Danıştay 6. Daire 2021/1142 Esas 2022/6574 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/1142
Karar No : 2022/6574

DAVACI : … Odası
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı - ANKARA
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : 11.12.2020 tarih ve 31331 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Yapı Malzemeleri ve Zemin Laboratuvarları Uygulama Yönetmeliğinin 6/5.maddesinin 3. cümlesinde yer alan "en az bir jeoloji mühendisi" ibaresi ile Yönetmeliğin Ek-2, Form 1'nde yer alan "Yapı Malzemesi ve/veya Zemin Laboratuvarı Kurmak İçin İlgili Belgeler" bölümünün iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Dava konusu Yönetmeliğin, iptali istenilen maddelerinde; zemin laboratuvarlarında sorumlu denetçi mühendis olarak en az bir jeoloji mühendisinin istihdamının zorunlu tutularak inşaat mühendislerinin istihdamının isteğe bağlı bırakıldığı, oysa zeminin yapıyla etkileşimine ilişkin deneylerin yapılacağı bu laboratuvarlarda inşaat mühendisliği uygulamalarına göre hareket edilmesi gerekirken, ayrıca, inşaat mühendislerinin zemin laboratuvar denetçisi belgesi alabilmesine engel bulunmamakta iken bu kuralla inşaat mühendislerinin jeoloji mühendisi olmadan tek başına mesleki faaliyet yürütmelerinin engellendiği, bu haliyle maddenin eksik düzenlendiği ve 4708 sayılı Yasada belirtilen laboratuvar tanımına ve kamu yararına aykırı olduğu, öte yandan,düzenlemede yer alan belgeler arasında oda kayıt belgesinin belirtilmediği, düzenlemenin bu haliyle Yönetmeliğin 4/n maddesiyle de çeliştiği böylece ilgili mühendisin odadan kaynaklı kısıtlı bir durumunun olup olmadığının denetim dışı bırakıldığı ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Usule ilişkin olarak davanın süresinde açılmadığı, esasa yönelik olarak ise, "Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin" 13/4. maddesinin Danıştay Altıncı Dairesince iptal edilmesi neticesinde iptal kararı gereği düzenleme yapıldığı, böylece betona ilişkin deneylerde inşaat, zemine ilişkin deneylerde jeoloji mühendislerinin zorunlu olarak görev yapmalarının sağlandığı, Form-1'de belirtilen belgeler arasında sayılmadığı iddia edilen oda kayıt belgesinin, dava konusu Yönetmeliğin 11/10.maddesinde, denetçi belgesi alabilmek için istenilen belgeler arasında düzenlendiği, ilgili mühendisin kısıtlılığının bulunması halinde zaten denetçi olamayacağı, dolayısıyla gereksiz tekrardan kaçınıldığı, eksik bir düzenleme olmadığı ve düzenlemenin üst normlara, kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka uygun olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Davanın esastan reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'IN DÜŞÜNCESİ : Dava, 11.12.2020 tarih ve 31331 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yapı Malzemeleri ve Zemin Laboratuvarları Uygulama Yönetmeliğinin 6/5.maddesinin 3. cümlesinde yer alan "en az bir jeoloji mühendisi" ibaresi ile Yönetmeliğin Ek-2, Form 1'nde yer alan "Yapı Malzemesi ve/veya Zemin Laboratuvarı Kurmak İçin İlgili Belgeler" bölümünün iptali istemiyle açılmıştır.
Davalı idarenin usule ilişkin itirazı yerinde görülmemiştir.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 28.maddesinde, "Bu Kanun kapsamındaki mimarlık, mühendislik ve planlama hizmetine ilişkin harita, plan, etüt, proje ve eklerinin düzenlenmesi ve bunların yerine getirilmesinin; uygulamada bulunulacak alanın, yerleşme merkezinin ve yapının sınıfına, özelliğine ve büyüklük derecesine göre, uzmanlık alanlarına uygun olarak 38'inci maddede belirtilen meslek mensuplarına yaptırılması mecburidir. Müellifler ve uygulamada bulunan meslek mensupları, işlerini bu Kanuna ve ilgili diğer mevzuata uygun olarak gerçekleştirmekten sorumludur." hükmüne, 38.maddesinde de, "Halihazır harita ve imar planlarının hazırlanması ve bunların uygulanmasının fenni mesuliyetini; uzmanlık, çalışma konuları ve ilgili kanunlarına göre, mühendisler, mimarlar, şehir plancıları deruhte ederler. Yapıların, mimari, statik ve hertürlü plan, proje, resim ve hesaplarının hazırlanmasını ve bunların uygulanmasıyla ilgili fenni mesuliyetleri, uzmanlık konularına ve ilgili kanunlarına göre mühendisler, mimarlar ile görev, yetki ve sorumlulukları yönetmelikle düzenlenecek olan fen adamları deruhte ederler." hükmüne yer verilmiş; 03.07.2017 tarih ve 30113 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ve dava konusu düzenlemenin dayanağı olan Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin 4.maddesinin 1.fıkrasının (ççççç) bendinde, zemin ve temel etüt raporu, "Her bir parsel için ayrı ayrı olmak üzere, yapının temel ve statik hesaplarının yapılabilmesi için zemin araştırma verileri ile geoteknik değerlendirmeleri içeren Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde hazırlanan raporu" olarak tanımlanmış; Yönetmeliğin 57.maddesinin 6.fıkrasının (a) bendinde de, statik projeye esas teşkil edecek zemin ve temel etüdü raporu; 1) Yer altının dinamik esneklik direnişleri ve yerin dayanımı, taşıma gücü, yer altı suyu varlığı, yer altı yapısı, deprem bölgelenmesi, yer kırıklıklarının hareketleri, oturma, sıvılaşma ve yer kaymalarının boyutları gibi zeminin fizikî özelliklerini belirleyen çalışmalar yönünden jeofizik mühendislerince, 2) Sondajlar, arazi çalışmaları, zemin ve kaya mekaniği, laboratuvar deneylerini ihtiva eden zemin-yapı etkileşiminin analizinde kullanılacak temel-zemin, zemin profili ve zemini oluşturan birimlerin fizikî ve mekanik özelliklerini konu alan çalışmalar yönünden jeoloji mühendislerince, 3) Zemin mekaniği, zemin dinamiği ve zemin emniyet gerilmesi hesaplaması gibi çalışmalar yönünden inşaat ve jeoloji mühendislerince, 4) Mühendislik hizmetleri standartlarına uygun, detaylı olarak hazırlanan ve parselin bulunduğu zeminin durumunu bu fıkrada belirtilen çalışmalar ve analizler ile açıklayan, çalışmanın içeriği bakımından ilgili mühendislik disiplinlerine mensup mühendislerce, Bakanlıkça belirlenen formata göre hazırlanan ve imzalanan belge olarak ifade edilmiştir.
Can ve mal güvenliğini teminen, imar planına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlarına uygun kalitede yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkarılan 4708 Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 1. maddesinin (m) bendinde laboratuvarın, inşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene, kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tayin eden, Bakanlıktan izin almış tesisi ifade edeceği belirtilmiş, 12. maddesinin 2. fıkrasında yapı denetim ve laboratuvar kuruluşlarında görev alacak personelde aranacak nitelik, tecrübe ve bunların istihdam şartları ile görev ve sorumluluklarının diğer yapı sorumlularının nitelikleri, görevleri ile çalışma usul ve esaslarının Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle düzenleneceği öngörülmüştür.
Anılan Yasa hükmü uyarınca, 05.02.2008 günlü, 26778 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 13. maddesinin 4. fıkrasında yer alan "zemin deneyleri konusunda laboratuvar denetçi belgesine sahip en az bir inşaat veya jeoloji veya jeofizik mühendisi ile yardımcı teknik elemanlar istihdam edilir" cümlesindeki "inşaat veya jeofizik mühendisi" ibaresinin iptali istemiyle açılan davada, Danıştay Altıncı Dairesi'nin 09.07.2010 günlü, E:2008/3362, K:2010/7428 sayılı kararıyla " Danıştay Onüçüncü Dairesinin 19.12.2006 günlü, E:2005/6317, K:2006/4853 sayılı kararında, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanlığının dosyadaki mevcut görüşünde, zemin etüdünün, yapı veya parsel bazına inildiğinde, yapı özellikleri de dikkate alınarak gerçekleştirilen zemin araştırmaları; buna ilişkin raporların da, sondaj, arazi ve zemin/kaya mekaniği laboratuvar deneylerini kapsayan, zemin-yapı etkileşiminin analizinde kullanılacak temel zemini profili ve profil içerisinde yer alan birimlerin fiziksel ve mekanik özelliklerinin sunulduğu araştırma raporları olduğu, temel sistemi tasarımında esas alınacak bir veri tabanı oluşturmanın bu raporların amacı olduğu, bu çalışmaların jeoloji mühendisi veya ilgili alanda uzmanlaşmış inşaat mühendisi tarafından bağımsız olarak veya müştereken yapılması gerektiğinin belirtildiği, yine Danıştay Altıncı Dairesinin 25.12.2001 tarihli, E:2000/4743, K:2001/6466 sayılı kararında da, 'sondajlar ve arazi çalışmaları, zemin/kaya mekaniği, laboratuvar deneylerini kapsayan zemin-yapı etkileşiminin analizinde kullanılacak temel zemin, zemin profili ve zemini oluşturan birimlerin fiziksel ve mekanik özelliklerini konu alan çalışmaların jeoloji mühendislerince, zemin mekaniği, zemin dinamiği, zemin emniyet gerilmesi hesaplarının ise inşaat ve jeoloji mühendislerince ortaklaşa yapılması gerekmektedir." gerekçesine yer verildiği, anılan kararlar ve karardaki Mühendislik Fakültesi Dekanlığı görüşü doğrultusunda uyuşmazlığa konu yönetmelik hükmü değerlendirildiğinde, laboratuvarlarda zemin deneyleri konusunda laboratuvar denetçisi belgesine sahip en az bir jeoloji mühendisi çalıştırılması zorunlu olduğundan anılan zorunluluğu öngörmeyen yönetmelik maddesinde hukuka uyarlık bulunmadığı" gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiş, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 07.05.2014 günlü, E:2011/1149, K:2014/2026 sayılı kararıyla onanmıştır.
Yargı kararları uygulanarak yeniden düzenlenen Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 13.maddesinin 4.fıkrasında, "Laboratuvarlarda yapı malzemesi kalite kontrolü konusunda laboratuvar denetçi belgesine sahip en az bir inşaat veya kimya mühendisi ile yardımcı teknik elemanlar istihdam edilir. Zemin deneyleri konusunda laboratuar denetçi belgesine sahip en az bir jeoloji mühendisi ile yardımcı teknik elemanlar zorunlu olmak üzere, denetçi belgesine sahip inşaat veya jeofizik mühendisi istihdam edilir." düzenlemesi getirilerek, laboratuvarlarda zemin deneyleri konusunda laboratuar denetçi belgesine sahip en az bir jeoloji mühendisinin istihdam edileceği ifade edilmiştir.
Daha sonra, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 8 inci ve 12 nci maddeleri ile 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 97 nci maddesinin birinci fıkrasına dayanılarak hazırlan ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun gereğince kamu veya özel kuruluşların bünyesinde kurulmuş laboratuvarlara Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından izin belgesi verilmesi için sağlaması gereken genel şartlar, laboratuvarlarda görev alacak denetçi mühendisler ve diğer görevlilerde aranacak nitelikler, laboratuvarların denetim hizmetinin yürütülmesi, laboratuvarlardan alınacak teminatın türü, tutarı, iadesi ile irat kaydedilmesine, idari yaptırımlara ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla 11.12.2020 tarih ve 31331 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan Yapı Malzemeleri ve Zemin Laboratuvarları Uygulama Yönetmeliğinin 2. Maddesinde, bu Yönetmeliğin, bir ilde faaliyet gösterebilecek yapı malzemesi ve/veya zemin deneyleri yapan laboratuvar sayısını, bunların kuruluş safhasında sahip olması gereken asgari nitelikleri, laboratuvarda görev alacak personelde aranacak nitelik, tecrübe ve bunların istihdam şartlarını, laboratuvarların görevleri ile çalışma usul ve esaslarını kapsadığı, 4. Maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde; "Deney", Verilen bir numune, ürün, proses veya hizmetin belirlenmiş bir prosedüre göre bir veya birden fazla karakteristiğinin tayin edilmesi amacıyla yapılan teknik çalışmayı, (ğ) bendinde, "Deney yapan eleman": Denetçi mühendisin sevk ve idaresi altında laboratuvarın kapsamındaki deneylere ilişkin görev yapan; inşaat mühendisi veya jeoloji mühendisi veya jeofizik mühendisi veya yapı öğretmeni veya inşaat teknikeri veya geoteknik teknikeri veya inşaat teknolojileri teknikeri veya hazır beton teknikeri veya yapı teknikeri veya yapı denetim teknikeri veya yapı teknisyenini, (m) bendinde "Laboratuvar": Kamu, gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri tarafından kurulan ve işletilen, doğrudan veya dolaylı olarak kamuya veya üçüncü şahıslara hizmet veren, zemin, inşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili hammadde veya mamul madde üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre gözlemsel kontrol, ölçüm, muayene, kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tespit eden Bakanlıktan izin almış kuruluşu, (n) bendinde, Laboratuvar denetçisi: Laboratuvar tarafından gerçekleştirilen muayene ve deneylerin ilgili standartlara, deney talimatlarına uygun olarak yapılmasını, muayene ve deney sonuçlarının, laboratuvarın kalite sistemine uygun olarak tutulmasını sağlayan ve meslek odalarına üyeliği bulunan Bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mühendisi, (ö) bendinde, Laboratuvar izin belgesi: Laboratuvarın bağlı bulunduğu laboratuvar yetkilisi veya yetkilileri ile Bakanlık arasında yapılan sözleşme çerçevesinde, laboratuvarın yeterliğinin belirlenen teknik kritere uygunluğunu ve izin belgesi ekindeki kapsam çerçevesinde yapabileceği deneyleri gösteren belge olarak tanımlanmış; aynı Yönetmeliğin dava konusu 6. Maddesinin 5. Fıkrasında, "Laboratuvarda yapı malzemesi kalite kontrolü için beton esas olmak üzere ilgili yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda en az üç yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat mühendisi ile en az iki deney yapan eleman istihdam edilir. Bu koşullara ilave olarak laboratuvarın kapsamında kimyasal deneylerin bulunması halinde ilgili yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda en az üç yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip kimya mühendisi de istihdam edilir. Laboratuvarda zemin deneyleri konusunda, en az üç yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip en az bir jeoloji mühendisi ile en az iki deney yapan eleman zorunlu olmak üzere denetçi belgesine sahip inşaat veya jeofizik mühendisi istihdam edilir. Laboratuvar, kapsamında yapı malzemesi ve zemin deneylerini birlikte yürütecek ise hem yapı malzemesi hem de zemin deneyleri konusunda bu maddede belirtilen denetçiler ve deney yapan elemanları birlikte istihdam etmek zorundadır. Laboratuvarda kalite yöneticisi bulundurmak zorunludur. Laboratuvar kalite yöneticisi olarak laboratuvar denetçi mühendisi veya deney yapan elemanı görevlendirilebileceği gibi ayrıca bir kalite yöneticisi de istihdam edilebilir. Laboratuvarda, yapı malzemeleri kapsamında olmak üzere, denetçi mühendisin sevk ve idaresi altında numune alma elemanı istihdam edilebilir." kuralı getirilmiş; 6. fıkrasında da, Laboratuvar izin belgesi alabilmek için kuruluşu temsile yetkili kişi tarafından, kuruluşun faaliyette bulunacağı ili belirtir Ek-2 Form-1 Müracaat Formu ile Bakanlığa başvuru yapılacağı belirtilerek, ilk başvuruda aranan şartlar sayılmıştır.
İncelenen davada, dava dosyasındaki bilgi ve belgeler ile anılan mevzut hükümleri, yargı kararları birlikte değerlendirildiğinde, laboratuvarlarda zemin deneyleri konusunda laboratuvar denetçisi belgesine sahip en az bir jeoloji mühendisi çalıştırılması zorunlu olduğu sonucuna ulaşıldığından, dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık bulunmamıştır.
Davanın, Yapı Malzemeleri ve Zemin Laboratuvarları Uygulama Yönetmeliğinin Ek-2, Form 1'nde yer alan "Yapı Malzemesi ve/veya Zemin Laboratuvarı Kurmak İçin İlgili Belgeler" bölümüne ilişkin kısmına gelince, Form 1'in 5. Sırasında, laboratuvarda tasdik edilmiş imza yetkisi için aday gösterilen mühendise ait Bakanlıktan alınan Laboratuvar denetçi Belgesi fotokopisinin yapı malzemesi ve/veya zemin laboratuvarı kurmak için gerekli belgeler arasında sayılmış, Yönetmeliğin "Laboratuvarda görev alacak denetçi, teknik personelin deneyim ve çalışma esasları" başlıklı 11. Maddesinin 10. Fıkrasının (c) bendinde, İlgili meslek unvanına sahip ve bu meslek odasına kayıtlı olan...mühendislere verileceği belirtilmiş olup, denetçi mühendislerden denetçi belgesi alma aşamasında ilgili meslek odası kayıt belgesi istenildiği anlaşıldığından, anılan düzenlemede hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddine karar verilmesi gerektiği, düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından düzenlenen "Yapı Malzemeleri ve Zemin Laboratuvarları Uygulama Yönetmeliği" 11.12.2020 tarihli, 31331 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bakılan dava, anılan Yöenetmeliğin 6/5.maddesinin 3. cümlesinde yer alan "en az bir jeoloji mühendisi" ibaresi ile Yönetmeliğin Ek-2, Form 1'nde yer alan düzenlemenin hukuka aykırı olduğu iddialarıyla açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 1/1.maddesinde " Bu Kanunun amacı; can ve mal güvenliğini teminen, imar plânına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. " hükmüne yer verilmiş, aynı Kanunun 1/2-(m) maddesinde; laboratuvar, "inşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene, kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tayin eden, Bakanlıktan izin almış tesis" şeklinde tanımlanmıştır.
Anılan Kanunun 2/1.maddesinde; yapı denetim kuruluşları ve görevleri başlığı altında "Bu Kanun kapsamına giren her türlü yapı; Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile çalışan ve münhasıran yapı denetimi ile uğraşan tüzel kişiliğe sahip yapı denetim kuruluşlarının denetimine tabidir. Yapı denetim hizmeti; yapı denetim kuruluşu ile yapı sahibi veya vekili arasında akdedilen hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yürütülür. Yapı sahibi, yapım işi için anlaşma yaptığı yapı müteahhidini vekil tayin edemez." hükmüne yer verilmiş, aynı Kanunun 2/4-(ı) maddesinde ise; "Zemin, malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, şartname ve standartlara uygun olarak laboratuvarlarda yaptırmak." işi yapı denetim kuruluşlarının görevleri arasında sayılmıştır.
Kanunun 8/10.maddesinde; Laboratuvar kuruluşlarının personel, tesis, makine, teçhizat ve kalite kontrol sisteminde olumsuz yönde bir değişiklik olduğunun veya gerçekleştirilen deneylerin belirlenmiş teknik kritere uygun olmadığının veya bu Kanunda ve ilgili mevzuatta belirtilen hükümlere aykırı hareket edildiğinin tespit edilmesi hâlinde, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre, İl Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce..." maddenin alt bentlerinde yazılı yaptırımların uygulanacağı kuralına yer verilmiştir. Aynı Kanunun 8/21. maddesine eklenen cümleyle; "(14/2/2020-7221/25 md.) Her ne suretle olursa olsun, alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine ihtiyati tedbir konulamaz.Teminatın türü, tutarı, iadesi ve irat kaydedilmesine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanan yönetmelik ile belirlenir." kuralı getirilmiştir.
Kanunun 12/2.maddesinde ise; "(Değişik ikinci fıkra:14/2/2020-7221/28 md.) İlgili idarelerin bu Kanunda belirtilen hususlara ilişkin görevleri ile çalışma usul ve esasları; yapı denetim kuruluşlarının sınıflandırılması, kuruluşlar arasında adaletli iş dağılımını temin etmek üzere bir ilde faaliyet gösterebilecek olan yapı denetim kuruluşu ve laboratuvar kuruluşu sayısının belirlenmesi ile kuruluş safhasında sahip olunması gereken asgarî nitelikler; yapı denetim izin belgesinin geçici olarak geri alınmasına ilişkin şartlar, yapı denetim kuruluşları ve laboratuvarların görevleri ile çalışma usul ve esasları; denetçi belgesi verilmesine ilişkin usul ve esaslar ile yapı denetim ve laboratuvar kuruluşlarında görev alacak personelde aranacak nitelik, tecrübe ve bunların istihdam şartları ile görev ve sorumlulukları; diğer yapı sorumlularının nitelikleri, görevleri ile çalışma usul ve esasları; Merkez ve İl Yapı Denetim Komisyonunun görevleri ile çalışma usul ve esasları; yapı denetimi hizmet sözleşmesine ve feshine ilişkin esaslar; hizmet bedelinin ödenmesi, bu Kanun uyarınca denetlenerek inşa edilen yapılara sertifika verilmesi ve düzenlenecek meslek içi eğitimlere ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanan yönetmeliklerle düzenlenir." hükmü yer almıştır.
Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 13.maddesinin 4.fıkrasında, "Laboratuvarlarda yapı malzemesi kalite kontrolü konusunda laboratuvar denetçi belgesine sahip en az bir inşaat veya kimya mühendisi ile yardımcı teknik elemanlar istihdam edilir. Zemin deneyleri konusunda laboratuar denetçi belgesine sahip en az bir jeoloji mühendisi ile yardımcı teknik elemanlar zorunlu olmak üzere, denetçi belgesine sahip inşaat veya jeofizik mühendisi istihdam edilir." düzenlemesine yer verilmiştir.
Yönetmelikte, Laboratuvarların Çalışma Usul ve Esaslarının düzenlendiği üçüncü bölümde, "Laboratuvar izin belgesi verilmesi" başlığı altında yer alan dava konusu 6.maddenin 5.fıkrasında; "Laboratuvarda yapı malzemesi kalite kontrolü için beton esas olmak üzere ilgili yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda en az üç yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat mühendisi ile en az iki deney yapan eleman istihdam edilir. Bu koşullara ilave olarak laboratuvarın kapsamında kimyasal deneylerin bulunması halinde ilgili yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda en az üç yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip kimya mühendisi de istihdam edilir. Laboratuvarda zemin deneyleri konusunda, en az üç yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip en az bir jeoloji mühendisi ile en az iki deney yapan eleman zorunlu olmak üzere denetçi belgesine sahip inşaat veya jeofizik mühendisi istihdam edilir. Laboratuvar, kapsamında yapı malzemesi ve zemin deneylerini birlikte yürütecek ise hem yapı malzemesi hem de zemin deneyleri konusunda bu maddede belirtilen denetçiler ve deney yapan elemanları birlikte istihdam etmek zorundadır. Laboratuvarda kalite yöneticisi bulundurmak zorunludur. Laboratuvar kalite yöneticisi olarak laboratuvar denetçi mühendisi veya deney yapan elemanı görevlendirilebileceği gibi ayrıca bir kalite yöneticisi de istihdam edilebilir. Laboratuvarda, yapı malzemeleri kapsamında olmak üzere, denetçi mühendisin sevk ve idaresi altında numune alma elemanı istihdam edilebilir." düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Usul Yönünden:
Davalı tarafından, davanın süresinde açılmadığı iddia edilerek davanın süre aşımı nedeniyle reddi gerektiği ileri sürülmüştür.
Uyuşmazlık konusu olayda, düzenleyici işlemin 11/12/2020 tarihli, 31331 sayılı Resmi Gazetede yayımlandığı, bakılan davanın ise 03/02/2021 tarihinde açıldığı anlaşılmıştır.
Bu durumda, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 7.maddesi uyarınca, düzenleyici işlemin ilanından itibaren 60 gün içinde açıldığı görülen davanın esasının incelenmesine geçilmiştir.

Esas Yönünden:
Dava Konusu Yönetmeliğin 6/5.maddesinin 3. cümlesinde yer alan "en az bir jeoloji mühendisi" ibaresi yönünden yapılan incelemede;
Davacı tarafından, zemin laboratuvarlarında sorumlu denetçi mühendis olarak en az bir jeoloji mühendisinin istihdamının zorunlu tutularak inşaat mühendislerinin istihdamının isteğe bağlı bırakıldığı, oysa zeminin yapıyla etkileşimine ilişkin deneylerin yapılacağı bu laboratuvarlarda inşaat mühendisliği uygulamalarına göre hareket edilmesi gerekirken, ayrıca, inşaat mühendislerinin zemin laboratuvar denetçisi belgesi alabilmesine engel bulunmamakta iken bu kuralla inşaat mühendislerinin jeoloji mühendisi olmadan tek başına mesleki faaliyet yürütmelerinin engellendiği, bu haliyle maddenin eksik düzenlendiği ve 4708 sayılı Yasada belirtilen laboratuvar tanımına ve kamu yararına aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
Davalı tarafından, "Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin" 13/4. maddesinin Danıştay Altıncı Dairesince iptal edilmesi neticesinde iptal kararının gereği düzenleme yapıldığı, böylece betona ilişkin deneylerde inşaat, zemine ilişkin deneylerde jeoloji mühendislerinin zorunlu olarak görev yapmalarının sağlandığı, kuralın üst normlara, kamu yararına ve hizmet gereklerine uygun olduğu savunulmuştur.
Dosyanın incelenmesinden; dava konusu kuralın, 20/02/2020 tarihinde yürürlüğe giren 7221 sayılı Kanunla değiştirilen 4708 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarıldığı, Yapı Denetimi Yönetmeliğinin 13/4. maddesinin Danıştay Altıncı Dairesinin 09/07/2010 tarihli, E:2008/3362, K:2010/7428 sayılı kararıyla iptal edilmesi ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 07.05.2014 günlü, E:2011/1149, K:2014/2026 sayılı kararıyla onanması üzerine, adı geçen Yönetmelikte yargı kararı gereği yapılan düzenlemelerin de dikkate alınarak düzenlendiği anlaşılmıştır.
Bu itibarla; dava konusu düzenlemelerde betonun esas olduğu yapı malzemesi kalite kontrol deneylerinde inşaat mühendisinin, kimyasal deneylerin bulunduğu laboratuvar kapsamında kimya mühendisinin, zemin deneylerinin bulunduğu laboratuvar kapsamında ise jeoloji mühendisinin çalıştırılmasının zorunlu tutulduğu, bunların yanında denetçi belgesi sahibi inşaat veya jeofizik mühendisinin de istihdam edilebileceğinin belirtildiği, düzenlemenin devamında ise hem yapı malzemesi hem de zemin deneylerinin birlikte yapılacağı laboratuvar kapsamında ise; denetçi belgesi sahibi inşaat ve jeoloji mühendisinin birlikte istihdam edilmesinin zorunlu olduğuna yer verildiği görülmüştür.
Bu nedenle; dava konusu düzenlemede inşaat mühendisliği alanını ilgilendiren hususlarda başka bir mühendislik disiplinine yer verilmediği gibi, ağırlıklı olarak başka mühendislik disiplinini ilgilendiren zemin deneyi konularında dahi yapı-zemin etkileşimi dikkate alınarak inşaat mühendislerinin de olması gerekliliğinin ortaya konulduğu anlaşıldığından, düzenlemede eksiklik olmadığı, zemin deneyleri konusunda da jeoloji mühendisi çalıştırılmasını zorunlu kılan dava konusu ibarenin düzenlemede yer almasının dayanağı Kanuna, kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırı olmadığı sonucuna varılmıştır.
Dava Konusu Yönetmeliğin Ek-2, Form 1'nde yer alan "Yapı Malzemesi ve/veya Zemin Laboratuvarı Kurmak İçin İlgili Belgeler" bölümü yönünden yapılan incelemeye gelince;
Düzenlemenin "yapı malzemesi ve/ veya zemin laboratuvarları kurmak icin ilgili belgeler" başlığı altında;
1. Firmamız tarafindan tam ve dogru olarak doldurulan müracaat formu.
2. Kalite el kitabı ve ekleri (prosedürler, talimatlar, deney rapor örnekleri, gerekli formlar vb.).
3. Kuruluş yetkililerinin noter tasdikli imza sirküleri.
4. Kuruluşun belirttiği adreste laboratuvar açmaya, deney yapmaya, rapor vermeye yetkili olduğuna dair ibarenin bulunduğu Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi aslı ve vergi levhası.
5. Laboratuvarda tasdik edilmiş imza yetkisi için aday gösterilen mühendise ait Bakanlığınızdan alınmış Laboratuvar Denetçi Belgesi fotokopisi.
6. Laboratuvarda çalışacak tüm yardımcı teknik elemanların firma ile yapmış olduğu sözleşmesi asıI, diploma (veya yerine geçen belge) asıI (veya ibraz edilen asıllarının Bakanlık merkez veya taşra teşkilatı veya belgelerin verildiği ilgili kurum tarafından tasdikli sureti) ve noter tasdikli imza beyanı.
7. Laboratuvar denetçi mühendisinin firma ile yaptığı sozleşmesi ve denetçi Mühendisin noter tasdikli imza beyannamesi.
8. Laboratuvar tesisinin ve cihazların ölçeklendirilmiş yerleşim planı.
9. Laboratuvar belge ücreti dekontu aslı.
10. Laboratuvar için örnek kalite el kitabı (prosedürler) ücreti dekontu aslı.
11. Firma yetkilisince onaylı firma, kurucu, personel bilgi formları." düzenlemesine yer verilmiştir.
Yukarıda belirtilen düzenlemeye ilişkin davacı oda tarafından; düzenlemede yer alan belgeler arasında oda kayıt belgesinin belirtilmediği, oysa bu belgenin ilgili mühendisin mesleğini ifaya yetkili olduğunu gösterdiği, düzenlemenin bu haliyle Yönetmeliğin 4/n maddesiyle de çeliştiği ve eksik düzenleme olduğu, böylece ilgili mühendisin odadan kaynaklı kısıtlı bir durumunun olup olmadığının denetim dışı bırakıldığı öne sürülmüştür.
Davalı tarafından ise; Form-1'de belirtilen belgeler arasında sayılmadığı iddia edilen oda kayıt belgesinin, dava konusu Yönetmeliğin 11/10.maddesinde, denetçi belgesi alabilmek için istenilen belgeler arasında düzenlendiği, ilgili mühendisin kısıtlılığının bulunması halinde zaten denetçi olamayacağı, dolayısıyla gereksiz tekrardan kaçınıldığı, eksik bir düzenleme olmadığı ve düzenlemenin hukuka uygun olduğu savunulmuştur.
Uyuşmazlık konusu düzenlemede, Form 1'in 5. sırasında, yapı malzemesi ve/veya zemin laboratuvarı kurmak için gerekli belgeler arasında, laboratuvarda tasdik edilmiş imza yetkisi için aday gösterilen mühendise ait Bakanlıktan alınan Laboratuvar Denetçi Belgesi fotokopisine yer verildiği, Yönetmeliğin 11/10.maddesinde; Laboratuvarda görev alacak denetçi, teknik personelin deneyim ve çalışma esasları başlığı altında, "Denetçi belgesi; c) İlgili meslek unvanına sahip ve bu meslek odasına kayıtlı olan...mühendislere verilir" kuralının yer aldığı ve denetçi mühendislerden denetçi belgesi alma aşamasında ilgili meslek odası kayıt belgesinin istenildiği anlaşılmıştır.
Bu durumda; ilgili mühendisin mesleğini ifa etmeye yetkili olduğunu başka bir ifadeyle mesleki olarak herhangi bir kısıtlılığı olmadığını bildiren, mensubu olduğu odadan alınmış oda kayıt belgesi olmadan Laboratuvar Denetçi Belgesi almasının mümkün olmadığı, anılan belge olmaksızın da yapı malzemesi/zemin laboratuvarını kurması mümkün olmayacağından, anılan düzenlemede de hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …- TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
5. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 01/06/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.