Danıştay Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2014/104 Esas 2017/2713 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2014/104
Karar No : 2017/2713

Davacı :
Vekili :
Davalı :
Vekilleri :
Davalı Yanında Müdahil :
Vekili : ....
Davanın Özeti : .....mülkiyetindeki ......... tapunun ... ada, ... ve ... parsel numaralarında kayıtlı taşınmazların, üzerindeki muhdesatı ile birlikte eğitim ve öğretim hizmetlerinde kamu yararına kullanılması kaydıyla 'ne tahsis edilmek üzere 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'un 2. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi uyarınca Maliye Hazinesi'ne bedelsiz olarak devrine ilişkin ....tarih ve ....sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının; 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'un 2. maddesine aykırı bir yöntemle taşınmazların Maliye Hazinesi'ne devredilmesinin hukuka aykırı olduğu, dava konusu taşınmazların 4100 ağaçtan oluşan çeşitli bitki topluluğu ile büyük bir bölge parkı olarak bölge halkının faydalanabileceği tarihi ve kültürel mirası içinde barındırdığı, ......'ne tahsis edilmek üzere Maliye Hazinesi'ne bedelsiz devrinin kamu yararından uzak olduğu, özel üniversiteye tahsis edildiği zaman güvenlik açısından sınırlar koyulacağı ve halkın kullanımına kapanacağı ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Davacının, dava açma ehliyetinin bulunmadığı, dava konusu arazinin kamu yararına kullanılması kaydının, kullanım amacının tapu siciline şerh edilmesine karar verildiği, taşınmazların Özelleştirme Yüksek Kurulu kararında yer verilen devir amacına aykırı olarak kullanılacak olması halinde devir işlemlerinin geri alınmasının her zaman imkan dahilinde olduğu, kanun koyucunun amacına uygun olarak, devletin bir kuruluşuna ait bir varlığın yine devletin başka bir kurumuna devrinin söz konusu olduğu ve dava konusu Kurul kararında "eğitim ve öğretim faaliyetlerinde kullanılması" ifadesinin bulunduğu, dava konusu işlemin 4046 sayılı Kanun'un 2. maddesindeki düzenlemeye tamamen uygun olarak tesis edildiği, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Davalı Yanında Müdahilin Savunmasının Özeti : Davacının dava konusu ÖYK kararının iptal edilmesinde hukuki menfaati bulunmadığı, klasik kamu hizmetleri arasında yer alan eğitim hizmetini veren, kanunla kurulmuş bir üniversite oldukları, kamu yararına hizmet ettikleri, eğitim hizmetinin kamu yararına bir hizmet olduğu, tahsis kararında kullanım amacının tapu siciline şerh verildiğinin belirtildiği, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hâkimi ... Düşüncesi : Dava konusu kararın iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı ...nın Düşüncesi : Dava, ... Genel Müdürlüğü'nün (... A.Ş.) mülkiyetindeki; ... ili, ... ilçesi, … Mahallesi, ... Mevkiinde bulunan, tapunun ... ada, ... ve ... numaralarında kayıtlı taşınmazların, üzerindeki muhdesatı ile birlikte eğitim ve öğretim hizmetlerinde kamu yararına kullanılması kaydıyla 'ne tahsis edilmek üzere 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'un 2. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi uyarınca Maliye Hazinesine bedelsiz olarak devrine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının iptali istemiyle açılmıştır.
4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'un 1. maddesinde; Bu Kanun'un amacının, bu maddede belirtilen ve Kanunun uygulanmasında ''kuruluş'' adı ile anılacak olan iktisadi devlet teşekküllerinin, bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme, işletme birimleri ile varlıklarının ve iştiraklerindeki kamu paylarının, ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlamak için özelleştirilmelerine ilişkin esasları düzenlemek olduğu belirtildikten sonra, aynı maddenin son fıkrasında; Genel ve katma bütçeli idarelerle bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşların mal ve hizmet üretim birimleri ve varlıklarının (baraj, gölet, otoyol, yataklı tedavi kurumları, limanlar ve benzeri diğer mal ve hizmet üretim birimleri) işletme haklarının verilmesi veya kiralanması ile kamu iktisadi teşebbüsleri arasında yer alan ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'de tanımlanmış bulunan kamu iktisadi kuruluşlarının ve bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme, işletme birimleri ve varlıklarının, mülkiyetin devri dışında kalan yöntemler ile özelleştirilmesinin bu Kanun hükümlerine tabi olduğu, bu kuruluşların "mülkiyetinin devrine" ilişkin hususların, kuruluşların gördükleri kamu hizmetinin esaslarına ve özelliklerine göre ayrı kanunlarla düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
Aynı Kanun'un 2. maddesinde; özelleştirme uygulamalarında esas alınacak ilkeler sayılmış, maddenin dava konusu işleme dayanak alınan (i) bendinde ise; "Özelleştirme uygulamalarında, milli güvenlik ve kamu yararının gerektirdiği durumlar hariç, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu tüzel kişiliğine sahip eğitim kurumları ve mahalli idarelere devir yapılmaması" gerektiği belirtilmiştir.
Anılan düzenlemelerin birlikte değerlendirilmesinden, devri zorunlu kılan sebeplerin somut bir şekilde ortaya konulması koşuluyla, özelleştirme uygulamalarında, milli güvenlik ve kamu yararının gerektirdiği durumlarda, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu tüzel kişiliğine sahip eğitim kurumları ve mahalli idarelere devir yapılabileceği sonucuna ulaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, bir kamu iktisadi kuruluşu olan .... A.Ş.'nin ..... Özelleştirme Yüksek Kurulu kararıyla özelleştirme kapsam ve programına alındığı, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nın ... ... sigara ve alkole ilişkin bölümlerinin ayrıldığı, bilahare yapılan özelleştirmeler sonucunda sigara ve alkole ilişkin bölümlerin satıldığı, ...'in sigara kısmının özelleştirilmesinden sonra geriye kalan ... lağvedilerek ... sayılı olurla ... olarak yeniden yapılandırıldığı, ...'in özelleştirme kapsam ve programına alınmadan önceki durumuna göre küçülmesi nedeniyle aralarında uyuşmazlık konusu taşınmazların da yer aldığı ...'e ait taşınmazların birçoğunun ihtiyaç fazlası hâle geldiği, ihtiyaç fazlası hâle gelen uyuşmazlık konusu taşınmazların imar planı doğrultusunda şehir parkı olarak düzenlemek üzere davacı tarafından talep edildiği, bu taleplerin davalı idare tarafından uygun bulunmadığı; bilahare dava konusu işlemle, uyuşmazlık konusu taşınmazların, üzerindeki muhdesatı ile birlikte eğitim ve öğretim hizmetlerinde kamu yararına kullanılması kaydıyla 'ne tahsis edilmek üzere Maliye Hazinesine bedelsiz olarak devrine karar verilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
4046 sayılı Kanun'un özelleştirme uygulamalarına ilişkin olarak koyduğu temel amaç; "ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlamak" olduğundan, özelleştirme kapsam ve programına alınan kuruluşlara ait taşınmazlarda öncelikle bu amaç doğrultusunda tasarruf edilmesi gerekmektedir. Ancak, yasa koyucu tarafından istisnaî olarak milli güvenlik ve kamu yararının gerektirdiği durumlarda kamu tüzel kişiliğine sahip eğitim kurumlarına devir yapılabilmesine olanak sağlanmıştır. Bu durumda, 4046 sayılı Kanun'un temel amacının dışına çıkılarak bir taşınmazın kamu tüzel kişiliğine sahip eğitim kurumlarına devredilebilmesi için, taşınmazın milli güvenlik ve kamu yararı açısından eğitim kurumuna devrini zorunlu kılan sebeplerin somut bir şekilde ortaya konulması gerekmektedir.
Dosya içeriğinden, uyuşmazlık konusu taşınmazların 'ne tahsis edilmek üzere Maliye Hazinesine devredilmesini zorunlu kılan sebeplerin somut bir şekilde ortaya konulmadığı görüldüğünden, taşınmazların 4046 sayılı Kanun'un 2. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi gereğince 'ne tahsis edilmek üzere Maliye Hazinesine bedelsiz olarak devredilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, .... mülkiyetindeki ... tapunun ... ada, ... ve ... numaralarında kayıtlı taşınmazların, üzerindeki muhdesatı ile brlikte, .........'ne tahsis edilmek üzere Maliye Hazinesine bedelsiz olarak devrine ilişkin.... sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının iptaline karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Dava, ... Genel Müdürlüğü'nün (..... A.Ş.) mülkiyetindeki ... tapunun ... ada, ... ve ... parsel numaralarında kayıtlı taşınmazların, üzerindeki muhdesatı ile birlikte eğitim ve öğretim hizmetlerinde kamu yararına kullanılması kaydıyla 'ne tahsis edilmek üzere 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'un 2. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi uyarınca Maliye Hazinesine bedelsiz olarak devrine ilişkin ... sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının iptali istemiyle açılmıştır.
Davalı idare ve müdahilin usule ilişkin itirazları yerinde görülmeyerek esasın incelenmesine geçildi:
4046 sayılı Kanun'un 1. maddesinde, bu Kanun'un amacı belirlenirken özelleştirme "ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlamak" esaslarına dayandırılmış, ayrıca kamu iktisadi teşebbüsleri arasında yer alan ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede tanımlanmış bulunan kamu iktisadi kuruluşlarının ve bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme, işletme birimleri ve varlıklarının, mülkiyetin devri dışında kalan yöntemler ile özelleştirilmesinin bu Kanun hükümlerine tabi olduğu, bu kuruluşların "mülkiyetinin devrine" ilişkin hususların, kuruluşların gördükleri kamu hizmetinin esaslarına ve özelliklerine göre ayrı kanunlarla düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
Aynı Kanun'un 2. maddesinde ise, özelleştirme uygulamalarında esas alınacak ilkeler sayılmış, maddenin dava konusu işleme dayanak alınan (i) bendinde; "Özelleştirme uygulamalarında, milli güvenlik ve kamu yararının gerektirdiği durumlar hariç, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu tüzel kişiliğine sahip eğitim kurumları ve mahalli idarelere devir yapılmaması" gerektiği belirtilmiştir.
Anılan düzenlemelerin birlikte değerlendirilmesinden, devri zorunlu kılan sebeplerin somut bir şekilde ortaya konulması şartıyla, özelleştirme uygulamalarında, milli güvenlik ve kamu yararının gerektirdiği durumlarda, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu tüzel kişiliğine sahip eğitim kurumları ve mahalli idarelere devir yapılabileceği sonucuna ulaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, bir kamu iktisadi kuruluşu olan ...'nin ... sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararıyla özelleştirme kapsam ve programına alındığı, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nın ... sayılı Oluru'yla ...'in sigara ve alkole ilişkin bölümlerinin ayrıldığı, yapılan özelleştirmeler sonucunda sigara ve alkole ilişkin bölümlerin satıldığı, ...'in sigara kısmının özelleştirilmesinden sonra geriye kalan ...'nün lağvedilerek ...sayılı Olur'la ...Başkanlığı olarak yeniden yapılandırıldığı, ,,,'in özelleştirme kapsam ve programına alınmadan önceki durumuna göre küçülmesi nedeniyle aralarında uyuşmazlık konusu taşınmazların da yer aldığı ...'e ait taşınmazların birçoğunun ihtiyaç fazlası hâle geldiği, ihtiyaç fazlası hâle gelen uyuşmazlık konusu taşınmazların imar planı doğrultusunda şehir parkı olarak düzenlemek üzere davacı tarafından talep edildiği, bu taleplerin davalı idare tarafından uygun bulunmadığı, dava konusu ...tarih ve ... sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararıyla, uyuşmazlık konusu taşınmazların, üzerindeki muhdesatı ile birlikte eğitim ve öğretim hizmetlerinde kamu yararına kullanılması kaydıyla 'ne tahsis edilmek üzere Maliye Hazinesi'ne bedelsiz olarak devrine karar verilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
4046 sayılı Kanun'un aktarılan düzenlemelerinin irdelenmesinden; Kanun'un özelleştirme uygulamalarına ilişkin olarak belirlediği temel amacın "ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlamak" olduğu görülmektedir. Bu itibarla, özelleştirme kapsam ve programına alınan kuruluşlara ait taşınmazlarda öncelikle bu amaç doğrultusunda tasarruf edilmesi gerekmekle birlikte, kanun koyucu tarafından istisnaî olarak milli güvenlik ve kamu yararının gerektirdiği durumlarda kamu kurum ve kuruluşlarına devir yapılabilmesine de imkân sağlanmıştır.
Bu duruma göre, 4046 sayılı Kanun'un temel amacının dışına çıkılarak bir taşınmazın kamu yararı çerçevesinde eğitim ve kültür hizmetlerinde kullanılmak üzere Hazineye devredilebilmesi için, taşınmazın milli güvenlik ve kamu yararı açısından eğitim hizmetlerinde kullanılmasını zorunlu kılan sebeplerin somut bir şekilde ortaya konulması gerekmektedir.
Dosya içeriğinden, uyuşmazlık konusu taşınmazların 'ne tahsis edilmek üzere Maliye Hazinesine devredilmesini zorunlu kılan sebeplerin somut bir şekilde ortaya konulmadığı görüldüğünden, taşınmazların 4046 sayılı Kanun'un 2. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi gereğince 'ne tahsis edilmek üzere Maliye Hazinesine bedelsiz olarak devredilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu ...sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının İPTALİNE, ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen ….TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacı şirkete verilmesine, müdahil tarafından yapılan toplam ….TL yargılama giderinin müdahil üzerinde ve YD itiraz aşamasında yapılan ….TL posta giderinin davalı idare üzerinde bırakılmasına, posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemleri halinde taraflara ve müdahile iadesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 30.10.2017 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X)
Dava, ........ Genel Müdürlüğü'nün (..... A.Ş.) mülkiyetindeki; .... tapunun ... ada, ... ve ... parsel numaralarında kayıtlı taşınmazların, üzerindeki muhdesatı ile birlikte eğitim ve öğretim hizmetlerinde kamu yararına kullanılması kaydıyla 'ne tahsis edilmek üzere 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'un 2. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi uyarınca Maliye Hazinesine bedelsiz olarak devrine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının iptali istemiyle açılmıştır.
4046 sayılı Kanun'un 1. maddesinde, bu Kanun'un amacı belirlenirken özelleştirme, "ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlamak" esaslarına dayandırılmış, ayrıca kamu iktisadi teşebbüsleri arasında yer alan ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'de tanımlanmış bulunan kamu iktisadi kuruluşlarının ve bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme, işletme birimleri ve varlıklarının, mülkiyetin devri dışında kalan yöntemler ile özelleştirilmesinin bu Kanun hükümlerine tabi olduğu, bu kuruluşların "mülkiyetinin devrine" ilişkin hususların, kuruluşların gördükleri kamu hizmetinin esaslarına ve özelliklerine göre ayrı kanunlarla düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
Aynı Kanun'un 2. maddesinde ise, özelleştirme uygulamalarında esas alınacak ilkeler sayılmış, maddenin dava konusu işleme dayanak alınan (i) bendinde; "Özelleştirme uygulamalarında, milli güvenlik ve kamu yararının gerektirdiği durumlar hariç, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu tüzel kişiliğine sahip eğitim kurumları ve mahalli idarelere devir yapılmaması" gerektiği belirtilmiştir.
Anılan düzenlemelerin birlikte değerlendirilmesinden, özelleştirme uygulamalarında, milli güvenlik ve kamu yararının gerektirdiği durumlarda, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu tüzel kişiliğine sahip eğitim kurumları ve mahalli idarelere devir yapılabileceği sonucuna ulaşılmaktadır. Taşınmazın eğitim hizmetinde kullanılmasında da kamu yararının bulunması dikkate alındığında, uyuşmazlık konusu taşınmazın kamu yararı çerçevesinde "eğitim ve kültür hizmetlerinde kullanılmak" kaydıyla 'ne tahsis edilmek üzere bedelsiz olarak Maliye Hazinesi'ne devredilmesine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ve davanın reddi gerektiği düşüncesiyle karara katılmıyoruz.