MAHKEMESİ: Tokat 1. İş Mahkemesi
TARİHİ : 30/12/2014
NUMARASI : 2014/306-2014/289


Davacı, kesilen maaşının yeniden bağlanmasına, davalı kuruma borçlu olmadığının tespitiyle aksi yöndeki kurum işleminin iptaline karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

K A R A R

Dava, 12.01.1987 tarihinde ölen eşinden dolayı 5434 sayılı Kanun uyarınca ölüm aylığı bağlanan davacının, 18.09.1998 tarihinde ölen babasından dolayı da 01.07.2007 tarihinde 1479 sayılı Kanun uyarınca bağlanan ölüm aylığını iptal eden Kurum işleminin iptali ile kesilen ölüm aylığının kesildiği tarihten itibaren tekrar bağlanması ve Kurumca yersiz ödeme gerekçesi ile çıkarılan borcun iptali istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Davalı Kurum vekili süresi içinde yetki itirazında bulunmuştur.
Uyuşmazlık, yöntemince yapılan yetki itirazı sonucu, yetkili mahkemenin belirlenmesi noktasında toplanmaktadır.
5521 sayılı Yasa"nın 15. maddesinde bu Kanunda sarahat bulunmayan hallerde Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu hükümlerinin uygulanacağı bildirilmiştir.
01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 447/2.maddesine göre "Mevzuatta, yürürlükten kaldırılan 18.06.1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa yapılan yollamalar, Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun bu hükümlerin karşılığını oluşturan maddelerine yapılmış sayılır" hükmü gereğince uyuşmazlığın 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu"nun 5 ve 15. maddeleri ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun yetkiye ilişkin hükümleri doğrultusunda çözüme kavuşturulması gerekir.
Genel yetki kuralı dışında düzenleme öngörülmemiş olması karşısında, 6100 sayılı HMK"da yer verilen özel yetkiye ilişkin düzenlemelerin İş Mahkemelerinin yetkisinin belirlenmesinde dikkate alınması gerekmektedir.
HMK"nın 14/1. maddesi uyarınca "Bir şubenin işlemlerinden doğan davalarda, o şubenin bulunduğu yer mahkemesi de yetkilidir."
Şube, bir kurum veya kuruluşa bağlı olarak etkinlikte bulunan alt mevkilerdeki iş yerlerinden her biri olarak tanımlanabilir. Şube, hukuken ve mali olarak merkeze bağlı olmakla birlikte merkezin yapmakta olduğu işlemler türünden işlemler yapma yetkisine de haizdir.




Tüzel kişilere karşı açılacak davalarda genel yetkili mahkeme, tüzel kişilerin yerleşim yerinin, yani merkezinin bulunduğu yer mahkemesi olmakla birlikte, şube işlemleri nedeniyle açılacak dava, taraf olarak bağlı bulunulan merkez davalı gösterilerek, şubenin bulunduğu yerde de açılabilir.
Gerçekten davalı Kurumun şubesinin bulunması şartıyla ve o şubenin yapmış olduğu işlemlerden kaynaklanan uyuşmazlıklarda, şubenin bulunduğu yer mahkemeleri yetkili olacaktır. Bu husus Yargıtay Hukuk Genel Kurulu"nun 16.04.2008 tarih ve 2008/10-329-334 Esas- Karar sayılı kararında belirtilmiştir.
“Kurum adına işlem yapmaya yetkili bulunmak” şubenin tanımından ortaya çıkan bir sonuç olup, şubenin bulunduğu yer mahkemesinin yetkili olmasında tek başına yeterli değildir. Şubenin bulunduğu yer yetkisi, o şubenin yapmış olduğu işlemlerden, davacıya ait işlemlerin yürütülmesinden doğan uyuşmazlıklarda geçerli bulunmaktadır.(Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 16.04.2008 gün ve 2008/10-330-335 sayılı kararı)
Burada yeri gelmişken Kurumun teşkilatlanma yapısına göz atmakta fayda vardır. 16.05.2006 tarih ve 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu"nun 27. maddesine göre Başkanlığın taşra teşkilâtı; her ilde kurulan sosyal güvenlik il müdürlükleri ile sosyal güvenlik il müdürlüklerine bağlı olarak kurulacak sosyal güvenlik merkezlerinden oluşur. İl ve ilçelerde nüfus, sigortalı ve genel sağlık sigortalısı sayısı, işyeri sayısı, işlem yoğunluğu ve belirlenecek diğer kriterler doğrultusunda yeteri kadar sosyal güvenlik merkezi kurulabilir veya kaldırılabilir. Sosyal güvenlik il müdürlükleri ve sosyal güvenlik merkezleri, ikinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun olarak teşkilâtlanma usûl ve esasları yönetmelikle belirlenmek üzere idarî iş ve işlemler açısından dört kategoriye ayrılabilir.
01.10.2010 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Kurumu Taşra Teşkilatı Kuruluş ve Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ile Kurumun taşra teşkilatının kuruluş, çalışma usul ve esasları ile personelin görev, yetki ve sorumluluklarını düzenlenmiştir. Sosyal güvenlik merkezleri idari işlemler açısından, sosyal güvenlik merkezi, sağlık sosyal güvenlik merkezi ile mali hizmetler sosyal güvenlik merkezi olarak üç kategoriye ayrılır. Yönetmeliğin 11.maddesi ile sosyal güvenlik merkezlerinin görevleri belirtilmiş olup sosyal güvenlik merkezlerinin bulundukları yerde Kurumun başta 5502 sayılı Yasa olmak üzere mevzuattan kaynaklanan görevleri doğrultusunda hizmet verdikleri ve yaptıkları işlemlerin sigortalılar ve Kurum yönünden bağlayıcı olduğu anlaşılmakla sosyal güvenlik merkezlerinin 6100 sayılı HMK"nın 14/1 maddesine göre şube niteliğinde oldukları açıktır.
Somut olayda, davacının müteveffa babası ’den ötürü ölüm aylığı bağlanması için Sivas Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne başvurduğu, Sivas Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü tarafından davacıya müteveffa babasından dolayı 01.07.2007 tarihinde ölüm aylığı bağlandığı, ancak Sivas Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’nün davacının ölen eşinden dolayı da 4/C kapsamında ölüm aylığı aldığının tespit etmesi üzerine babasından dolayı aldığı ölüm aylığını iptal ettiği, son 5 yıl içerinde ödenen 25.913,22 TL aylığı faizsiz olarak borç kaydettiği ve bu işlemlerin Sivas Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü tarafından yürütüldüğü anlaşılmaktadır. O halde, davalı Kurum vekilinin süresinde yaptığı itiraz doğrultusunda HMK"nın 14/1 maddesi doğrultusunda yetkisizlik kararı verilerek dava dosyasının yetkili ve görevli Sivas İş Mahkemesine gönderilmesi gerekirken yargılama sürdürülerek yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurumun bu yönü amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 19.01.2016 gününde oybirliğiyle karar verildi.