İtiraz Eden : Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı
İtirazın Yazısının Tarihi : 23.03.2021
İtiraz Edilen Daire Kararı : Yargıtay 16.Ceza Dairesinin 08.03.2021 tarih ve2020/84 - 2021/1909 sayılı kararı
İtirazla İlgili Mahkeme Kararı: Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 21. Ceza Dairesinin 10.07.2019 tarih ve 2018/1687 - 2019/302 sayılı kararı
İtirazla İlgili Hüküm : Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesinin 19.04.2018 tarihve 2017/1 Esas - 2018/47 Karar sayılı ilamı ile
TCK’nın 37/1 maddesi delaleti ile 309/1, 62/1, 53/1, 58/9, 63 ve 3713 sayılı Kanunun 5/1 maddeleri
gereğince ayrı ayrı verilen mahkumiyet kararlarınayönelik istinaf başvurularının esastan reddi
Suç : Anayasayı İhlal

Dosya incelenerek gereği düşünüldü:
I-İTİRAZ KONUSU:
Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme suçundan sanıklar hakkında TCK"nın 309/1, TCK’nın 62/1, 53/1, 63 ve 3713 sayılı Kanunun 5/1 maddeleri uyarınca mahkumiyetlerine dair Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesinin 19.04.2018 tarih ve 2017/1 Esas, 2018/47 K. sayılı kararına yönelik istinaf istemleri hakkında Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 21. Ceza Dairesinin 10.07.2019 tarih ve 2018/1687 Esas, 2019/302 Karar sayılı ilamı ile esastan red kararı verildiği, bu kararın sanıklar müdafileri ve katılanlar vekilleri tarafından temyizi üzerine Dairemizin 08.03.2020 tarih ve 2020/84 Esas, 2021/1909 Karar sayılı kararı ile T.C. Milli Savunma
Bakanlığının sanıklara müsnet tüm suçlar yönünden; Türkiye Büyük Millet Meclisinin, Türkiye Büyük Millet Meclisini ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs etme, Türkiye Cumhuriyeti hükumetine karşı silahlı isyan ve Anayasayı ihlal suçu suçları dışındaki; Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığının ise Türkiye Cumhuriyeti hükumetine karşı silahlı isyan, Anayasayı ihlal ve Türkiye Cumhuriyeti Hükumetini ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs etmek dışındaki suçlar yönünden temyiz taleplerinin reddine, itiraza konu sanıklar bakımından Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme suçu yönünden kurulan mahkumiyet hükümlerinin bozulmasına oybirliğiyle ile karar verildiği, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 23.03.2021 tarih ve 16-2019/99986 sayılı yazısı ile Dairemizin 08.03.2021 tarih ve 2020/84 Esas, 2021/1909 sayılı kararının itiraza konu sanıklar yönünden KALDIRILARAK;
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 21. Ceza Dairesinin kararının, sanıklardan ..., ..., ..., ..., ... ve ... yönünden ONANMASI, sanıklar ..., ..., ..., ..., ..., ..., ... ve ... yönünden ise eksik inceleme nedeniyle BOZULMASI, talep edilmiştir.
II-İTİRAZ NEDENLERİ:
Mezkur ilama, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı 21.03.2021 tarih ve 16-2019/99986 sayılı yazısı ile;
“ ......İtiraza konu sanıklar yönünden yapılan değerlendirmede;
1- Sanık ..."nın albay rütbesiyle olay günü Topçu ve Füze okul Komutan vekili olarak görev yaptığı, Yurtta Sulh Konseyi tarafından Genelkurmay Başkanlığından gönderilen "Atama" konulu Tümg. ..."nün Ankara Sıkıyönetim Komutanı ve 4.üncü Kolordu Komutanlığına atandığına dair mesaj formunun saat 21.48"de Topçu ve Füze Okul komutanlığına ulaştığı, sanığın bu atama emrinin kendisine telefon ile saat 21.59"da bildirilmesi üzerine Topçu ve Füze Okul komutanlığına gelerek, burada sanık ..."ye atama emirlerini bildirip akabinde tüm komutanlıklara gelen sıkıyönetim direktiflerini bildirmek üzere ana ast birlik komutanlarıyla toplantı yaptığı, sıkıyönetim direktifleri çerçevesinde o gece için çağırdığı albay sanık ... ve Okul komutanlığı bünyesindeki Öğrenci ve Kurslar Tabur komutanı yarbay ..."a birlikte ilçenin durumu ile ilgili olarak keşif yapmaya gönderdiği, sanıklar ... ve ..."ın yanlarında sanık ... ile birlikte ..."ın özel sivil aracı ile keşif yaptıkları ve akabinde sanık ... ve ..."ü kışlanın hemen yanındaki Askeriye camiinde okunan selaların susturulması için gönderdiği, yine sanık ..."ın 48 kursiyer uzman çavuşu silahlandırıp mühimmat dağıtarak kışla dışına çıkması için sanık ... ile birlikte 3 adet Mercedes Unimog marka aracı şoförleri ile birlikte sanık ... Buğra Kale refakatinde Kurs tabur komutanı ..."ın emrine gönderdiği, ve ayrıca sanık ..."nın emir komutasındaki Eğitim Destek ve
Tatbikat Alay komutanlığına bağlı Eğitim destek taburu bünyesinde bulunan bir adet ZPT"nin (Zırhlı Personel Taşıyıcı) sanık ..."ın emrine gönderilmek üzere hazırlatmasını müsaade ettiği ve sanık ... ile saat 22:39:25 ila saat:01:24:45 arasında toplam 11 adet görüşme yaparak, Topçu ve Füze Okul komutanlığına atanan sanık ..."ü saat: saat 01.35"de 3 nolu nizamiye girişinde karşıladığı ve sanık ..."ün okul komutanlığı 2. Karargah binasındaki faaliyet izleme merkezinde birliklerin takip ve sevk ve idare etmesini yanında bulunup destekleyerek, bu şekilde anayasayı ihlal suçunu işlediği anlaşılmıştır. Albay rütbesi, Polatlı Topçu ve Füze Okulu Komutan vekili olan sanığın emir komuta zincirinde ikinci sırada olduğu, okul komutanının darbecilerin atama emrine uyarak ayrılış yapmasından sonra yine darbecilerin atamasına göre 58. Topçu Tugay komutanlığı ile birlikte okul komutanlığına atanan sanık ..."ün de Topçu Tugayında olduğu süre zarfında darbe kalkışmasına dair faaliyetleri bizzat yürüttüğü, Askeriye Camii"ne salâların susturulması için sanık ... ve yine bu sanıkla birlikte Polatlı İlçe merkezinde okunan salâları susturma üzere görevlendirdiği sanık Abdulkerim Ceyhan"ın cebir ve şiddet içeren bu eylemleri nedeniyle atılı suç yönünden fail olarak kabul edildikleri gözetildiğinde, onlara silahlandırdıkları kursiyer uzman çavuşlardan oluşan birlikle birlikte bu görevi yerine getirme emri veren sanığın yardım eden sıfatıyla cezalandırılmasının mümkün olamayacağı, bu nedenle sanığın iştirak iradesi gereğince ve iş bölümü doğrultusunda bulunduğu mahal ve rütbesine uygun, amaca hizmet eden ve katkı sunan icrai hareketlerde bulunduğu, fiil üzerinde müşterek hakimiyetinin bulunduğu ve böylece atılı suça "doğrudan fail" sıfatı ile iştirak ettiği, sanık hakkındaki mahkumiyet hükmünün onanması gerektiği düşüncesine varılmıştır.
2- Sanık ..."in üsteğmen rütbesiyle 58. Topçu Tugayında Hava Savunma Batarya Komutan vekili olarak görev yaptığı, ..."ün 15.07.2016 tarihinde önce gece eğitimi yapılmasını emretmesi ardından gece eğitimi yapan birlikleri denetleyeceğini, silah, teçhizat ve mühimmat almalarını, füzeler dahil fırlatma araçlarının yüklenmesini emretmesi üzerine tugay komutan yardımcısı ..."in saat 20.00"de Tugay brifing salonunda tüm şube müdürleri ve birlik komutanları ve ilgili personel ile toplatı icra ettiği, toplantıya sanık ..."in de katıldığı, sanığın daha sonra saat 21.33 sularında sanık ... tarafından Tugay Harekat Merkezinde yapılan toplantıya katıldığı, ..."ün "TSK"nın yönetime el koyduğu, sıkıyönetim ilan edildiği, birliklere Ankara ilinde emniyet asayiş görevi verildiği" şeklinde açıklamaları sonrasında, sanık ..."ın toplantıda bulunmaması ve ..."in bataryasında takım komutanı olarak görev yapması nedeniyle başlık kısmında "(10) AKP" yazılı olan üsteğmen ..."ın grup komutanı olarak göründüğü ve personel isimlerinin bulunduğu kağıt parçasını sanık ..."in ..."den aldığı, ... tarafından sanık ..."e kavşağı kontrol altına alıp trafiğe kapama görevi verildiği, ancak sanık ..."in bir süre sonra sanık ..."ı harekat merkezine çağrdığı, kağıdı ..."a verdiği, ..."ı ..."ün yanına götürerek görüştürdüğü, kendisine verilen görev kapsamında ..."ün tugay teşkilat yapısına aykırı olarak yeni oluşturduğu birliklerin oluşum sürecini takip edip personel ve araçların dağılımını yaptığı, bu kapsamda; kendi bataryasının takım komutanı olan sanık ... ile beraber AK Parti genel merkezinin bulunduğu kavşağı trafiğe kapatma ve kontrol altına almak için görevlendirilen grubun sözde görev/personel listesinde isimleri yazan personel ve eksiklikleri batarya personelinden tamamlayarak silah, teçhizat ve mühimmat alımı gibi hazırlıklarını yaptıkları, ..."ın dijital materyalindeki SMS mesajı içeriklerine göre saat 21.55 civarında batarya personeli olan sanık astsubay Umut Nuri Altun"a hafif silah mühimmatı alınması talimatı verdiği, bataryanın...., .... ve.... plaka sayılı BMC marka araçlarını intikale hazır hale getirtikleri ve araçlardan birine markoni marka telsiz taktırdığı; ayrıca bataryasının personeli olan uzman erbaşlar ..., ..., ..., ..."yi "AŞTİ" grubu komutanı sanık ..."ın emrine gönderdiği, uzman erbaşlar ..., ..., ..., ..., ..."ü ise "çevre yolu" grubu komutanı sanık ..."in emrine gönderdiği, sanık ..."in harekat merkezindeki toplantıdan bataryasına dönmeden önce saat 21.51"de ..."a "Yakındaki herkes hemen mesaiye gelsin" şeklinde mesaj gönderdiği, batarya personeli olan sanık ..."a mesaj göndererek izinde olan personeli çağırmasını emrettiği, saat 01:04"te whatsupp grubundan gönderdiği "yıllık izinde olan ve hala bataryaya katılamayan arkadaşlar bu gece bir şekilde yola çıkıp yarın bataryada olacak. Tug.k. emridir.", şeklindeki mesajla izinli personeli tugaya çağırdığı, bunun üzerine bir kısım izinli personelin sanık ... ile irtibata geçtiği, sanığın bu defa saat 02:44"te "Arkadaslar suan yollar kapalı olduğu için zaten gelemeyeceksiniz. Yola çıkmayın telefonunuz açık olsun benden emir bekleyin" ve saat 03:27"de "Arkadaşlarım Tugayın göndermiş olduğu mesaj emrinde henüz bir degisiklik yok ancak sizleri mağdur etmemek adına böyle bir tedbir aldım. Yolların durumunu degerlendirerek kendi tedbirinizi alın. Yola çıkmış olanların gelmelerinde fayda olduğunu düşünüyorum. Yollar kapalıysa da biraz beklemenizde fayda var." şeklindeki mesajlar göndererek tugaya çağrılan personeli sevk ve idare ederek darbe girişimine iştirak etmelerini sağlamaya çalıştığı, Ankara"ya gitmeye çalışan sanıklar ile halk arasında tartışma çıktığının ve polis tarafından silahlarının alınmak istendiğinin aynı whatsupp grubunda bildirilmesi üzerine sanık ..."in tugay komutan yardımcısı ..."ten aldığı talimatla "polise kesinlikle silahınızı vermeyin, halk iyice şiddetini arttırırsa polisi siz arayın" şeklinde mesaj göndererek darbe girişimi kastıyla tugay dışına çıkan sanıklara silahlarını polislere teslim etmemeleri, gerekirse polisin üzerini arayıp silahını almak suretiyle etkisiz hale getirilmesi, bu suretle cebir uygulamaları yönünde emir vererek tugay dışındaki sanıkları sevk ve idare ettiği, bu şekilde anayasayı ihlal suçunu işlediği anlaşılmıştır. Sanık ... tarafından 15 Temmuz günü saat 21.33 yapılan ve hazır bulunan bulunanlara darbe ve sıkıyönetim ilanının tebliğ edildiği, darbe kalkışması esnasında kendilerine verilen görevin açıklandığı toplantıya katılan sanığın, kendisine toplantıya katılmayan kendi bataryasının takım komutanlarından sanık ... için planlanan AK Parti binasını ele geçirme görevinin tevdi edilmesi üzerine ..."ı birliğe çağırıp bu görevi ona verdiği, hem ... emrine verilen birliği oluşturup silahlanmaları emrini verdiği, yine bataryasından uzman erbaşları ayrıca AŞTİ görevi verilen sanık Sanık ... emrine, bir kısım personelini ise Çevre Yolu için görevlendirilen sanık ..."in emrine gönderdiği, ayrıca bataryasına ait üç aracı da intikale katılacak birlikler emrine verdiği, birlik dışında olup birliğe katılma emri verilen personeli sevk ve idare ettiği, halkın yolu kesip polisin silahlarına el koymak istediğini bildiren birlik komutanlarına tugay komutan Yardımcısı Albay ..."in talimatıyla kesinlikle polise silah teslim edilmemesi gerekirse polisin üstünün kendileri tarafından aranması emrini verdiği, onun emri ile kışla dışına intikale çıkan sanık ..."ın fail sıfatıyla cezalandırıldığı gözetildiğinde, sanığın iştirak iradesi gereğince ve iş bölümü doğrultusunda bulunduğu mahal ve rütbesine uygun, amaca hizmet eden ve katkı sunan icrai hareketlerde bulunduğu, fiil üzerinde müşterek hakimiyet kurduğu ve böylece atılı suça "doğrudan fail" sıfatı ile iştirak ettiği, sanık hakkındaki mahkumiyet hükmünün onanması gerektiği düşüncesine varılmıştır.
3- Sanıklar ..., ..., ... yönünden:
a) Sanık Üsteğmen ... Sanık ..."ün 15.07.2016 günü saat 21.33"te yaptığı toplantıya katılan ÇNR birlik komutanı olan sanığa Sıkıyönetim direktiflerini uygulamaya yönelik olarak Ankara/Söğütözü kavşağını trafiğe kapatma, kontrol altına alma görevinin verildiği, Bu görev kapsamında Kur. Bşk. Hrk.ve Eğt. Şubesi Ateş Destek Subayı ve fail olarak cezası onanan sanık Yüzbaşı ..."in diğer sanık ... ile birlikte kendi birlik oluşumunu sağlayarak ve diğer yeni oluşturulmuş birliklere gidecek personelleride ilgili birliklere göndererek, birliğine silah, teçhizat ve mühimmat aldırtarak hazırlıklarını yaptıkları, Bu şekilde birliğini oluşturan sanıklar ... ve ..."nun toplam 23 personel ve 4 araçla kışlanın 1 nolu nizamiyesinden saat 00:16:15 ila 00:16:53 arasında çıkarak Ankara"ya doğru yol aldıkları, Polatlı / E-90 karayolu üzeri Kargalı köyü ayrımı (Hızlı Tren köprüsü) mevkiinde polis barikatını aşarak yoluna devam edip, Ankara girişi Yapracık yokuşu mevkiinde yolun polis ve halk tarafından kapatılmış olması ve ülke genelinde darbeye teşebbüsün başarısız olması karşısında ilerlemenin imkansızlığı nedeniyle bir süre bekledikten sonra Polatlı"ya dönüşe geçtikleri ve Basri Köy/Yassıhöyük bölgelerinde yanlarındaki diğer sanıklar ile birlikte yakalandığı anlaşılmıştır.
b) Sanık Üsteğmen ..."ın sanık Tugay Komutanı ..."ün sıkıyönetim emirlerini tebliğ ettiği olay günü saat 21.33"teki toplantıya katıldığı, sanığa sıkıyönetim direktiflerini uygulamaya yönelik olarak hakkında fail sıfatıyla atılı suçtan verilen ceza onanan sanık Yarbay ... ile birlikte Telekomünikasyon İletişim Başkanlığını ele geçirme ve kontrol altına alma görevi verildiği, Bu görev kapsamında adı geçen sanıkların birliğine silah, teçhizat ve mühimmat aldırtarak hazırlıklarını yaptıkları, Sanıklar Lojistik Şube Müdürü Yarbay ... ve ..."ın toplam 32 personel ve 5 araçla kışlanın 2 nolu nizameyesinden saat 23:50 ila 23:51 arasında çıkarak Ankara"ya doğru yol aldıkları, Temelli çıkışındaki engellemeyi aşarak, Ankara girişi Yapracık Yokuşu mevkiinde yolun polis ve halk tarafından kapatılmış olması ve ülke genelinde darbeye teşebbüsün başarısız olması ve ilerlemenin imkansızlığı nedeniylebir süre bekledikten sonra kışlaya dönüşe geçtikleri ve Basri Köyü bölgesinde yakalandıkları anlaşılmıştır.
c) Sanık Üsteğmen ..."in sanık Tugay Komutanı ..."ün sıkıyönetim emirlerini tebliğ ettiği olay günü saat 21.33"teki toplantıya katıldığı, sanığa sıkıyönetim direktiflerini uygulamaya yönelik olarak hakkında fail sıfatıyla atılı suçtan ceza verilen sanık Lojistik destek Komutanı Binbaşı ..."la birlikte bakım bölük komutanı Sıkıyönetim direktiflerini uygulamaya yönelik olarak Ankara/Samsun-Konya yolu kavşağını trafiğe kapatma, kontrol altına alma görevinin verildiği, Bu görev kapsamında adı geçen sanıkların kendi birlik oluşumunu sağlayarak ve diğer yeni oluşturulmuş birliklere gidecek personelleri de ilgili birliklere göndererek, birliğine silah, teçhizat ve mühimmat aldırtarak hazırlıklarını yaptıkları, Bu şekilde birliğini oluşturan sanıklar ... ve ..."in, toplam 16 personel ve 4 araçla kışlanın 2 nolu nizamiyesinden saat 00:20 ila 00:21 arasında çıkarak Ankara"ya doğru yol aldıkları, Polatlı / E-90 karayolu üzeri Polatlı- Terminal önünde polis ve halk tarafından kapatılmış olması ve ülke genelinde darbeye teşebbüsün başarısız olması karşısında ilerlemenin imkansızlığı nedeniyle yanlarındaki diğer sanıklar ile birlikte yakalandıkları anlaşılmıştır. Her üç sanığın da olay tarihinde saat 21.33"te sanık Tugay Komutanı ..."ün darbe girişimini ve sıkıyönetim emirlerini tebliğ edip görev dağılımı yaptığı toplantıya iştirak ederek darbe girişimi kapsamındaki görev emirlerini aldıkları, Ankara şehir merkezindeki bir takım hassas noktaların ele geçirilmesi ve kontrol altında tutulması için oluşturulan üç ayrı birlikte görevlendirildikleri, yaklaşık 90 kilometre uzaktaki hedeflerine teçhizatları ile intikale başladıkları ve Temelli"deki barikat noktasını aşarak Yapracık Yokuşu"na kadar geldikleri ve burada halkın yolu kapatması karşısında yollarına devam edemedikleri orada veya dönüş yolunda yakalandıkları olayda; Bu sanıkların eylemiyle aynı mahiyette olan ve birlikte hareket ettikleri kendilerinden üst rütbede olan diğer sanıkların fail olarak cezalandırıldıkları ve Yüksek Dairenin de bu vasıflandırmayı kabul ettiği, sanıkların iştirak iradeleri gereğince ve iş bölümü doğrultusunda bulundukları mahal ve konumlarına uygun, amaca hizmet eden ve katkı sunan icrai harekette bulundukları, böylece amaç suç yönünden fiil üzerinde müşterek hâkimiyet kurdukları, bu nedenle TCK"nın 37. maddesi kapsamında "doğrudan fail" olarak kabul edilmeleri gerektiği düşüncesine varılmıştır.
4- Sanık ..."ın yüzbaşı rütbesiyle 58. Topçu Tugayında Harekat ve Eğitim Kısım Amiri olarak görev yaptığı, aynı zamanda 1. Topçu Taburu Komutanlığı görevini vekâleten yürüttüğü, ..."ün 15.07.2016 tarihinde önce gece eğitimi yapılmasını emretmesi ardından gece eğitimi yapan birlikleri denetleyeceğini, silah, teçhizat ve mühimmat almalarını, füzeler dahil fırlatma araçlarının yüklenmesini emretmesi üzerine tugay komutan yardımcısı ..."in saat 20.00"de Tugay brifing salonunda tüm şube müdürleri ve birlik komutanları ve ilgili personel ile toplatı icra ettiği, toplantıya sanık ..."ın da katıldığı, Sanığın daha sonra saat 21.33 sularında sanık ... tarafından Tugay Harekat Merkezinde yapılan toplantıya katıldığı, sanık ..."ün "TSK"nın yönetime el koyduğu, sıkıyönetim ilan edildiği, birliklere Ankara ilinde emniyet asayiş görevi verildiği" şeklinde açıklamaları sonrasında kendisine verilen görev kapsamında önce 1. Topçu Taburunu içtima alanında topladığı, daha sonra ..."ün tugay teşkilat yapısına aykırı olarak hazırladığı birlik listelerindeki isimleri okuyarak ve diğer grup komutanlarının birlik oluşturmalarını takip ederek yeni birliklerin oluşumunu temin ettiği, birinci tabur bünyesindeki mühimmat, personel ve araçların dağılımını yaptığı, Bu kapsamda; 1. Tabur 5. Batarya komutanlığından ...plaka sayılı araç ve şöförü sanık Uzman çavuş..."i, .....plaka sayılı araç ve şöförü uzman çavuş ..."u, ... plaka sayılı aracı ve şöförü ..."ı, aynı taburun 2. Batarya komutanlığından ...plaka sayılı araç ile şöförü ..."i "Çevre Yolu" grup komutanı sanık ..."in emrine gönderdiği, 1. tabur karargah takım komutanı olan Asb.Bçvş ..."e silah ve teçhizat aldırtarak "Ümitköy" grup komutanı sanık ... emrine gönderdiği, 1. tabura tahisisli 094595 plakalı fırlatma aracı ile 094614 ve 094613 plaka sayılı Man marka personel /mühimmat kamyonları şöförleri olan uzman erbaşlar ..., ... ve ..."ü, kursiyer teğmen ..."ü ve birinci tabura tahisisli 094595 plakalı fırlatma aracı ile 094614 ve 094613 plaka sayılı Man marka personel /mühimmat kamyonunu "Beysukent" grup komutanı sanık ..."ın emrine gönderdiği, ..."i 4. Batarya Komutanlığından mühimmat alabileceğini söyleyip yönlendirdiği, "Bilkent" grup komutanı ..."in emrine 4 araç ve 5 personel verilmesini temin ettiği, sanık astsubay ..."e mühimmat alınmasını emrettiği ve "Türksat" grup komutanı ..."in emrine gönderdiği, 4 Man marka araç ve 4 uzman çavuşu "Samsun-Konya yolu" grup komutanı ..."un emrine gönderdiği, sanık Yüzbaşı ..."ın isteği üzerine uzman çavuşlar ..., ..., Habip Ürün ve Uzman Çavuş ... ile 2 aracın "Özel takım" isimli koruma ekibinde görevlendirilmesini temin ettiği,Dosya kapsamına göre ... tarafından öğlen saatlerinde verilen emirde sadece gece eğitimi yapılacağı bildirilmiş, bu eğitimin icrası için izinlerin iptal edilmesi, garnizon dışına çıkışlara izin verilmemesi, gönderilmiş olan personelin geri çağırılması yönünde verilmiş bir emir bulunmamasına karşın, sanık ..."ın 15.07.2016 saat 12.58"de sanıklar ..."a ve ..."a gönderdiği mesajlarda "Kimseye izin vermeyin. Gönderdiğiniz varsa çağırın. garnizon terk te vermeyin. Eğitim 19:00-23:00. 24 de olabilir. Eğitim planlayın. Eğitim yapan personel arac olsun. Başında bulunun" şeklinde emirler verdiği, Olağan bir gece eğitimi yapılması dışında henüz verilmiş bir emir bulunmaması, tugay dışına çıkılarak Ankara"ya gidilmesi ve izinli personelin çağırılması emirlerinin ise ... tarafından saat 21.33"teki toplantıda verilmiş olmasına karşın, sanık ..."ın ..."a saat 18.20"de gönderdiği mesajda "Telefonlar açık olsun", saat 18.33"te gönderdiği mesajda "Intikal duzeni alin diyebilirler. Eksik icin diğer bt.lardan takviyeyi dusunun " saat 18.47"degönderdiği mesajda ise "Dış birliktekileri de çağırmaya hazır olun." şeklinde emirler verdiği, Mühimmat yüklemesi yapılması emrinin ... tarafından birlik komutanlarına saat 20.30"da yapılan toplantıda açıklanmış olmasına karşın, sanık ..."ın ..."a saat 19.12"de gönderdiği mesajda mühimmat yükleyin de diyebilir. Cephaneliklerin anahtarı filan hazır olabilir" şeklinde mesaj gönderdiği, Sanığın bu şekilde darbe girişiminde önce yaptığı hazırlık faaliyetleri ile darbe girişiminden önceden haberdar olduğunu gösterdiği, kalkışma öncesi ve kalkışma başladıktan sonra ki yoğun faaliyetleri, Tugay teşkilat yapısına uymayan birlik oluşumundaki etkinliği, pek çok yeni birliğe personel ve araç temin etmiş olması gözetildiğinde, sanığın iştirak iradesi gereğince ve iş bölümü doğrultusunda bulunduğu mahal ve rütbesine uygun, amaca hizmet eden ve katkı sunan icrai hareketlerde bulunduğu, fiil üzerinde müşterek hakimiyetinin bulunduğu ve böylece atılı suça "doğrudan fail" sıfatı ile iştirak ettiği, sanık hakkındaki mahkumiyet hükmünün onanması gerektiği düşüncesine varılmıştır.
5- ..., ..., ..., ..., ..., ..., ... ve ... yönünden:
a)Sanık muhabere astsubay ..."ın olay gecesi görevli olmamasına karşın toplu mesaj sisteminden gelen mesaj ve MEBS şube müdür vekili Bçvş. ... araması üzerine 58. Topçu Tugayına geldiği ve saat 00:30 sularında Harekat Merkezine geçtiği, burada sanık ..."a yardım ederek intikale çıkan birlik komutanlarını cep telefonu ile arayıp durumlarını sorduğu, ilerleyen saatlerde sanık ..."ın ..."ın talimatıyla (kendi ikrarı ve HTS kayıtlarına göre) ...nolu hattından sanık ..."i (...) saat 01:26:44"de ve 02:20:24"te aradığı ve "tugay komutanının emridir, karşınıza sivil halk, polis çıkarsa ateş açın" şeklinde bildirimde bulunduğu, ..."ın sanık ..."la tugayda kaldığı, dışarı çıkan birliklere silah kullanarak yolu açıp ilerlemeleri, karşılarına çıkan sivil halka, polise ateş açılması talimatı verdiği,
b) Sanıklar Harekat Merkez Amir vekili Üsteğmen ..., Personel Şube Özlük Kısım Amiri Üsteğmen ..., Plan Subayı Yüzbaşı ... ve İstihbarat Şube Müdürü Binbaşı ..."ın sanık Tugay Komutanı ..."ün 15.07.2016 günü saat 21.33"te yaptığı ve sıkıyönetim direktiflerini tebliğ ettiği toplantıya katılarak darbe yaptıklarını öğrenmeleri üzerine bu amaçla görevde olmayan personeli arayarak ya da mesaj atarak tugaya çağırdıkları,
c) Sanık ..."ın üsteğmen rütbesiyle 58. Topçu Tugayında1. Topçu taburu 1. Batarya Komutanı olarak görev yaptığı, 15.07.2016 günü saat 21.33 sularında sanık ... tarafından Tugay Harekat Merkezinde yapılan toplantıya katıldığı, ..."ün "TSK"nın yönetime el koyduğu, sıkıyönetim ilan edildiği, birliklere Ankara ilinde emniyet asayiş görevi verildiği" şeklinde açıklamaları sonrasında kendisine verilen görev kapsamında ..."ün tugay teşkilat yapısına aykırı olarak yeni oluşturduğu birliklerin oluşum sürecini takip edip personel vearaçların dağılımını yaptığı,
d) Sanık ..."un üsteğmen rütbesiyle 58. Topçu Tugayında Emniyet Muhafız Takım komutanı olarak görev yaptığı, 01.07.2016 ilâ 23.07.2016 tarihleri arasında izinli iken tugay komutanı ..."ün çağırması ile iznini keserek 15.07.2016 günü Tugaya gelerek göreve başladığı, ..."ün 15.07.2016 tarihinde önce gece eğitimi yapılmasını emretmesi ardından gece eğitimi yapan birlikleri denetleyeceğini, silah, teçhizat ve mühimmat almalarını, füzeler dahil fırlatma araçlarının yüklenmesini emretmesi üzerine tugay komutan yardımcısı ..."in saat 20.00"de Tugay brifing salonunda tüm şube müdürleri ve birlik komutanları ve ilgili personel ile toplatı icra ettiği, toplantıya sanık ..."un da katıldığı, Emniyet Muhafız (ani müdahale) takımına olay tarihine kadar cephanelik bölgesinde hiç eğitim yaptırılmadığı halde, birliklerin cephanelikten mühimmat aldığı sırada, sanık ..."un Emniyet Muhafız Takımı ile cephanelik bölgesine geldiği, eğitim yapacağı bahanesi ile cephanelik bölgesinde bulunduğu, 94 nolu iglo (cephanelik) sorumlusu olan tanık astsubay ..."a cephanelik bölgesinde gece eğitimi yapacaklarını, cephanelik bölgesini dolaşacaklarını, burada görevli ani müdahale timinin de kendileriyle dolaşmasını, eğitime dahil olmasını söyleyerek ..."tan cephanelikte görevli ani müdahale timini kendisine vermesini istediği, ancak tanık ..."ın cephaneliğin güvenliğinin aksayacağını söyleyerek ani müdahale timini sanığa vermediği, sanığın bu şekilde mühimmat teslimi sırasında herhangi bir zorluk veya engelleme ihtimaline karşı tedbir aldığı,Sanığın daha sonra saat 21.33 sularında sanık ... tarafından Tugay Harekat Merkezinde yapılan toplantıya katıldığı, ..."ün "TSK"nın yönetime el koyduğu, sıkıyönetim ilan edildiği, birliklere Ankara ilinde emniyet asayiş görevi verildiği" şeklinde açıklamaları sonrasında ..."ün toplantıda verdiği emir üzerine sanığın Emniyet Muhafız takımında erler ..., ..., ..., ..., ..."ın seçip "Bağlıca" grubu komutanı sanık ..."ın emrine gönderdiği,
e) Sanık ..."ın yüzbaşı rütbesiyle 58. Topçu Tugayında 3. Topçu Taburu 1. Batarya Komutan vekili olarak görev yaptığı, ..."ün 15/07/2016 tarihinde önce gece eğitimi yapılmasını emretmesi ardından gece eğitimi yapan birlikleri denetleyeceğini, silah, teçhizat ve mühimmat almalarını, füzeler dahil fırlatma araçlarının yüklenmesini emretmesi üzerine tugay komutan yardımcısı ..."in saat 20.00"de Tugay brifing salonundatüm şube müdürleri ve birlik komutanları ve ilgili personel ile toplatı icra ettiği, toplantıya sanık ..."ın da katıldığı, Sanığın daha sonra saat 21.33 sularında sanık ... tarafından Tugay Harekat Merkezinde yapılan toplantıya katıldığı, ..."ün "TSK"nın yönetime el koyduğu, sıkıyönetim ilan edildiği, birliklere Ankara ilinde emniyet asayiş görevi verildiği" şeklinde açıklamaları sonrasında sanık ..."ın Ankara"ya gitmek üzere sözde görevlendirmeye uygun olarak kışladan çıkış yapacak olan birliklerin oluşumlarını sağlamak amacıyla araç, personel ve mühimmat palanlama ve dağılımını yaptığı, Bu kapsamda; sanık ..."nın anlatımına göre bataryasına silah ve mermi alınması yönünde emir verdiği, sanıklar ... ve ..."ın anlatımına göre izinli personeli birliğe çağırdığı, sanık ..."ın anlatımına göre bataryasının silahlı ve tam teçhizatlı olarak içtima alanında toplanmasını emrettiği, ..."ın grubundaki personelin bataryasına gelmesi için bir kısmının komutanlarıyla görüştüğü, ayrıca AŞTİ grubu komutanı ..."a bir adet markoni telsizi bulunan Man marka fırlatma aracını ve Mercedes Uminog kamyonu ..."ın emrine gönderdiği, birliklerin Ankara"ya intikalinden sonra sanık ..."den saat00.14"te aldığı emir doğrultusunda iki adet fırlatma aracına Bora füzesi yüklenmesi için atış takımı ve ilgili personele emir verdiği, fırlatma araçlarından birine iki adet Bora Füzesinin yüklendiği, ikinci aracın üzerine de füze yükleme hazırlıklarına başlandığı, saat02.30 civarında sanığın bu emri iptal ettiği,
Tüm sanıklara ilk derece mahkemesince "doğrudan fail" sıfatı ile ceza tayin edildiği, Yüksek Daire itiraz konu kararı ile sanıkların eylemlerini "yardım eden" sıfatı gerçekleştirdiklerinden bahisle bu mahkumiyet hükümlerinin bozulmasına oy birliği ile karar verildiği, kabul edilen oluşa göre bu vasıflandırmaya katılmakla birlikte sanıkların darbe girişimini planlayan ve örgütsel bir faaliyet çerçevesinde icrasına girişen FETÖ/PDY Silahlı Terör Örgütü ile bağlantılarının araştırılması gerektiği, zira darbe girişiminin planlayıcısı ve icracısı olan silahlı terör örgütüne üye oldukları saptananlar bakımından "doğrudan fail" olarak kabul edilmeleri için atılı suça herhangi bir şekilde iştiraklerinin yeterli olacağı, keza sanıklardan ..."ın intikal halindeki birliklere ilettiği emirlerin içeriği, diğer sanıkların saat 21.33 Tugay Komutanı sanık ..."ün düzenlediği toplantıya iştirak etmiş ve darbe girişiminden haberdar olduktan sonra sabit bulunan eylemlerini gerçekleştirmiş olmaları da gözetildiğinde durumlarının Yüksek Daire"nin haklarındaki mahkumiyet hükümlerini "yardım eden" oldukları gerekçesiyle bozduğu diğer sanıklardan ayrıştıkları, bu nedenle bu sanıkların örgüt bağlantısı yönünden araştırma yapılarak hüküm kurulması gerektiği düşünülmüş, bu itibarla;
1- Sanıkların kullandığı bilinen veya kendisi tarafından bildirilen telefon hattı veya hatları dışında bir hattı kullanıp kullanmadığının tespiti bakımından, Sanıkların hesabının bulunduğu bankalardan, üye olduğu dernek varsa bu derneklerden, ÖSYM"den, alışveriş yaptığı çevrim içi internet sitelerinden, internet üzerinden ya da uydu üzerinden yayın yapan dijital platformlardan ve kargo şirketi gibi telefon numarasını verebileceği yerlerden araştırma yapılmak suretiyle kullandığı başka telefon hatlarının olup olmadığının tespiti,
2- Bilinen veya sonradan tespit edilen tüm GSM ve sabit hatlar yönünden Bylock kullanılıp kullanılmadığının ilgili mercilerden sorularak tespiti, bu hatlar üzerinden Bylock kullanılmış ise, tespit ve değerlendirme tutanaklarının celbi,
3- Sanıkların bilinen veya araştırma neticesinde tespit edilecek olan telefon hatlarının HTS kayıtları getirtilerek, "0" saniye aramalarda dahil olmak üzere sabit hatlardan aranıp aranmadığı, arayan sabit hatların ankesörlü telefonlara ya da büfe gibi iş yerlerine ait kontörlü hat olup olmadığının tespiti, ankesörlü telefon ya da büfelerden kontörlü arama tespiti halinde, bu aramaların periyodik olup olmadığı, bu hatlardan yapılan diğer aramalarla sanıklara yapılan aramaların ardışık olup olmadığı, ardışık arama yapılan diğer kişiler hakkında silahlı terör örgütü üyeliği suçundan soruşturma ya da kovuşturma olup olmadığının tespiti, yine arama ankesörlü telefondan yapılmış ise arama yapmakta kullanılan ankesör kartı (T- Kart) ile yapılan diğer aramaların kimlere yapıldığının tespiti ile bu kişiler arasında silahlı terör örgütü üyeliği suçunun şüphelisi ya da sanığının bulunup bulunmadığının tespiti, ardışık
arandığı belirlenen kişilerin sanıklarla aynı yerde görevli olup olmadığının ve sanıklarla aynı rütbe ya da unvana sahip olup olmadıklarının araştırılarak belirlenmesi,
4- Emniyet birimlerince, büfe/ankesörlü sabit telefon hatlarıyla irtibat kurma yöntemine ilişkin olarak düzenlenen ayrıntılı analiz raporunun temin edilerek dosyaya konulması,
5- Emniyet kayıtlarının yanı sıra BTK’dan alınan baz istasyonunu gösterir HTS kayıtlarının, “0” saniyeli çağrılar da dahil olmak üzere getirilmesi,
6- Sanıkların görev yaptığı diğer şehirlerde ardışık aramalarının olup olmadığı araştırılarak sabit hat ve ankesörlü telefon kullanıldığına ilişkin analiz raporunun istenmesi,
7- Sanıklarla ilgili sabit hat veya ardışık aramaya ilişkin varsa itirafçı beyanlarının dosyaya getirilmesi, gerektiği takdirde tanık sıfatıyla dinlenilmeleri, suretiyle örgüt bağlantıları olup olmadığının tespiti ve buna göre iştiraklerinin derecesinin tayinin gerektiği düşüncesi varılmıştır.
Yukarıda açıklanan nedenlerle; İtirazın KABULÜ ile, Yargıtay 16. Ceza Dairesinin 08.03.2021 gün ve 2020/84 Esas, 2021/1909 Karar sayılı kararının sanıklar ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ... ve ... yönünden KALDIRILMASI,
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 21. Ceza Dairesinin 10.07.2019 gün ve 2018/1687 Esas, 2019/302 Karar sayılı kararının sanıklardan ..., ..., ..., ..., ... ve ... yönünden ONANMASI, sanıklar ..., ..., ..., ..., ..., ..., ... ve ... yönünden eksik inceleme nedeniyle BOZULMASI,’’
Talep edilerek dairemiz kararına itiraz isteminde bulunulmuştur.
III-İTİRAZ DEĞERLENDİRİLMESİ VE KARAR :
Dairemizin 08.03.2021 tarih ve 2020/84 Esas, 2021/1909 Karar sayılı bozma ilamında belirtilen gerekçeler ile dairemiz kararının yerinde bulunduğu ve herhangi bir isabetsizlik görülmediği anlaşılmakla vaki İTİRAZIN REDDİNE, 02.07.2012 gün ve 6352 sayılı Kanunun 99. maddesi ile 5271 sayılı CMK"nın 308. maddesine eklenen 2 ve 3. fıkra hükümleri uyarınca itiraz konusu değerlendirilmek üzere dosyanın Yargıtay Ceza Genel Kuruluna gönderilmesi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 21.04.2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.