Danıştay Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2013/2533 Esas 2017/1934 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2013/2533
Karar No : 2017/1934


Davacılar : 1-
2-
Vekili :

Davalılar : 1
2
Davanın Özeti : …..'ın 27.03.2012 tarih ve 2012/12 toplantı numaralı kararıyla doğal gaz fiyatlarında yaptığı artışı kabul eden ve düzenleyici bir işlemle uygulamaya geçiren 'nun %18,72 oranında zamla, doğal gazın KDV'li metreküp fiyatının 01.04.2012 tarihinden itibaren 0,9826-TL olarak uygulanmasına ilişkin işleminin; hukuka aykırı olduğu, çok sık aralıklarla zam yapıldığı, memur maaş artış oranı dikkate alındığında yapılan zamların çok yüksek olduğu, tüketicilerin mağdur edildiği ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
'nun Savunmasının Özeti : Davacıların dava açma ehliyetlerinin bulunmadığı, davanın süresinde açılmadığı, dilekçenin usulüne uygun olarak düzenlenmediği, Kurumlarına ait herhangi bir işlem bulunmadığı, husumetin 'a yöneltilmesi gerektiği belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
'ın Savunmasının Özeti : Perakende olarak satış yapmadıkları, dolayısıyla davanın öncelikle husumet yokluğundan reddi gerektiği, dava dilekçesinin usulüne uygun düzenlenmediği, idari başvuru yollarının tüketilmediği, doğal gaz fiyatının serbestçe belirleneceğine dair Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının bulunduğu, kârlılık ve verimlilik ilkeleri çerçevesinde hareket edildiği, zammın yapıldığı dönemde zararlarının bulunduğu, petrol fiyatında ve dolarda yükselişlerin olduğu, alternatif yakıtlarla mukayese edildiğinde doğal gazın diğer yakıtlara nazaran ciddi oranlarda ucuz olduğu, diğer ülkelere göre daha ucuz şekilde satıldığı belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hâkimi Düşüncesi : 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 3. maddesinde; idarî davaların, Danıştay, idare mahkemesi ve vergi mahkemesi başkanlıklarına hitaben yazılmış imzalı dilekçelerle açılacağı; dilekçelerde, tarafların ve varsa vekillerinin veya temsilcilerinin ad ve soyadları veya unvanları ve adreslerinin, davanın konusu ve sebepleri ile dayandığı delillerin, davaya konu olan idarî işlemin yazılı bildirim tarihinin, tam yargı davalarında uyuşmazlık konusu miktarın gösterileceği; dava konusu kararın ve belgelerin asılları veya örneklerinin dava dilekçesine ekleneceği, dava dilekçelerinin ve bunlara ekli evrakın örneklerinin karşı taraf sayısından bir fazla olacağı kurala bağlanmıştır.
2577 sayılı Kanun'un 14/3 maddesinde de, dava dilekçelerinin, görev ve yetki, idarî merci tecavüzü, ehliyet, idarî davaya konu olabilecek kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, süre aşımı, husumet ve 3. ve 5. maddelere uygun olup olmadıkları yönlerinden sırasıyla inceleneceği; 5/1. maddesinde, her idari işlem aleyhine ayrı ayrı dava açılacağı, ancak aralarında maddi veya hukuki yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile de dava açılabileceği belirtilmiş; 15. maddesinin 1/d bendinde, dilekçelerin 3. ve 5. maddelere uygun olmadıklarının tespiti hâlinde, yeniden dava açılmak üzere dilekçenin reddine karar verileceği kurala bağlanmış; aynı maddenin 5. fıkrasında da, yeniden verilecek dilekçede aynı yanlışlıkların yapılması hâlinde davanın reddedileceği kuralına yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, dava dilekçesi içeriğinde 'nun perakende satış fiyatına ilişkin düzenlemesinin iptalinin istenildiği, ancak belirtilen tarihlerde tarafından perakende satış tarifesinin unsurlarından biri olan toptan doğal gaz satış fiyatlarında artışa gidildiği görülmekte, diğer yandan Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından ilgili dönemde, nihai tüketicilere yansıyan doğal gaz fiyatlarının artışı noktasında herhangi bir işlem tesis edilmediği, nihai tüketici fiyatlarına yansıyan doğal gaz fiyatlarına karşı dava açılmak isteniyorsa, hangi idarenin, hangi işlemine karşı dava açılmak istendiği açıklığa kavuşturulmak suretiyle karşı taraf sayısından bir fazla düzenlenecek dava dilekçesiyle dava açılması gerekçesiyle, dilekçenin reddine karar verildiği, yeni dilekçede de aynı yanlışlığın tekrar edildiği görülmektedir.
Bu durumda, daha önce verilen dilekçe ret kararı üzerine yenilenen dava dilekçesinde aynı yanlışlığın tekrar edilmesi sebebiyle davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı Düşüncesi : Dava; 01.04.2012 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayan doğal gaz fiyatlarına %18,7 oranında zam yapılmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu'nun 1. maddesinde; bu Kanunun amacının, doğal gazın kaliteli, sürekli, ucuz, rekabete dayalı esaslar çerçevesinde çevreye zarar vermeyecek şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, doğal gaz piyasasının serbestleştirilerek mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir doğal gaz piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması olduğu belirtilmiştir.
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun 5/A maddesinde; Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun, 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu'nda yer alan hükümler dahilinde özel hâllerde uygulamaya konulabilecek sınırlama ve yükümlülüklerin tespiti ile fiyat belirlemesine yönelik kararları almakla, doğal gaz piyasası içerisinde rekabetin hiç veya yeterince oluşmadığı alanlarda, fiyat ve tarife teşekkülüne ilişkin usul ve esasları düzenlemekle ve 4646 sayılı Kanun'da belirlenen faaliyetlere ilişkin tarifeleri onaylamak veya tarife revizyonları hakkında karar almakla görevli ve yetkili olduğu belirtilmiş; 4646 sayılı Kanunun "Tarifeler" başlıklı 11. maddesinde ise, bu Kanun kapsamında Kurulca onaylanmak üzere düzenlenen tarifelere, tarifelerin belirlenmesine ve uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ayrıntılı olarak belirtildikten sonra, fiyatların tespitinde hizmet maliyeti, yatırıma imkân sağlayacak makul ölçüde kârlılık ve piyasada cari olan doğal gaz alış fiyatları, enflasyon ve benzeri durumların dikkate alınacağı kurala bağlanmıştır.
4628 sayılı Kanun'un Ek-2. maddesinde; ", doğal gazın ithali, iletimi, dağıtımı, depolanması, ticareti ve ihracatı ile bu faaliyetlerine ilişkin tüm gerçek ve tüzel kişilerin hak ve yükümlülüklerini tanımlayan lisans ve sertifikaların verilmesinden, piyasa ve sistem işleyişinin incelenmesinden, dağıtım ve müşteri hizmetleri yönetmeliklerinin oluşturulmasından, tadilinden ve uygulattırılmasından, denetlenmesinden, maliyeti yansıtan fiyatların incelenmesinden ve piyasada Doğal Gaz Piyasası Kanunu'na uygun şekilde davranılmasını sağlamaktan yetkili ve sorumludur." hükmüne yer verilmiş; Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun 27.12.2007 tarih ve 1439/2 sayılı kararı ile de doğal gaz toptan satış fiyatlarının taraflar arasında serbestçe belirleneceği hususu düzenlenmiştir.
Öte yandan, 540 sayılı Devlet Planlama Teşkilatı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 5. maddesinde; Yüksek Planlama Kurulu'nun görevleri arasında kalkınma planı ve yıllık programlar çerçevesinde kamu iktisadî teşebbüsleri ile ilgili her türlü kararları almak sayılmıştır.
233 sayılı Kamu İktisadî Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 29. maddesinde; teşebbüslerin, yatırım ve işletme faaliyetlerini plan, program ve bütçelere dayalı olarak yürütecekleri, 32. maddesinde ise; teşebbüslere ait uzun vadeli veya yıllık genel yatırım ve finansman programlarının hazırlanmasında, finansman imkânlarının ve teşebbüslerin yatırım kapasitelerinin göz önünde tutulacağı kurala bağlanmış, 2008 yılı Genel Yatırım ve Finansman Programına ait ilke ve hedefler 15.10.2007 ve 2007/12702 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile tespit edilmiş, bu Kararname uyarınca yayımlanan Genelgede; enerji KİT'lerinin sattıkları mal ve hizmetlerin fiyat ve tarifesinin satış fiyatlarının ortalama maliyetin altında olmayacağı belirtilmiştir.
Bu bağlamda, Yüksek Planlama Kurulu'nun 14 Şubat 2008 tarihli ve 2008/T-5 sayılı kararı ile 01.07.2008 tarihinden itibaren geçerli olacak Enerji KİT'lerinin Uygulayacağı Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizmasının Usul ve Esasları hazırlanmış, dahil bazı KİT'lerin malî açıdan sağlıklı ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması amacıyla alım/üretim maliyetlerindeki değişimlerin satış fiyatlarına yansıtılmasını sağlayacak "Enerji KİT’leri Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizması" uygulanmasına başlanmıştır. Yine, enerji KİT'lerinin maliyet esasına dayanılarak maliyetin altında olmamak üzere fiyat ve tarifeleri belirleyeceği, maliyet esasları olarak belirlenen fiyatların "Genel Yatırım ve Finansman Programında" belirlenen malî hedeflere göre ayarlanacağı, bu ayarlama yapılırken de yıllık kâr ve faiz dışı fazla hedeflerinin gözetileceği, revize fiyatın, malî hedefin üzerinde bir gelir yaratması hâlinde, fiyatın azamî malî hedef kadar gelir yaratacak şekilde tespit edileceği, formülün uygulanması sonucunda belirlenen revize fiyatın malî hedefin altında bir gelir yaratması hâlinde ise fiyatın, asgari malî hedef kadar gelir yaratacak şekilde tespit edilmesi karar altına alınmıştır.
Doğal Gaz Piyasası Tarifeler Yönetmeliği'nin 13. maddesinde, "Toptan satış tarifelerinde, hakim durumun kötüye kullanılmaması, doğal gaz arz güvenliği ve düzenliliğinin sağlanması ve Kurumun bu konuda belirleyeceği diğer önlemlere uyulması esastır.
Doğal gaz toptan satış fiyatları bu esaslar çerçevesinde doğal gaz alım satımı yapan taraflar arasında Kurul tarafından onaylanmış tarifelere uygun olmak kaydıyla serbestçe belirlenir." hükmü yer almış olup; dava konusu işlemin tesis edildiği döneme ilişkin olarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun 22.12.2011 tarih ve 3577 sayılı kararının alındığı ve 01/01/2012 tarihinden itibaren bu konuda yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar uygulanmak üzere, doğal gaz piyasası ile ilgili toptan satış tarifesi hakkında alınan bu kararın 1. maddesinde, "Doğal gaz toptan satış fiyatları taraflar arasında serbestçe belirlenir. Fiyatların belirlenmesinde eşit taraflar arasında ayrım yapılmaması ve şeffaflık ilkeleri dikkate alınır.", 2. maddesinde, "Tedarikçilerin, dağıtım şirketlerine satış yapması durumunda, tedarikçiler her bir dağıtım şirketi için ilgili ayda uygulayacakları iletim ve sevkiyat kontrolüne ait bedeller, varsa depolama bedeli ve asgari alım-azami çekiş benzeri taahhütlerden kaynaklanabilecek bedeller dahil nihai toptan satış fiyatlarını tek bir fiyat olarak belirler ve her ayın ilk günü dağıtım şirketlerine bildirir." düzenlemesi getirilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden; 2009 yılı Mayıs ayından, dava konusu işlemin tesis edildiği 2012 yılı Mart ayı sonuna kadar geçen sürede; ABD Dolar satış kurunda %12'lik, ham petrol fiyatlarında ise %108'lik artışın ortaya çıktığı ve dava konusu işlem ile de doğalgaz toptan satış fiyatlarında %20 oranında artış gerçekleştirildiği, 'ın faktörlere bağlı olarak yıllık kâr ve faiz dışı fazla hedeflerinde önemli ölçüde sapma ihtimalinin ortaya çıkması durumunda fiyatların tespitinde bu durumu dikkate alması gerektiği, doğal gaz ihtiyacının %99'unun ithalat yolu ile karşılandığı, gaz alım fiyatlarının üçer aylık süre ile belirlenip doğal gazın bu süre ile aynı fiyattan alındığı, petrol fiyatlarındaki hareketliliğin satış fiyatlarını etkilediği, doğal gazın bedelinin ABD doları üzerinden ödendiği, dolar kurundaki değişimin fiyatları doğrudan etkilediği anlaşıldığından, dava konusu doğal gaz fiyatına ilişkin tarifede hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce duruşma için taraflara önceden bildirilen 13.06.2017 tarihinde, davacılar vekilinin gelmediği, davalı idarelerden 'ın vekili Av. …..geldiği, vekilinin gelmediği, Danıştay Savcısı'nın hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Gelen tarafa usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısı'nın düşüncesi alındıktan sonra gelen tarafa son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Dava dosyası incelenip, gereği görüşüldü:
Dava, 'ın 27.03.2012 tarih ve 2012/12 toplantı numaralı kararıyla doğal gaz fiyatlarında yaptığı artışı kabul eden ve düzenleyici bir işlemle uygulamaya geçiren 'nun %18,72 oranında zamla, doğal gazın KDV'li metreküp fiyatının 01.04.2012 tarihinden itibaren 0,9826-TL olarak uygulanmasına ilişkin işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
Davalı idarelerin usule yönelik iddiaları yerinde görülmemiştir.
4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu'nun 1. maddesinde, bu Kanun'un amacının, doğal gazın kaliteli, sürekli, ucuz, rekabete dayalı esaslar çerçevesinde çevreye zarar vermeyecek şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, doğal gaz piyasasının serbestleştirilerek mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir doğal gaz piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması olduğu; 11. maddesinde, 'nun doğal gaz satış tarifelerinde esas alınacak unsurları ve şartları belirleyeceği, satış fiyatlarının ise, bu esaslar dâhilinde doğal gaz alım satımı yapan taraflarca serbestçe belirleneceği; 4628 sayılı nun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 5/A maddesinde, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun, 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu'nda yer alan hükümler dâhilinde özel hâllerde uygulamaya konulabilecek sınırlama ve yükümlülüklerin tespiti ile fiyat belirlemesine yönelik kararları almakla, doğal gaz piyasası içerisinde rekabetin hiç veya yeterince oluşmadığı alanlarda, fiyat ve tarife teşekkülüne ilişkin usul ve esasları düzenlemekle ve 4646 sayılı Kanun'da belirlenen faaliyetlere ilişkin tarifeleri onaylamak veya tarife revizyonları hakkında karar almakla görevli ve yetkili olduğu; Ek-2. maddesinde, 'nun, doğal gazın ithali, iletimi, dağıtımı, depolanması, ticareti ve ihracatı ile bu faaliyetlerine ilişkin tüm gerçek ve tüzel kişilerin hak ve yükümlülüklerini tanımlayan lisans ve sertifikaların verilmesinden, piyasa ve sistem işleyişinin incelenmesinden, dağıtım ve müşteri hizmetleri yönetmeliklerinin oluşturulmasından, tadilinden ve uygulattırılmasından, denetlenmesinden, maliyeti yansıtan fiyatların incelenmesinden ve piyasada Doğal Gaz Piyasası Kanunu'na uygun şekilde davranılmasını sağlamaktan yetkili ve sorumlu olduğu kuralına yer verilmiş; Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun 22.12.2011 tarih ve 3577 sayılı kararı ile de doğal gaz toptan satış fiyatlarının taraflar arasında serbestçe belirleneceği hususu düzenlenmiştir.
Öte yandan, 540 sayılı Devlet Planlama Teşkilatı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 641 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 43. maddesiyle ilga edilen 5. maddesinde, Yüksek Planlama Kurulu'nun görevleri arasında kalkınma planı ve yıllık programlar çerçevesinde kamu iktisadî teşebbüsleri ile ilgili her türlü kararları almak sayılmıştır.
233 sayılı Kamu İktisadî Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 29. maddesinde, teşebbüslerin, yatırım ve işletme faaliyetlerini plan, program ve bütçelere dayalı olarak yürütecekleri; 32. maddesinde ise, teşebbüslere ait uzun vadeli veya yıllık genel yatırım ve finansman programlarının hazırlanmasında, finansman imkânlarının ve teşebbüslerin yatırım kapasitelerinin göz önünde tutulacağı kurala bağlanmış; 2008 yılı Genel Yatırım ve Finansman Programına ait ilke ve hedefler 15.10.2007 ve 2007/12702 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile tespit edilmiş, bu Kararname uyarınca yayımlanan Genelgede, enerji KİT'lerinin sattıkları mal ve hizmetlerin fiyat ve tarifesinin satış fiyatlarının ortalama maliyetin altında olmayacağı belirtilmiştir.
Bu bağlamda, Yüksek Planlama Kurulu'nun 14 Şubat 2008 tarih ve 2008/T-5 sayılı kararı ile 01.07.2008 tarihinden itibaren geçerli olacak Enerji KİT'lerinin Uygulayacağı Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizmasının Usul ve Esasları hazırlanmış, dâhil bazı KİT'lerin malî açıdan sağlıklı ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması amacıyla alım/üretim maliyetlerindeki değişimlerin satış fiyatlarına yansıtılmasını sağlayacak "Enerji KİT’leri Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizması" uygulanmasına başlanmıştır.
Yine, enerji KİT'lerinin maliyet esasına dayanılarak maliyetin altında olmamak üzere fiyat ve tarifeleri belirleyeceği, maliyet esasları olarak belirlenen fiyatların "Genel Yatırım ve Finansman Programında" belirlenen malî hedeflere göre ayarlanacağı, bu ayarlama yapılırken de yıllık kâr ve faiz dışı fazla hedeflerinin gözetileceği, revize fiyatın, malî hedefin üzerinde bir gelir yaratması hâlinde, fiyatın azamî malî hedef kadar gelir yaratacak şekilde tespit edileceği, formülün uygulanması sonucunda belirlenen revize fiyatın malî hedefin altında bir gelir yaratması hâlinde ise fiyatın, asgari malî hedef kadar gelir yaratacak şekilde tespit edilmesi karar altına alınmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, Yüksek Planlama Kurulu'nun 2008/T-5 sayılı kararında belirlenen formül uyarınca tarafından toptan satış tarifesinde değişiklik yapıldığı anlaşılmaktadır.
Buna göre, 'ın zammın yapıldığı Ocak-Nisan/2012 yılı hesap dönemi gerçekleşme rakamları incelendiğinde, doğal gaz satışlarında -1.813.212.640.29-TL zarar ettiğinin anlaşıldığı, bu durumun en büyük nedeninin satılan doğal gaz maliyetinin hasılatın üstünde gerçekleşmesi olduğu, davalı idarenin faktörlere bağlı olarak yıllık kâr ve faiz dışı fazla hedeflerinde önemli ölçüde sapma ihtimalinin ortaya çıkması durumunda fiyatların tespitinde bu durumu dikkate alması gerektiği, doğal gaz ihtiyacının % 99'unun ithalat yolu ile karşılandığı, gaz alım fiyatlarının üçer aylık süre ile belirlenip doğal gazın bu süre ile aynı fiyattan alındığı, petrol fiyatlarındaki hareketliliğin (2009 Mayıs ayından itibaren % 108'lik artış yaşandığı) satış fiyatlarını etkilediği, doğal gazın bedelinin ABD doları üzerinden ödendiği, dolar kurundaki değişimin (2009 Mayıs ayından itibaren % 12'lik artış yaşandığı) fiyatları doğrudan etkilediği, artışa rağmen Hazine ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlıkları tarafından belirlenen malî hedeflerin altında kalındığı anlaşıldığından, dava konusu doğal gaz fiyatına ilişkin tarifede hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın REDDİNE, ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …TL yargılama giderinin davacılar üzerinde bırakılmasına, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacılardan alınarak davalı idarelere verilmesine, posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacılara iadesine, kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 13.06.2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.