Danıştay 9. Daire 2019/2951 Esas 2022/2741 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2019/2951
Karar No : 2022/2741


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Sanayi ve Ticaret A. Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacı tarafından, cebri icra sonucunda kendisine ihale edilen taşınmazın tescili aşamasında, aynı ihalede kendisine ihale edilen ve eski malik tarafından tapuya teferruat olarak kaydedilen taşınırlar bakımından da tahakkuk ettirilen ve tümü kendisinden tahsil edilen binde 40 oranında ve 415.633,76 TL tutarındaki tapu harcının iadesi istemiyle yapılan düzeltme-şikayet başvurusunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali ve ödenen tutarın yasal faizi ile birlikte iadesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; davalı idare tarafından, cebri ihaleye konu olan taşınır malların taşınmaza ait teferruat listesine kayıtlı olması nedeniyle teferruatın tapuda devri esnasında 492 sayılı Kanuna bağlı (4) sayılı tarifenin 20/a fıkrasına göre taşınmazın kendisiyle beraber binde 20 oranında tapu harcına tabi tutulması gerektiği ileri sürülmekte ise de, söz konusu tarifede gayrimenkullerin cebri icra yoluyla satışı halinde satış bedeli üzerinden devir eden ve devir alan için ayrı ayrı binde 20 oranında harç alınacağı düzenlenmiş olup taşınmaza ait teferruat listesine kayıtlı menkul mallar üzerinden de aynı oranda harç alınacağına ilişkin bir düzenleme bulunmadığı, taşınır malların teferruat listesine kaydedilmiş olmasının onlara gayrimenkul sıfatı kazandırmayacağı, ilgili tarifeye göre teferruattan, sadece tapu siciline kayıt esnasında beyan olunan değer üzerinden binde 4,55 oranında harç alınabileceği ve kayda ilişkin beyanın davacı tarafından değil, müflis şirket tarafından yapıldığı hususları bir arada değerlendirildiğinde, … İcra Müdürlüğü'nün … Tapu Sicil Müdürlüğü'ne yazdığı 20.10.2016 tarihli yazıda bedeli açıkça belirtilen teferruat listesine kayıtlı olan menkul malların, gayrimenkul satışı gibi değerlendirilmek suretiyle (alıcı ve satıcı üzerinden toplam binde 40 oranında) harca tabi tutulması, mevzuuda hata kapsamında görüldüğünden, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı, gerekçesiyle davanın kabulüne, dava konusu işlemin iptali ile ödenen 415.633,76 TL tutarın ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davacıya iadesine karar verilmiştir.,
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu Vergi Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu, kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığından istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Olayda vergi hatası bulunmadığı, hukuki yorum gerektiren uyuşmazlıkta düzeltme-şikayet hükümlerinin tatbik edilemeyeceği, gayrimenkullerin alım- satımında harç mükellefiyetinin alıcı ve satıcı adına ayrı ayrı tahakkuk ettiridiği, satıcı adına tereddüp eden harcın alıcıya iade edilmesinin mümkün bulunmadığı, taşınmaza ilişkin açık artırma ilanında, arsa vasıflı taşınmaz üzerinde değer artırıcı olarak fabrika üretim binası ile diğer ek binaların bulunduğunun ve teferruat listesinde kayıtlı olan makine, ekipman, teçhizatın da yer aldığının belirtildiği, bir şeye ilişkin tasarrufların aksi belirtilmedikçe onun eklentisini de kapsayacağı, bu nedenle teferruatın tapuda devri esnasında 492 sayılı Kanuna bağlı (4) sayılı tarifenin 20/a fıkrasına göre taşınmazın kendisiyle beraber binde 20 oranında tapu harcına tabi tutulması gerektiği, yapılan işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı iddialarıyla kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kısmen kabulü, kısmen reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY: Davacı tarafından, cebri icra sonucunda kendisine ihale edilen taşınmazın tescili aşamasında, aynı ihalede kendisine ihale edilen ve eski malik tarafından tapuya teferruat olarak kaydedilen taşınırlar bakımından da tahakkuk ettirilen ve tümü kendisinden tahsil edilen binde 40 oranında ve 415.633,76 TL tutarındaki tapu harcının iadesi istemiyle yapılan düzeltme-şikayet başvurusunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali ve ödenen tutarın yasal faizi ile birlikte iadesi istemine ilişkindir.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2/1-a maddesinde iptal davaları, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu, maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar olarak belirtilmiştir. İptal davasının subjektif ehliyet koşulu "menfaat ihlali" olarak öngörülmüştür.
2577 sayılı Yasa'nın 2/1-a maddesindeki düzenleme ile idarenin tek taraflı irade açıklamasıyla kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikte tesis edilen idari işlemlerin, ancak bu idari işlemle meşru, kişisel ve güncel bir menfaat ilgisi kurulabilenler tarafından iptal davasına konu edilebileceği kabul edilmektedir.
492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 57. maddesinde, tapu ve kadastro işlemlerinden bu Kanun'a bağlı (4) sayılı Tarife'de yazılı olanların tapu ve kadastro harçlarına tâbi olduğu; 58. maddesinde, tapu ve kadastro harçlarını Kanun'a ekli Tarife'de belirtilen kişilerin ödemekle mükellef olduğu; 492 sayılı Harçlar Kanunu'na bağlı (4) sayılı Tarife'nin 20/a maddesinde ise gayrimenkullerin ivaz karşılığında veya ölünceye kadar bakma akdine dayanarak yahut trampa hükümlerine göre devir ve iktisabında gayrimenkulün beyan edilen devir ve iktisap bedelinden az olmamak üzere emlâk vergisi değeri üzerinden (cebri icra ve şüyûun izâlesi hallerinde satış bedeli, istimlâklerde takdir edilen bedel üzerinden) devir eden ve devir alan için ayrı ayrı tapu harcı alınacağı hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Bölge İdare Mahkemesi kararının, davacı tarafından alıcı sıfatıyla ödenen tapu harcının faiziyle iadesine ilişkin kısmı hukuka uygun olup davalı idarece ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının, satıcılar adına tahakkuk ederek davacı tarafından ödenen tapu harcına ilişkin kısmına yönelik temyiz istemine gelince;
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; tapu harcının mükellefinin gayrimenkullerin ivaz karşılığında devir ve iktisabında devir eden ve devir alan olarak belirlenmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; … İcra Müdürlüğü'nün … talimat sayılı dosyasında 06.10.2016 tarihinde gerçekleştirilen cebri ihalede en yüksek teklifi veren davacıya Tekirdağ İli, Kapaklı İlçesi, … Mah. …. Mevkii, … cilt, … sayfa, … ada, … parsel, 182.571,00 m2 arsa cinsindeki ve üzerinde değer arttırıcı olarak fabrika üretim binası ve diğer ek binalar bulunan taşınmazın Müflis … Elektronik ve Ticaret A.Ş. adına kayıtlı olan 55/100 nispetindeki hissesi ile bu taşınmazın tapu kaydına müflis şirket tarafından 13.07.2007 tarihinde "teferruat" olarak işletilen bir kısım taşınır (menkul) eşyanın ihale edildiği, ihalenin 19.10.2016 tarihinde kesinleştiği, … İcra Müdürlüğü'nce taşınmazın kayıtlı olduğu … Tapu Sicil Müdürlüğü'ne yazılan yazıda ihale konusu taşınmazın davacı adına tüm takyidatlarından ari biçimde tescili gerektiğinin bildirildiği, sözkonusu tescil yazısında, 43.200.000,00 TL ihale tutarının taşınmaz yanında taşınır satış bedelini de içerdiği, bu bedelin 32.809.155,89 TL'sinin taşınmaz, 10.390.844,11 TL'sinin ise taşınır eşyaya ait olduğunun belirtildiği, Kapaklı Tapu Sicil Müdürlüğü'nce tapu işlemine esas harç miktarının tahakkukunun, tüm ihale tutarı üzerinden binde 40 oranında yapıldığı ve hesaplanan harç bedelinin tamamı olan 1.728.000,00 TL'nin 21.10.2016 tarihinde davacıdan tahsil edilmek suretiyle tescil işleminin yapıldığı, tapu harcının taşınır eşyaya isabet eden, 415.633,76 TL tutarındaki kısmının iadesi istemiyle yapılan düzeltme-şikayet başvurusunun zımnen reddi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır. .
Uyuşmazlıkta, icra ihale sonucu davacı adına ihale edilen taşınmazın tapu devri sırasında ödenen tapu harcının iadesi istemiyle açılan davada, satıcılar adına tahakkuk eden harç da davacı tarafından ödenmiş ise de taşınmazın satışı dolayısıyla tapu harcının, dava dışı satıcılar adına tahakkuk ettiği, tapu işleminde "devir alan" konumunda bulunan davacının "devir edenler" adına tahakkuk eden tapu harcının mükellefi olmadığı ve davanın bu kısmına ilişkin dava açma ehliyeti bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, dava konusu tahsil işleminin; alıcı (devralan) konumundaki davacı tarafından, satıcılar (devir edenler) adına tahakkuk eden tapu harcının yasal faiziyle iadesi talebine ilişkin kısmı yönünden davayı kabul eden Vergi Mahkemesi kararına karşı davalı tarafından yapılan istinaf başvurusunu reddeden Bölge İdare Mahkemesi kararının bu kısmında isabet bulunmamaktadır.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının devir edenler adına tahakkuk eden tapu harcının faiziyle birlikte iadesine yönelik kısmının BOZULMASINA, diğer kısımlarının ONANMASINA,
3. Bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 09/06/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.