MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki alacak davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davacı tarafça temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I


Davacı; davalının Olur Mal Müdürü olarak “yetkili kılınma” şeklinde görevlendirildiğini, buna dair idari işlemin iptali ile vekalet aylığının veya eşdeğer meblağın göreve başladığı tarihten itibaren ödenmesi istemli dava açtığını, ... 2. İdare Mahkemesinde görülen dava neticesinde, davanın kabulüne karar verildiğini, idari işlemin iptali nedeniyle davalının yoksun kaldığı vekalet aylığının göreve başladığı tarihten itibaren hesaplanarak 27/05/2013 tarihinde banka kanalıyla davalıya ödendiğini, bu sırada kararın temyiz edildiğini, Danıştay’ın bozma kararı üzerine yerel mahkemece bozmaya uyularak davanın reddine karar verildiğini ve kesinleşen karar ile davalıya yapılan ödemenin sebepsiz hale geldiğini ileri sürerek, 14.180,51 TL"nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Davalı; cevap dilekçesi sunmamıştır.
Mahkemece; davalıya yapılan ödemenin usulsüz olduğu tespitine yer verilerek, 22/12/1973 günlü Danıştay içtihatları birleştirme kurulu kararı ile getirilen ilkeler esas alınarak, dava konusu ödemenin dava açılmaksızın talep ve tahsili mümkün iken, alacak davası açılmasında hukuki menfaat bulunmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir.
Dava, kamu görevlisine yapılan yersiz ödemenin istirdadı istemine ilişkindir.
Borçlar Kanunu’nun konuya ilişkin 6098 sayılı TBK md. 77 ve devamı maddelerindeki düzenlemelere göre, sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan veya tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir.
Sebepsiz zenginleşmede geri verme borcu, zenginleşmenin geçersiz bir nedene dayanması durumunda hemen; geleceğe yönelik bir neden bulunuyorsa onun oluşmadığı an; var olan bir neden bulunuyorsa da onun ortadan kalktığı zaman doğmuş olur. Edim yerine getirildiği sırada geçerli bir hukuksal nedenin bulunmasına karşın sonradan bu neden ortadan kalkmış olursa, bu durumda sebepsiz zenginleşme, nedenin ortadan kalktığı an meydana gelir (HGK. 6.2.2008 gün 2008/3–40 E.–102 K.)
Somut uyuşmazlıkta; ... ili Olur ilçesinde veri hazırlama ve kontrol işletmeni kadrosunda görevli davalının 09/08/2011 tarihinde mal müdürü olarak görevlendirildiği, anılan yetkili kılınma şeklinde görevlendirme işleminin iptali için davalının dava açtığı ve ödenmeyen vekalet ücretinin atama tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte tahsili isteminde bulunduğu, ... 2. İdare Mahkemesince yapılan yargılama neticesinde; işlemin iptaline ve davanın kabulüne karar verildiği ve davalının iptale karar verilen işlem nedeniyle yoksun kaldığı vekalet aylığının göreve başladığı tarihten itibaren hesaplanarak ödenmesine karar verildiği, Bu karar nedeniyle davalının 17/12/2012 dilekçesine istinaden 27/05/2013 tarihinde idarece davalıya 14.180,51 TL banka kanalıyla ödendiği, davacının İdare mahkemesinin bu kararını temyiz ettiği, Danıştay’ın “ ...mal müdürü olarak atanabilmek için ” muhasebe yetkilisi sertifikası bulunmadığı ve sözlü sınavın şart koşulduğu davalının bu koşulları taşımadığı asaleten ya da vekaleten o kadroya biri atanıncaya kadar yetkili kılınabileceği ancak bu halde vekalet aylığı verileceğine dair mevzuat düzenlemesi bulunmadığı “ gerekçesiyle kararı bozduğu, bozma üzerine ... 2. İdare Mahkemesinin 19.12.2014 tarih, 2014/1245 Esas 2014/1088 Karar sayılı ilamı ile davanın reddine karar verildiği ve kararın 19/10/2015 tarihinde onandığı bu karar sonrası eldeki davanın açıldığı anlaşılmıştır
Önemle vurgulanmalıdır ki, davalıya yapılan ödeme mahkeme kararına dayanmakla, ödeme anında davalının bir sebepsiz zenginleşmesinden, davacının da sebepsiz fakirleşmesinden söz edilmesi olanağı bulunmamaktadır.
Ne var ki, mahkemece verilen iptal ve parasal hakların tahsiline ilişkin karar, temyiz incelemesi sonucunda Danıştay ilgili Dairesince, davanın reddi gereğine işaretle bozulmuş, ilk derece mahkemesince de bozma kararına uyularak davanın reddi yönünde hüküm kurulmuştur. Bu durumda, ödemenin dayanağını teşkil eden karar ortadan kalkmış ve dolayısıyla ödeme yasal dayanaktan yoksun hale gelmiştir.
Hal böyle olunca da, yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler gözetildiğinde, davalının sebepsiz zenginleşmesinin, kendisine yapılan ödemenin dayanağı olan ilam bozulmakla davalının iade borcu altına girdiğinin kabulünün gerektiği açıktır.
Ödemenin dayanağını teşkil eden idari yargı kararı ... 2. İdare Mahkemesinin 19.12.2014 tarih, 2014/1245 Esas 2014/1088 Karar sayılı kesinleşen ilamı ile ortadan kalkmış olup, verilen bu kararın tahsil hükmü şeklinde olmadığı, olumsuz nitelikte verilen karara dayalı olarak kullanılacak talep hakkı ile dava ile elde edilecek sonuca ulaşılamayacağı, davalı tarafça kendiliğinden veya talep üzerine iade edilmeyen yersiz ödemenin, idarece sebepsiz zenginleşmenin varlığı ispat edilerek ilam alınmadan davalıdan tahsil edilemeyeceği anlaşılmaktadır. Bu nedenle davacı tarafın dava açmakta hukuki yararı bulunduğunun kabulü gerekir.
Hal böyle olunca; mahkemece tarafların iddia ve savunmaları değerlendirilerek konusunda uzman bilirkişi ya da bilirkişi kurulundan rapor alınarak hasıl olacak sonuca uygun bir karar verilmesi gerekirken davanın, dayanağı kalmayan yersiz ödemenin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iadesi istemine ilişkin olduğu gözetilmeden aksi yönde yanılgılı değerlendirme ile davanın reddine karar verilmesi doğru olmamış, usul ve yasaya aykırı kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün HUMK"nun 428. maddesi gereğince davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz eden davacıya iadesine, 6100 sayılı HMK"nun Geçici Madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK"nun 440. maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 21.03.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.