MAHKEMESİ : ...Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesi

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ...19. İş Mahkemesi

TÜRK MİLLETİ ADINA
KARAR
A)Davacı istemi;
Davacı, davalı işyerinde geçen çalışmalarının 506 sayılı Yasanın Ek 5/II maddesi kapsamında olduğundan bahisle,itibari hizmet süresinin tespitini talep etmiştir.
B)Davalı Cevabı;
Davalı ... Başkanlığı vekili, davanın reddini savunmuştur.
Davalı E-Kart Elektronik Kart Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. vekili, işyerinin 506 sayılı Kanun’un Ek 5. maddesinin 2. bendinde yer alan “basım ve gazetecilik işyerleri” niteliğinde olmadığını, işyerinde çalışma koşullarını ağırlaştıracak ve itibari hizmet süresinden yararlanılması sonucunu doğuracak koşulların bulunmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C)İlk Derece Mahkemesi Kararı ;
Mahkemece; davalı işyerinin basım işyeri olduğu, 506 Sayılı Kanunun Ek Madde 5 /II bendinde yazılı fiziksel dış etkenlerin ve olumsuz çalışma koşullarının bulunduğu,davacının itibari hizmet süresinden yararlanması için gerekli koşulların gerçekleştiği gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
D) Bölge Adliye Mahkemesi Kararı ;
Bölge Adliye Mahkemesince , davalı E-Kart Elektronik Kart Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. vekili ve SGK Başkanlığı vekilinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
E) Temyiz ;
... vekili, davacının öncelikle Kuruma müracaat etmesi, dava şartının yerine getirilmesi gerektiğini, davacının itibari hizmet süresinden yararlanmasının mümkün olmadığını, Kurumun dava açılmasına sebebiyet vermediğini ve feri müdahil sayılacağını belirterek kararı temyiz etmiştir.
Davalı şirket vekili; işyerinde mevkute çıkarmaya yönelik basım işi değil,akıllı kart basımı yapıldığını,basım işyeri kabul edilemeyeceğini,bilirkişi raporunun yetersiz olduğunu belirterek temyiz yoluna başvurmuştur.
F) Delillerin Değerlendirilmesi ve Gerekçe ;
Dava, itibari hizmet süresinin tespiti istemine ilişkindir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden,davacının davalı işyerinde ,baskı ofset formeni, prepress operatörü olarak baskı bölümünde çalıştığı,01.02.2001-2008/9 arası hizmetlerinin Kuruma 1 kodu ile (itibari hizmet olmaksızın) bildirildiği, davalı işyerinin 1043571 sicil numarası ile elektronik akıllı kart basım-matbaa mahiyetinde 08.01.2001 tarihinde kanun kapsamına alındığı,bilirkişi heyeti ile fabrikada keşif yapıldığı,alınan raporda ,davacının çalışması süresince, sürekli olarak bulunduğu yerin ortam havasında vücut için zararlı gaz maddelerin bulunduğu, bunların solunum ve cilt yoluyla vücuda geçeceği, buna göre 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun Ek Madde 5’te yazılı fiziksel dış etkenlerin ve olumsuz çalışma koşullarının bulunduğu kanaatinin bildirildiği,tanıklar tarafından davacının çalıştığı makinede kredi kartının ilk baskı aşamasını yaptığı,kimyasallara maruz kaldığının ifade edildiği anlaşılmaktadır.
Dosya içinde bulunan işyeri ticaret sicil kayıtlarından,işyeri nace kodunun yüklü elektronik kart imalatı olduğu, firmanın iş konusunun elektronik alışveriş kartı,kredi kartı,güvenlik kartları,tanıtım kartları,akıllı kartlar ihracat, ithalat ve üretimini yapmak olarak gösterildiği görülmektedir.
İtibari hizmet , gerçekte çalışılmayan ve prim ödemesi olmayan sürelerin kanun koyucu tarafından verilen imkân nedeniyle sigortalılık süresine eklenmesine, böylece,ağır ve yıpratıcı işlerde çalışan bir kısım sigortalıların daha erken yaşlılık aylığından yararlanmalarına imkan sağlamaktadır.
506 sayılı Yasa sistemine itibari hizmet kavramı 11.08.1977 günlü 2098 sayılı yasa ile girmiştir.
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun Ek 5. maddesi II bendinde 20/06/1987 tarihli 3395 sayılı Kanununun 13. maddesiyle yapılan değişikle itibari hizmetten yararlananların kapsamı genişletilmiştir.
Davanın yasal dayanağı olan Ek 5 madde II numaralı bendinde , “Basım ve gazetecilik iş yerlerinden 1475 sayılı Kanun ve değişikliklerine göre çalışan sigortalılardan,
a) Solunum ve cilt yoluyla vücuda geçen gaz veya diğer zehirleyici maddelerle çalışılan iş yerleri,
b) Fazla gürültü ve ihtizaz yapıcı makine ve aletlerle çalışarak iş yapılan işyerleri,
c) Doğrudan doğruya yüksek hararete maruz bulunarak çalışılan işyerleri,
d) Fazla ve devamlı adali gayret sarf edilerek iş yapılan işyerleri,
e) Tabii ışığın hiç olmadığı ve münhasıran suni ışık altında çalışılan işyerleri,
f) Günlük mesainin yarıdan fazlası saat 20.00"den sonra çalışılarak yapılan işyerlerinde” hizmeti geçenlerin sigortalılık süresine ,bu sürelerin her tam yılı için 90 gün ekleneceği belirtilmiştir.
Sigortalıların itibari hizmetten yararlanabilmesi için iki koşulun birlikte gerçekleşmesi gerekir. Birinci koşul sigortalının basım ve gazetecilik iş yerlerinde çalışması, ikinci koşul ise; II. bendin (a-f) alt bendlerinde yazılı fiziksel dış etkenlerin ve olumsuz çalışma koşullarının olayda ayrıca gerçekleşmesidir. Söz konusu maddede, basım ve gazetecilik iş yeri birlikte ifade edilmişse de, gazetecilik işi yapılmayan sadece basım işi yapılan iş yerlerinde çalışan sigortalıların da, maddenin alt bentlerinde sayılan koşullardan herhangi birisi oluştuğu takdirde itibari hizmetten yaralanacakları açıktır. Ancak "basım" işinin matbaa iş yerinde mevkute çıkarmaya yönelik olduğunun kabulü gerekmektedir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 07.02.2018 tarih ve 2015/21-3371 Esas ve 2018/129 karar sayılı içtihadında da bu husus vurgulanmıştır.
Sigortalıya ve işyerine ilişkin koşul, yasada nitelikleri sayılı ve sınırlı bir biçimde belirtildiğinden bir sigortalının çalışma koşulları ne kadar ağır olursa olsun, yasada sayılan sigortalılar ve işyeri kapsamına girmediği sürece itibari hizmetten yararlanması mümkün değildir.
İtibari hizmetten yararlananların emsallerine göre ayrıcalıklı şekilde erken emekli olabilme avantajı nedeniyle ,uygulamada ,yasanın kapsamının genişletilmesi amacıyla ve düzenlemenin Anayasanın eşitlik ilkesine aykırı olduğu iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurular olmuştur.
Anayasa Mahkemesi, 1988/51 Esas,1989/18 Karar sayılı 02.05.1989 tarihli kararında ‘özde Anayasa"ya aykırı düşmeyen bir kuralın uygulama alanının genişletilmesi amacıyla iptal edilmeyeceği, bir kısım sigortalılara hak tanıyan itiraz konusu hükmün, öteki kesimlere de aynı hakkı tanıyan tamamlayıcı yasama işlemleriyle düzeltilmesi, düzenleme eksikliklerinin bu yöntemle giderilmesinin Anayasa"ya uygun olacağını’ belirterek itirazın reddine karar vermiştir.
Yine,söz konusu Ek maddede 3395 sayılı Yasa ile değişiklik yapılırken maddede yazılı dış etkenlere maruz başkaca iş kolları bulunduğu ve bunların da yasa kapsamına alınması TBMM Genel Kurulunca önerilmiş ancak istenilen düzenleme ileri tarihe bırakılmıştır. (TBMM 20.06.1987 günlü 121.Birleşime ilişkin Tutanak Dergisi )
506 sayılı Kanunun Ek 5. maddesinin II. bendinde yer alan “basım” işinin matbaa iş yerinde mevkute çıkarmaya yönelik olduğu hem madde metninden hem yasama belgelerinden anlaşılmaktadır.
Davalı iş yerinde elektronik alışveriş kartı,kredi kartı,güvenlik kartları,tanıtım kartları,akıllı kartların basımının yapıldığı, söz konusu iş yerinde basım ve gazetecilik adına herhangi bir faaliyette bulunulmadığı, basım işyerinin mevkute çıkarmaya yönelik olarak faaliyet göstermesi gerektiği, bu nedenle davalı iş yerinin 506 sayılı Kanunun Ek 5’inci maddesinde belirtilen itibari hizmet süresinden yararlanılabilecek iş kollarına girmediği, itibari hizmet süresinde işçi yararına yorum ilkesi ile iş yeri alanlarının genişletilemeyeceği bu durumda davanın reddi gerektiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde davalıların bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli , Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırılarak ilk derece mahkemesi kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı 6100 sayılı HMK’nun 373/1. maddesi uyarınca KALDIRILMASINA, ilk derece mahkemesi kararının yukarıda belirtilen nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, temyiz harcının istek halinde davalılardan ....iadesine, 02/03/2020 gününde oy birliğiyle karar verildi.