Mahkemesi :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozma ilamına uyularak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalılardan Kurum ve ... vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79. maddesi olup anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, m. 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir. İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim, m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Eldeki davada, davacı, davalıların murisine ait çiftlik işyerinde 01.03.1990 – 21.08.2008 tarihleri arasında bekçi olarak hizmet akdine tabi olarak geçen ve davalı Kuruma bildirilmeyen çalışma sürelerinin tespitini istemiş olup mahkemece, kısmen kabulüne verilen ilk hüküm dairemizce, 28.04.2014 günlü 2014/8137Esas ve 2014/9147 Karar sayılı ilamı ile eksik araştırmaya dayalı olarak bozulmuş ise de, bozma gereği yerine tam olarak getirilmeksizin yazılı şekilde hüküm tesis edilmesi isabetsizdir.
Yukarıdaki yasal düzenlemeler ve açıklamalar ışığı altında; talep ve kabul edilen sürenin uzunluğu gözetilerek, davacıya, davasını somutlaştırması adına, talep döneminde yıllar ve mevsimler itibariyle ay ay hangi işleri yaptığı, her aya karşılık ücret alıp almadığı hususu, sürekli olarak tam zamanlı çalışıp çalışmadığı, çiftliğin büyüklüğü, kapasitesi, çiftlikte ne tür faaliyetlerin yapıldığı, bekçilik gerektirir faaliyet olup omadığı, çiftlikte kendine bir ev tahsisi olup olmadığı, başka kimlerin çiftlikte çalıştığı, tanık beyanlarında geçen davacının, şoförlük yaptığının belirtilmesi karşısısında şoförlüğün neye ilişkin olduğu, davacının, çiftlikte kendi nam ve hesabına bir faaliyeti olup olmadığı açıklattırılmalı, Mahkemece, gerekirse keşifte yapılmak suretiyle çiftliğin kapasitesi, büyüklüğü, faaliyetinin neye yönelik olduğu (tarım-hayvancılık) belirlenmeli ayrıca, davacının, yıllara ve mevsimlere göre yaptığı işlerin tespiti ay ay çalışma süresi ve niteliğinin belirlenmesi için konuya vakıf re sen belirlenen komşu arazi sahiplerinin dinlenilmesi suretiyle toplanan tüm kanıtlar değerlendirildikten sonra çalışmanın varlığı ve kapsamı kuşkuya yer vermeyecek şekilde belirlenmeli, kısmi süreli çalışma olduğunun anlaşılması halinde; gerektiğinde uzman bilirkişi görüşü de alınmak suretiyle, hükme konu dönem içinde bir günde kaç saat çalışmış olabileceği, haftalık ve aylık çalışma süreleri belirlenmeli ve yedibuçuk saat çalışma bir günlük çalışma hesabı ile kaç iş gününe karşılık olduğu hususu saptanarak, sigortalılık süresinin tespitine karar verilmelidir (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 29.04.2011 gün, 21-130-256 sayılı kararı). ve tüm deliller toplandıktan elde edilecek sonuca göre karar verilmelidir. bir hüküm kurulmalıdır.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalılardan Kurum ve ...’ın vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
S O N U Ç : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı ..."a iadesine, 23.12.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verilmiştir.