Mahkemesi :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi


Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozmaya uyularak ilamında belirtildiği şekilde davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalı Kurum ve ... vekilleri tarafından Temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava, davacının 1998 – 2006 yılları arasında ... nezdinde ziraat bekçisi ve orman ağaçlandırma sahası bekçisi sıfatı ile geçen ve davalı Kurum"a bildirilmeyen sigortalı çalışmalarının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemenin 26/01/2016 tarihli davanın kısmen kabulüne dair hümü taraf vekillerinin temyizi üzerine Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 06/03/2017 tarih 2016/7744 Esas 2017/1705 Karar sayılı ilamı ile yeterli araştırma yapılmadan sonuca gidildiğinden bahisle bozulmuş, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda mahkemece davacının davalı Kuruma bildirilmeyen 2280 çalışma gününün olduğunun ve davacının 01/01/1999-31/12/2006 tarihleri arasında günün asgari ücreti ile davalı ... Köy Tüzelkişiliğine bağlı olarak 506 sayılı Yasaya tabi sigortalı işçi olarak çalıştığının tespitine karar verilmiştir.
09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararında da açıkça vurgulandığı üzere, bir Mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda; Mahkeme yönünden o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine bozma kararında açıklanan hukuki esaslar çerçevesinde hüküm kurmak yükümlülüğü doğar.
Mahkemece bozma ilamına uyulmuş ise de, bozmadan sonra yapılan yargılamada bozma gereği yerine getirilmeden, yine eksik inceleme ve araştırma ile sonuca gidilerek karar verilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, davacı adına davalı işyerince düzenlenen işe giriş bildirgesi ve davalı Kurum"a bildirilen çalışma bulunmadığı, köy karar defterinde yer alan 18.05.1988 ve 20.03.1990 tarihli kararlarda; davacının, yıllığı 400 ölçek buğday karşılığı zarar ziyan bekçisi olacağının kararlaştırıldığı, 1994 yılında dava dışı ..."un bekçi olmasına karar verildiği, 05.06.1997 tarihli kararda da; davacının kır bekçisi olarak yıllığı 200 ölçek buğday karşılığı 1 yıllığına çalışacağının kararlaştırıldığı, 12.04.1999 tarihli kararda; Samsun AGM başmüfettişliğinin köye yapacağı ödemelerin, köy tüzel kişiliğinin ayrı bir hesabı bulunmadığından köy muhtarı Ali Yelke"nin TC Ziraat Bankasındaki hesabına yatırılmasına ve bu paranın sahanın gerektiği gibi korunduğunun tespitinden sonra ihtiyar heyeti tarafından sahaya bekçi olarak tutulan davacıya verilmesine karar verildiği, yine 26.01.2000 tarihli kararda da davacının ağaçlandırma sahasında görevlendirildiği, ancak aynı görev için 01.02.2001 tarihinden itibaren ..."un görevlendirildiği, sonraki yıllara ait kararlarda köy bekçiliği ve içme suyu paralarının toplanması için başka kişilerin görevlendirildiği, ağaçlandırma sahasının korunması ile ilgili kararlar ( 01.01.2002, 01.01.2003, 01.01.2004 tarihli ) varsa da bekçilik ile ilgili karar bulunmadığı, bunlardan sonra ağaçlandırma sahasının korunmasındaki bekçilik ile ilgili ilk kararın 01.01.2005 tarihli olduğu ve bekçi olarak davacının tutulduğu, ancak kararın diğer yazılı kısmi ile davacının bekçi olarak tutulduğuna dair kısmında kalem farklılığı bulunduğu, 01.01.2006 tarihli kararda ağaçlandırma alanının korunmasına ilişkin karar var ve altına not olarak bekçi olarak davacının tutulduğunun yazıldığı, bu kararın diğer kısımları ile davacı hakkındaki kısmı arasında da kalem farkı bulunduğu, 29.07.1999 tarihli karar ile dava dışı ..."un köy bekçisi olarak görevlendirildiği, 02.05.2004 tarihli karar ile davacının kır bekçisi olarak görevlendirildiği, davacının delil olarak sunduğu belgeler arasında ... Köyü muhtarı ... tarafından imzalanan kağıtta; davacının, 18.05.1988 – 05.06.1997 tarihleri arasında ziraat bekçisi, 12.04.1999 – 01.01.2005 tarihleri arasında da sulama bekçisi olarak çalıştığının yazılı olduğu, ... Köyü Tüzelkişiliği adına Ziraat Bankası hesabının 13/06/1987 tarihinde açıldığı, 14/04/2014 tarihinde kapandığı, 16/08/2005 tarihinden hesabın kapanış tarihine kadar olan hesap hareketlerinin dosya arasına alındığı, bu tarih aralıklarında muhtar ...’a, muhtar ...’ye ödemeler yapıldığı, yine belirtilen muhtarlar tarfından zaman zaman para çekildiği, açıklamaların bazısında personel maaş ödemesi yazdığı, bazısında kaymakamlık talimatı ile para çekildiğinin belirtildiği, hesaba ormancılık hizmetleri açıklamalı paralar yatırıldığı, adı geçen muhtarların da birer kez para yatırdığı, tanık ...’un davacı ziraat bekçiliği yaparken kendisinin köy bekçiliği yaptığını beyan ettiği, bozma ilamında belirtilen Ziraat Bankası Vezirköprü Şubesinden Muhtar ...’in 022830003/910811-4 numaralı hesabına ait hesap harketlerinin istenmesi belirtilmiş ise de müzekkere cevabında borç ve alacak kaydına rastlanmadığının bildirildiği, bu haliyle bozmada belirtilen hususun yerine getirilmediği, Kaymakamlığın da Hocaoğlu mahallesi bulunmadığını bildirdiği, tanık beyanlarının hüküm kurmak için yeterli olmadığı anlaşılmaktadır.
Davanın Yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa"nın 79. maddesi bu tip hizmet tespiti davaları için özel bir ispat yöntemi öngörmemiş ise de davanın niteliği kamu düzenini ilgilendirdiği ve bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi gerektiği Yargıtay"ın ve giderek Dairemizin yerleşmiş içtihadı gereğidir. Bu tür davalarda öncelikle davacının çalışmasına ilişkin belgelerin işveren tarafından verilip verilmediği yöntemince araştırılmalıdır. Bu koşul oluşmuşsa işyerinin gerçekten var olup olmadığı kanun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlenmeli daha sonra çalışma olgusunun varlığı özel bir duyarlılıkla araştırılmalıdır. Çalışma olusu her türlü delille ispat edilebilirse de çalışmanın konusu, niteliği, başlangıç ve bitiş tarihleri hususlarında tanık sözleri değerlendirilmeli, dinlenen tanıkların davacı ile aynı dönemlerde işyerinde çalışmış ve işverenin resmi kayıtlara geçmiş bordro tanıkları ya da komşu işverenlerin aynı nitelikte işi yapan ve bordrolarına resmi kayıtlarına geçmiş çalışanlardan seçilmesine özen gösterilmelidir. Bu tanıkların ifadeleri ile çalışma olgusu hiçbir kuşku ve duraksamaya yer vermeyecek şekilde belirlenmelidir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 16.9.1999 gün 1999/21-510-527, 30.6.1999 gün 1999/21-549-555- 3.11.2004 gün 2004/21- 480-579 sayılı kararları da bu doğrultudadır.
Somut olayda ise yeterli araştırma yapılmadan sonuca gidilmiştir.
Mahkemece yapılacak iş; ... Köy Tüzelkişiliğinin yukarıda belirtilen hesabına ormancılık hizmetleri açıklaması ile yatırılan paraların kim tarafından yatırıldığını belirlemek, 12/12/2005 tarih ve 1450 sayılı Havza Kaymakamlığı talimatı ile para ödendiği açıklamasına istinaden ilgili banka ve kaymakamlıktan söz konusu talimat yazısı örneğini celbetmek, söz konusu talimat yazısından edinilecek bilgi kapsamında ilgli yerlere grekecek yazıları yazarak araştırmayı genişletmek, para çekip yatırdığı anlaşılan muhtarlar .... ve ... ...’yi çekilen paraları kime ne zaman neden ödediklerini ayrıntılı bir şekilde sormak, yatırılan paraları neden ve nerden temin ederek yatırdıklarını sormak, davacının çalışmalarının hangi tarihler arasında hangi iş verenler nezdinde geçtiğini sormak, dinlenilmeyen diğer muhtar ve azaları da davacının çalışmalarının hangi tarihler arasında hangi iş verenler nezdinde geçtiğini açıklığa kavuşturacak şekilde ayrıntılı olarak dinlemek, tanık ... ile davacıyı birlikte dinleyip karşılaştırmak ve görevlendirmelerinin ne zaman ve neye ilişkin olduğu hususlarını açıklattırmak ve böylece toplanan deliller değerlendirilmek sureti ile davacının çalışmalarının hangi tarihler arasında, hangi işveren nezdinde geçtiğini tespit ederek varılacak sonuca göre hüküm kurmaktan ibarettir.
Öte yandan; hükümde davacının 01/01/1999-31/12/2006 tarihleri arasında günün asgari ücreti ile davalı ... Köy Tüzelkişiliğine bağlı olarak 506 sayılı Yasaya tabi sigortalı işçi olarak çalıştığının tespitine karar verildiği belirtilmiş ise de hükmün gerekçesinde çelişki yaratacak şekilde 1999 yılı için davacı ve davalılardan İl Çevre ve Orman Müdürlüğü arasında hizmet akdinin asli unsurlarından olan ücret unsurunun gerçekleşmiş olduğu, ve taraflar arasında bir hizmet akdinin kurulduğunun söylenebileceğinin belirtilmesi de hatalı olmuştur.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde davalı Kurum ve davalı ... vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz edenler davalılardan ...’na iadesine, 17/11/2020 gününde oy birliğiyle karar verildi.