BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : Hukuk Dairesi

DAVA TÜRÜ : İŞKOLU TESPİTİNE İTİRAZ

İLK DERECE
MAHKEMESİ : Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davalı ...-İş Sendikasınca, davalı ... Tar. Yapı Müh. Müt. Tem. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından Cihanbeyli Devlet Hastanesi işyerinde hizmet alımı yolu ile yürütülen faaliyetlerin girdiği işkolunun tespiti amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına başvuruda bulunulduğunu, anılan Bakanlık tarafından 13.06.2015 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan işkolu tespit kararı ile şirket tarafından yapılan işlerin “Sağlık ve Sosyal Hizmetler” işkolunda yer aldığının belirlendiğini, bu kararın 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile İşkolları Yönetmeliğine aykırı olduğunu, davalı şirket çalışanlarının tespite konu işyerinde yürüttüğü ağırlıklı faaliyetin veri işleme, otomasyon, bilgisayar programlama ve danışmanlık faaliyeti olduğunu, yönetmelikte belirtilen faaliyetlerin “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkoluna girdiğinin açıkça belirtildiğini, alt işveren tarafından yürütülen tespite konu işlerin girdiği işkolunun asıl işverenin yaptığı işlerden bağımsız olarak değerlendirilmesi gerektiğini, sağlık işinin münhasıran doktor, hemşire, laborant, sağlık memuru ve bunun gibi kişilerce gerçekleştirilebilecek her türlü sağlık faaliyeti olduğunu, işyerlerinde çalışan işçiler tarafından yapılan işlerin sağlık çalışanları tarafından yürütülen sağlık işi olmadığının açık olduğunu ileri sürerek 13.06.2015 tarih ve 29385 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan işkolu tespit kararının iptaline ve tespite konu işlerin İşkolları Yönetmeliği"nin 10 sıra numarasında yer alan “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalılar, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.
İstinaf başvurusu :
İlk derece mahkemesinin kararına karşı, davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Bölge Adliye Mahkemesinin kararına karşı, davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
Gerekçe:
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu"nun 4 ve 5. maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraza ilişkindir.
Türk toplu iş hukukundaki normatif düzenlemelerde işkolu kavramı önemli bir yer tutmaktadır. 6356 sayılı Kanun"un 3. maddesine göre, sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunurlar. İşkolunun belirlenmesi konusunu düzenleyen 6356 sayılı Kanun"un 5. maddesine göre, işkolu tespiti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılacaktır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılan tespit ile ilgili kararın Resmi Gazete"de yayımlanmasını müteakip, bu tespite karşı ilgililer, onbeş gün içinde dava açabilir. Belirtilen süre hak düşürücüdür.
6356 sayılı Kanun"un 4. maddesinin birinci fıkrasına göre, işkolları, Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir. Maddenin ikinci fıkrasına göre ise, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır. Yine aynı maddede, bir işkoluna giren işlerin neler olacağının, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak, yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir.
İşkolu kavramı sendikaların faaliyet alanlarını belirleyen temel bir öğedir. Birbirine benzer işler bir hukuki kalıp altında toplu iş hukukuna sunulmaktadır.
İşkolu tespitinde birim olarak işyerinin esas alınacağı normatif düzenlemelerin tartışmasız bir sonucudur. 4857 sayılı İş Kanunu"nun 2. maddesinin gerekçesinde, işyeri, teknik bir amaca, diğer bir deyişle mal ve hizmet üretimine yönelik ve değişik unsurlardan meydana gelen bir birim olarak belirtilmiştir. İşyerinin sınırlarının saptanmasında “işyerine bağlı yerler” ile “eklentiler” ve “araçların” bir birim kapsamında oldukları belirtildikten sonra özellikle bir işyerinin mal ve hizmet üretimi için ayrı bir alanı da kullanması halinde bunların tek işyeri mi yoksa birbirinden bağımsız işyerleri mi sayılacağı konusunda “amaçta birlik”, aynı teknik amaca bağlı olarak üretimde bulunma, nitelik yönünden bağlılık ile “yönetimde birlik”, aynı yönetim altında örgütlenmiş olma koşullarının aranacağı düzenlenmiştir.
İşyerinin özelliğini veren temel öğe teknik amaçtır. Mal ve hizmetin kazanç amacıyla yahut başka bir amaçla üretilmesi arasında bir fark bulunmamaktadır. Başka bir anlatımla hizmet üretimi veya mal üretimi tek başına teknik bir amaç olabilir. Sonuç olarak işyeri, teknik bir amacı gerçekleştiren temelde örgütsel bir birlikteliktir. İşyeri sürelikli bir organizasyon içerisinde örgütlenmeyi gerektirir. Organizasyon, özünde maddi ve maddi olmayan öğelerin yanında emeğin varlığını da içinde barındırır. Aynı işverene ait iki üretim birimi aynı teknik amacı elde etmek için örgütlenmişse yahut bu yerlerde aynı teknik amacın farklı üretim amaçları gerçekleşiyorsa amaçta birlik sağlanmıştır. Farklı üretim birimlerinin tek bir işyeri sayılması için aynı arazi sınırları içinde bulunmaları gerekmemektedir. Fakat birimler arasındaki uzaklık işlerin tek elden yürütümünü engelleyecek boyutta olmamalı çünkü farklı birimler arasında amaçta birlik bulunsa dahi yönetimde birliğin sağlanmasının zorunluluğu tartışmasızdır.
İşkolu tespit davalarında, her işverenin işyerinin bağımsız işyeri olarak kabul edilip, o işyerinde yapılan işlerin niteliği itibarıyle işkolu tespiti gerekir. Alt işverenin işkolu tespiti asıl işverenin yaptığı işe göre belirlenmez. Alt işverenin işkolu tespitinin, asıl işverenden ayrı olarak yapılması gerektiği gibi, alt işverene ait işyerinde yapılan işlerin, asıl işverene ait işyerinde yapılan işlere yardımcı iş olarak değerlendirilmesi de doğru olmaz. 6356 sayılı Kanun"un 4/2. maddesinde öngörülen, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de, asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılacağı kuralı, bir işyeri sınırları ve organizasyonu içerisinde yürütülen işler için önem taşır. Yoksa birbirinden ayrı işyerlerinde farklı işkoluna giren işler yapılıyorsa asıl iş yardımcı iş kavramı geçerli olmaz. Alt işveren işçileri ise, alt işverene ait bağımsız işyeri çalışanları olduklarından, bağlı bulundukları işkolunun, asıl işverenden ayrı olarak belirlenmesi gerekir. Nitekim 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu"nun 4. maddesinin gerekçesinde “Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu iş artık asıl işveren yönünden yardımcı iş olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl iş kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir” şeklinde anılan durum açık olarak belirtilmiştir.
Bu genel açıklamalar ışığında temyiz itirazlarının değerlendirilmesi gerekmektedir.
Somut uyuşmazlıkta, ... tarafından 13.06.2015 tarihli Resmi Gazete"de yayımlanan tespite göre, ... Tar. Yapı Müh. Müt. Tem. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından Cihanbeyli Devlet Hastanesinde hizmet alımı yolu ile yürütülen sağlıkla ilgili tıbbi kayıt işlerinin İşkolları Yönetmeliğinin 17 sıra numaralı “Sağlık ve sosyal hizmetler” işkolunda yer aldığına dair işkolu tespit kararı verilmiştir.
İnceleme konusu davada, davalı ... Tar. Yapı Müh. Müt. Tem. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile Konya Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği arasında 01.01.2014 ilâ 31.12.2016 tarihleri arasında geçerli “Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni” konulu hizmet alım sözleşmesi imzalandığı, Cihanbeyli Devlet Hastanesinin de hizmet alım sözleşmesi kapsamında yer aldığı ve alt işveren işçilerinin belirtilen sözleşme kapsamında çalıştırıldığı anlaşılmaktadır.
Teknik şartnamede işin nevi “Hastanemizde mevcut otomasyon sisteminin tam anlamıyla kullanımı, hastanede hizmet kalitesinin arttırılması, hastalarla birlikte çalışanların memnuniyeti, danışma, halkla ilişkiler, doğru bilgi ve idari hizmetler için gerekli olan Veri Hazırlama ve Bilgisayar İşletmeni çalışması esasıdır” olarak belirtilmiştir. İşin tanımı başlığı altında yer alan düzenlemelere göre ise “İhaleyi kazanan firma tarafından mevcut otomasyon sisteminin tam anlamıyla kullanımı, hastanedeki hizmet kalitesinin arttırılması, hastalarla birlikte çalışanların memnuniyeti, danışma, halkla ilişkiler, doğru bilgi ve idari hizmetler için gerekli desteğin verilmesi” amacıyla işçilerin çalışacağı ifade edilmiş, bir başka maddede ise “Sekreterlerin görevleri, bilgisayar donanımlarının korunması hastane poliklinik ve kat sekreterliği programlarının kullanılması ile birlikte idarenin vereceği diğer idari işleri yapmaktır” düzenlemesine yer verilmiştir.
İş müfettişinin mahallinde yapmış olduğu tespitlere göre işçilerin tamamı veri hazırlama ve kontrol işletmeni olarak görev yapmakta olup, alt işveren ve hastane tarafından bildirilen görev tanımlarına göre de alt işveren işçileri “veri giriş kontrol işletmeni- poliklinik sekreteri, hasta kayıt” işlerin icra etmektedir. Diğer taraftan bilirkişi raporunda da, 25 alt işveren işçisinden 13’ünün tıbbi sekreter olarak görev yaptığı, 8 kişinin ise idari birimlerde çalıştığı belirtilmiştir.
Açıklanan maddi ve hukuki olgulara göre ve alt işveren işyerinde yapılan işlere dair işkolu tespitinin, asıl işveren işyerinden bağımsız olarak tespit edilmesi gerekliliği karşısında, alt işveren ... Tar. Yapı Müh. Müt. Tem. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. işçileri tarafından Cihanbeyli Devlet Hastanesinde yürütülen işler, niteliği itibariyle İşkolları Yönetmeliği"nin 10 sıra numarasında yer alan “Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar” işkolunda yer almaktadır. Ayrıca belirtmek gerekir ki, bilirkişi raporunda alt işverenlik ilişkisinin muvazaalı olduğuna dair tespitin hukuki dayanağı da bulunmamaktadır.
Bu itibarla, İlk Derece Mahkemesince, davanın kabulü ile işkolu tespit kararının iptaline ve dava konusu işyerinin İşkolları Yönetmeliği"nin 10 sıra numarasında yer alan “Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar” işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi hatalı olup, bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi de doğru değildir.
Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun"un 5. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda belirtilen nedenlerle;
1-Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Davanın KABULÜ ile 13.06.2015 tarih ve 29385 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, ... Tar. Yapı Müh. Müt. Tem. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından hizmet alım sözleşmesi ile Cihanbeyli Devlet Hastanesinde yürütülen işlerin İşkolları Yönetmeliğinin 17 sıra numaralı “Sağlık ve sosyal hizmetler” işkoluna girdiğine ilişkin ..."nın 2015/55 sayılı işkolu tespit kararının İPTALİNE,
3-... Tar. Yapı Müh. Müt. Tem. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından, hizmet alım sözleşmesi ile Cihanbeyli Devlet Hastanesinde yürütülen işlerin niteliği itibariyle İşkolları Yönetmeliği"nin 10 sıra numarasında yer alan “Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar” işkolunda yer aldığının TESPİTİNE,
4-Davacı vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan tarifeye göre 2.180,00 TL vekâlet ücretinin davalıdan alınıp davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafından yapılan 27,70 TL başvurma harcı ve 27,70 TL peşin harcın davalılardan ... Tar. Yapı Müh. Müt. Tem. Hiz. San. Ve Tic. Ltd. Şti., ... ve T.Sağlık İşçileri Sendikasından müştereken ve müteselsilen alınıp davacıya verilmesine,
6-Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 35,90 TL karar ve ilam harcından, peşin alınan 27,70 TL harcın mahsubu ile bakiye 8,20 TL karar ve ilam harcının davalıdan tahsili ile hazineye irad kaydına,
7- Davacı tarafından yapılan 3.571,20 TL yargılama giderinin davalılardan alınıp davacıya verilmesine, davalıların yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
8-Peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 08.03.2018 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.