Mahkemesi :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi


KARAR


Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozmaya uyularak hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davacı vekili, davacının davalı ... İşletme Müdürlüğüne ait ... orman deposunda orman ürünleri tasnif ve istif işinde 1979 yılı Aralık ayından 2005 yılı Ekim ayı sonuna kadar kesintisiz çalıştığını, 1988 veya 1989 yılında bir yıl kadar süre ile davalı işveren tarafından sigorta bildiriminin ve prim ödemelerinin özel kişilere ihale edilerek yaptırıldığını, bu nedenle davacının 1979 yılı Aralık ayından 2005 yılı Ekim ayı sonuna kadar geçen süre zarfında hizmet akdine dayalı olarak çalıştığının tespitine karar verilmesini talep etmiş, mahkemece davanın kabulüne dair ilk karar Dairemizin 2015/5644 Esas, ... Karar sayılı, 25.06.2015 tarihli ilamı ile tespiti istenen tarihlerde davacıya vahidi fiyat esasına göre ödeme yapılıp yapılmadığı, davacının dava dışı iş yerlerinden bildirimi bulunduğundan bu iş yerleri ile davalı ... İşletme Müdürlüğü arasında sözleşme olup olmadığının araştırılması gerektiği yönünde bozulmuş, bozma üzerine yapılan yargılama neticesinde mahkemece davacının 01.12.1979-31.12.2003 tarihleri arasında çalıştığının tespitine karar verilmiştir.
Davanın yasal dayanağı, 5510 sayılı Yasanın Geçici 7. maddesi kapsamında uygulama alanı bulan 506 sayılı Yasanın 79/10 maddesidir. 506 sayılı Yasanın 6. maddesinde ifade edildiği üzere sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve feragat edilemez. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi karşısında, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olduğu, bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesinin zorunlu ve gerekli bulunduğunun gözetilmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re"sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
İnceleme konusu davada; davacının davalı iş yerinden bildiriminin olmadığı, 06.03.1987-31.10.1987 tarihleri arasında 49221 sicil nolu başka bir iş yerinden sigorta bildiriminin yapıldığı, davalı ... işletme müdürlüğü tarafından davacının 1993-2003 yılları arasında Yoğun duvar orman deposunda istif işinde çalıştığının bildirildiği ve bu yıllara ait istihkak bordrolarında davacıya vahidi fiyat olarak ödeme yapıldığı görülmektedir.
1) 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesi hükmüne göre; Kuruma bildirilmeyen hizmetlerin sigortalı hizmet olarak değerlendirilmesine ilişkin davanın, tespiti istenen hizmetin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içinde açılması gerekir. Çalışmanın tespiti istemiyle hak arama yönünden kanun ile getirilen süre, doğrudan doğruya hakkın özünü etkileyen hak düşürücü niteliktedir ve dolması ile hakkın özü bir daha canlanmamak üzere ortadan kalkmaktadır. 506 sayılı Kanunun kabul edilip yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla beş yıl olarak öngörülen süre, 09.07.1987 tarihinde yürürlüğe giren 3395 sayılı Kanunun 5. maddesiyle on yıla çıkarılmış, daha sonra 07.06.1994 tarihinde yürürlüğe giren 3995 sayılı Kanunun 3. maddesiyle yeniden beş yıl olarak belirlenmiştir. Bu yönde, anılan madde hükmünde yer alan hak düşürücü süre; yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalışmaları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar için geçerlidir.
Somut davada, yukarıda yapılan açıklamalar kapsamında davacının 06.03.1987-31.10.1987 tarihleri arasında farklı iş yerinden bildirilen çalışmasının olması ve söz konusu bu iş yeri ile davalı ... işletme müdürlüğü arasında sözleşme bulunmadığının tespit edilmesi karşısında 31.10.1987 öncesi süreye ilişkin talebin hak düşürücü süre nedeniyle reddi gerekmektedir.
2)Mahkemece tanık beyanları ve istihkak bordroları değerlendirilerek davacının 01.12.1979-31.12.2003 tarihleri arasında davalı iş yerinde çalıştığı yönünde hüküm kurulmuş ise de 31.10.1987 sonrası dönem yönünden verilen hüküm eksik araştırma ve incelemeye dayalıdır.
Bu itibarla öncelikle davacının da beyanı alınmak suretiyle çalışma şeklinin nasıl olduğu tespit edilmeli, sezonluk çalışma olup olmadığı, tüm yılı kapsayacak şekilde orman emvali üretim işinin yapılıp yapılmadığı, çalışmanın yıl boyunca devam edip etmediği araştırılarak çalışmanın şekli ve süresi belirlenmelidir. Dosya içerisinde 1993-2003 yıllarına ait istihkak bordroları bulunmakta ise de istihkak bordrolarında yer alan ödemelerin hangi dönemlere istinaden yapıldığı, bütün yılı kapsayıp kapsamadığı tespit edilmeli, elde edilecek sonuç değerlendirilmek suretiyle hüküm kurulmalıdır.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde karar tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalılar işveren ve Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
S O N U Ç : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı ... Müdürlüğüne İzafeten Bozyazı Orman İşletme Müdürlüğü"ne iadesine, 19.06.2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.