik hakiminin açıklamaları dinlenildikten sonra gereği görüşüldü:
Dava, davacı Belediyeye ait T1 yetki belgesinin yenilenmesi esnasında, Yönetmelikte yer alan terminalin ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmesi şartının dikkate alınmaması istemiyle yaptığı başvurusunun reddine ilişkin 26.12.2012 tarih ve 23924 sayılı işlem ile bu işlemin dayanağı olan Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 33. maddesinin 1. fıkrasının (b) / 1 bendinde yer alan "çevrelerinin güvenlik açısından yeterli ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmiş bir alt yapıya sahip olması" ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 33. maddesinin 1. fıkrasının (b) / 1 bendinde yer alan "çevrelerinin güvenlik açısından yeterli ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmiş bir alt yapıya sahip olması" ibaresi incelendiğinde;
Her ne kadar davacı tarafından Yönetmeliğin 33. maddesinin 1. fıkrasının (b) / 1 bendinde yer alan "çevrelerinin güvenlik açısından yeterli ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmiş bir alt yapıya sahip olması" ibaresinin iptali istenilmiş ise de dosyanın incelenmesinden, dava konusu uygulama işleminin anılan maddenin (a) / 1 bendine ilişkin olması ve sözü edilen bentte de davaya konu ibarenin aynen yer aldığının anlaşılması karşısında; bu istemin sehven yazıldığı ve davanın Yönetmeliğin 33. maddesinin 1. fıkrasının (a) / 1 bendinin iptali istemine yönelik olduğu kabul edilerek işin esasına geçildi.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nun "Amaç" başlıklı 1. maddesinde; Kanunun, karayolu taşımalarının ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlenmesi, taşımada düzen ve güvenliğin sağlanması, taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarının belirlenmesi, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerinin, haklarının ve sorumluluklarının saptanması, karayolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirini tamamlayıcı olarak hizmet vermesi ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasının sağlanması amacıyla çıkarıldığı, "Kapsam" başlıklı 2. maddesinde; Kanunun, kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacıları, taşıma acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo işletmecilerini taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her türlü taşıt, araç, gereç, yapıları ve benzerlerini kapsadığı, 5. maddesinin 1. fıkrasında; taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu, 2. fıkrasında; taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yetki belgesi alınabilmesi için taşıma işleri işletmecilerinin mesleki saygınlık, mali yeterlilik ve mesleki yeterliliğe sahip olması gerektiği, bu maddeye ilişkin usul ve esasların yönetmelikle belirleneceği hükümlerine yer verilmiştir.
Anılan Kanunun 32. maddesinin 1. fıkrasında; düzenli seferli yolcu taşımalarında kalkış ve varışların bir terminalden yapılmasının esas olduğu, ancak yeri ve zamanı önceden belirlenen ve nitelikleri yönetmelikte tespit edilen ara duraklarda da yolcu indirmesi ve bindirmesi yapılabileceği, 2. fıkrasında ise; yolcu taşımacılarının, en az bir yolcu terminaline bağımsız olarak veya birlikte sahip olmaları veya bu terminalin kullanma hakkını haiz olmalarının zorunlu olduğu, aynı terminalden, nitelik ve niceliğine göre birden fazla taşımacının yararlanabileceği, eşya taşımacılığında terminal bulundurma zorunluluğunun aranmadığı, terminallerin özelliklerinin yönetmelikle belirleneceği hüküm altına alınmıştır.
4925 sayılı Kanuna dayanılarak 11.06.2009 tarih ve 27255 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin "Terminallerin sahip olması gereken fiziki özellikler" başlıklı dava konusu 33. maddesinde ise;
"(1) Terminallerde bulunması gereken asgari fiziki özelliklerin aşağıda belirtilen şekilde olması şarttır:
a) Yurtiçi ve uluslararası yolcu terminalleri;
1) Terminallerin en az 2.000 m2 alan üzerinde, belediye imar planlarına uygun, yol ağlarıyla bağlantısı olan, varsa belediye altyapısıyla irtibatlandırılmış yoksa bu tür altyapıları oluşturulmuş, taşıtlar için peronlar, park yerleri, gerektiğinde bunların bakım ve ikmal yapabilecekleri alanları bulunan, açık ve kapalı alanlarında yeterli yangın önleme, söndürme ve alarm ile aydınlatma sistemleri ve araçları bulunan, çevre düzenlemesi yapılmış, engellilerin ihtiyaçlarını karşılayan ve çevreleri güvenlik açısından yeterli ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmiş bir altyapıya sahip olması ve terminale giriş çıkışların karayolu trafiğini olumsuz etkilememesi şarttır. Bu terminallerde, yolcuların şehir içi ulaşımını sağlayan servis araçları, ticari taksiler ile özel otomobiller için indirme, bindirme ve park yapacakları yeterli bir alan da bulunmalıdır." kuralı getirilmiştir.
Yukarıya aktarılan mevzuat birlikte değerlendirildiğinde; 4925 sayılı Kanunda terminaller ile ilgili esaslar belirlenmekle birlikte özelliklerinin yönetmelikle belirleneceği hükmü ile açıkça davalı idareye düzenleme yetkisi verildiği, verilen yetki uyarınca asgari şartların belirlendiği ve güvenlik açısından da dava konusu koşulların getirildiği görülmektedir.
Bu durumda yetki belgesi sahiplerinin mesleki ve mali yeterliliklerini sağlamak amacıyla düzenleme yapma yetkisini haiz idarece, terminalleri kullanan yolcuların ve taşıt sahiplerinin güvenliğini sağlamak amacıyla Yönetmeliğin dava konusu 33. maddesinin 1. fıkrasının (a) / 1 bendinde yer alan terminalin "çevreleri güvenlik açısından yeterli ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmiş bir altyapıya sahip olması" şartının getirilmesinde üst hukuk normlarına, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Öte yandan davacı tarafından 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nunda verilen yetki ile terminal işletmeciliği yapıldığı ileri sürülmüş ise de anılan Kanunda verilen yetki belediye mevzuatı ile ilgili olduğundan T1 yetki belgesini haiz davacı Belediye tarafından taşıma mevzuatında yer alan şartların yerine getirilmesi gerektiği tabiidir.
Kaldı ki yolcuların ve taşımacıların can ve mal güvenliğinin teminen T1 yetki belgesi sahiplerince farklı tedbirler alınmasına engel bir düzenleme de bulunmamaktadır.
Dava konusu 26.12.2012 tarih ve 23924 sayılı işlem incelendiğinde ise;
Dava dosyasının incelenmesinden, Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde yolcu terminali işletmeciliği yapma yetkisi veren T1 yetki belgesi bulunan davacı tarafından yetki belgesinin yenilenmesi esnasında " Şehirlerarası Otobüs Terminali" nde davalı idarece 26.07.2012 ve 13.10.2012 tarihlerinde yapılan incelemelerde, terminalin "ihata duvarı veya tel örgü" şartını sağlamadığının tespit edildiği, bu tespitler üzerine davalı idarece eksikliklerin giderilmesi halinde yetki belgesinin yenileneceği hususunun davacıya bildirildiği, anılan bildirim üzerine davacı tarafından güvenlik önlemlerinin alındığı, söz konusu şart dışındaki eksikliklerin giderildiği, yetki belgelerinin yenilenerek kendilerine verilmesi istemiyle 25.11.2012 tarihinde yapılan başvurunun, dava konusu 26.12.2012 tarih ve 23924 sayılı işlem ile Yönetmelikte belirlenen şartın sağlanması gerektiğinden bahisle reddi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Davalı idarece 10.07.2013 tarihinde yapılan incelemede ise önceden eksik olduğu tespit edilen "ihata duvarı veya tel örgü" şartının sağlandığı, 23.07.2013 tarihinde davacı adına beş yıl süreyle geçerli T1 yetki belgesinin düzenlendiği görülmektedir.
Bu durumda davacı tarafından Yönetmeliğin 33. maddesinin 1. fıkrasının (a) / 1 bendinde yer alan terminalin çevresinin güvenlik açısından yeterli ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmiş bir altyapıya sahip olması şartı sağlanarak T1 yetki belgesi yenilendiğinden dava konusu 26.12.2012 tarih ve 23924 sayılı işlem hakkında karar verilmesine yer olmadığı sonucuna varılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 33. maddesinin 1. fıkrasının (a) / 1 bendinde yer alan "çevrelerinin güvenlik açısından yeterli ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmiş bir alt yapıya sahip olması" ibaresi yönünden davanın REDDİNE, 26.12.2012 tarih ve 23924 sayılı işlem hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA, aşağıda dökümü yapılan ...-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen ...-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, artan posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, bu karara karşı tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu nezdinde temyiz isteminde bulunulabileceğinin taraflara duyurulmasına, 01/11/2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.