Mahkemesi :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi


Dava, davacıya ait işyerine ilişkin yapılan denetim sonucunda, kurumca resen yapılan fark prim borcu tahakkukuna ve teşvik indirimlerinin iptali ile sigortalılık iptaline ilişkin yaratılan sataşmanın önlenmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozma ilamına uyularak ilamında belirtilen gerekçelerle, davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün, davacı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Eldeki davada mahkemece ilk kez verilen 09.09.2014 tarihli karar, Dairemizin bozma ilamı ile “…Mahkemece öncelikle davacı avukatından istenecek açıklama ile davalı kurumca yapılan işlemlerden hangisinin iptalini istediği hususu belirlenmeli, talebin teşvik uygulamasının iptaline mi yoksa sigortalıların çalışmalarının gerçek olduğuna mı veyahut kurumca yapılmış prim tahakkuku var ise bu tahakkukun iptaline yönelik mi olduğu hususu belirlendikten sonra, özellikle Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 14.12.2011 gün ve 2011/21-632 Esas - 2011/784 Karar sayılı ilamı da dikkate alındığında yargılama sonunda verilecek karar hak alanlarını ilgilendirdiğinden bildirimleri iptal edilen sigortalıların yöntemince davaya katılımları sağlanmalı, daha sonrasında ise yukarıdaki irdelemeler kapsamında davacının Kuruma verdiği ifade, kurum denetim raporları ile sigortalıların alınan ifadeleri ile 5510 sayılı Yasanın 59 ve 86’ncı maddeleri kapsamında irdeleme yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi” gereğine işaret edilerek, bozulmuştur.
Mahkemenin, Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine, o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. “Usuli kazanılmış hak” olarak tanımlayacağımız bu olgu; mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararında belirtilen çerçevede işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirdiği gibi, mahkemenin kararını bozmuş olan Yargıtay Hukuk Dairesince; sonradan, ilk bozma kararı ile benimsemiş olduğu esaslara usuli kazanılmış hakka aykırı bir şekilde, ikinci bir bozma kararı verilememektedir (09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı, Hukuk Genel Kurulu’nun 12.07.2006 gün, 2006/9-508 E., 2006/521 sayılı kararı)
Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları kesinleşir. Bozma kararına uymuş olan mahkeme kesinleşen bu kısımlar hakkında yeniden inceleme yaparak karar veremez. Bir başka anlatımla, kesinleşmiş bu kısımlar, lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur. (04.02.1959 gün ve 13/5 sayılı YİBK)
Eldeki davada ise, mahkemece bozma ilamına uyulmuş ise de bozma gereklerinin yerine getirilmediği anlaşılmaktadır.
Bu kapsamda;
1-01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Hükmün Kapsamı” başlıklı 297. maddesinde:
“(1) Hüküm "Türk Milleti Adına" verilir ve bu ibareden sonra aşağıdaki hususları kapsar:
a)Hükmü veren mahkeme ile hâkim veya hâkimlerin ve zabıt kâtibinin ad ve soyadları ile sicil numaraları, mahkeme çeşitli sıfatlarla görev yapıyorsa hükmün hangi sıfatla verildiğini.
b)Tarafların ve davaya katılanların kimlikleri ile Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, varsa kanuni temsilci ve vekillerinin ad ve soyadları ile adreslerini.
c)Tarafların iddia ve savunmalarının özetini, anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususları, çekişmeli vakıalar hakkında toplanan delilleri, delillerin tartışılması ve değerlendirilmesini, sabit görülen vakıalarla bunlardan çıkarılan sonuç ve hukuki sebepleri.
ç)Hüküm sonucu, yargılama giderleri ile taraflardan alınan avansın harcanmayan kısmının iadesi, varsa kanun yolları ve süresini.
d)Hükmün verildiği tarih ve hâkim veya hâkimlerin ve zabıt kâtibinin imzalarını ihtiva edeceği hususu belirtilmesine rağmen karar başlığında dâhili davalı olan sigortalıların gösterilmemesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
2-Davacı hakkında davalı kurumca yapılan işlemler içerisinde davacıya ait işyeri bakımından, 5084 sayılı Yasa hükümleri gereğince yapılan teşvik indiriminin iptaline ilişkin olarak,
5510 sayılı Kanuna eklenen Ek 17. madde ile: “Bu Kanun veya diğer kanunlarla sağlanan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanılabileceği halde yararlanılmadığı ay/dönemlerde gerekli tüm koşulların sağlanmış olması ve yararlanılmayan ayı/dönemi takip eden altı ay içerisinde Kuruma müracaat edilmesi şartlarıyla, başvuru tarihinden geriye yönelik en fazla altı aya ilişkin olmak üzere, yararlanılmamış olan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanılabilir veya yararlanılmış olan prim teşviki, destek ve indirimleri başka bir prim teşviki, destek ve indirimi ile değiştirilebilir.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemlere ilişkin olmak üzere tüm şartları sağladığı halde bu Kanun veya diğer kanunlarla sağlanan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanmamış işverenler ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yararlanılan prim teşviki, destek ve indirimlerin değiştirilmesine yönelik talepte bulunan işverenler tarafından en son bu maddenin yürürlük tarihini takip eden aybaşından itibaren bir ay içinde Kuruma başvurulması halinde, yararlanılmamış olan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanılabilir veya yararlanılmış olan prim teşviki, destek ve indirimleri başka bir prim teşvik, destek ve indirimi ile değiştirilebilir.
Bu maddenin ikinci fıkrası kapsamında talepte bulunan işverenlere iade edilecek tutar, maddenin yürürlük tarihinden önce talepte bulunanlar için maddenin yürürlük tarihini takip eden aybaşından, yürürlük tarihinden sonra talepte bulunanlar için ise, talep tarihini takip eden aybaşından itibaren kanuni faiz esas alınmak suretiyle hesaplanarak bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak üç yıl içinde ödenir. Ödeme, öncelikle bu Kanunun 88 inci maddesinin on dört ve on altıncı fıkralarına göre muaccel hale gelmiş prim ve her türlü borçlardan, sonrasında ise ilgili kanunlar uyarınca yapılandırma veya taksitlendirme de dâhil olmak üzere müeccel haldeki prim ve her türlü borçlarından mahsup yoluyla gerçekleştirilir. Ancak, üç yılsonunda ilgili kanunları gereği yapılandırılma veya taksitlendirilme sebebiyle vadesi gelmemiş taksit ödemelerinden peşinen mahsup edilir. Kuruma borcu bulunmayan işverenlere altı ayda bir eşit taksitlerle iade yapılır.
Görülmekte olan davalarda ayrıca bir başvuru şartı aranmaksızın, dava öncesi yapılan idari başvuru tarihinden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte hesaplanacak tutar üçüncü fıkra hükümlerine göre mahsup veya iade edilir. Mahkemelerce, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış davalarda davanın konusuz kalması sebebiyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilir. Yargılama giderleri idare üzerinde bırakılır ve vekâlet ücretinin dörtte birine hükmedilir. Ayrıca, ilk derece mahkemelerince verilen kararlar hakkında Sosyal Güvenlik Kurumu"nca kanun yollarına başvurulmaz ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan kanun yolu başvurularından vazgeçilmiş sayılır.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Türkiye İş Kurumu"nun görüşleri alınarak Kurumca belirlenir.” Hükümleri yürürlüğe girmiştir.
Mahkemece, yukarıda açıklanan 5510 sayılı Yasanın Ek m. 17 hükmüne göre, maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış davaların konusuz kalacağı ancak bu konuda karar verme yetkisinin ilk derece Mahkemesi’ne ait olduğu, anlaşılmakla, 5084 sayılı Yasa hükümleri gereğince yapılan teşvik indiriminin iptaline ilişkin olarak, bu madde hükümlerinin irdelenmesi ile sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar tesisi isabetsiz görülmüştür.
3-Diğer taraftan, davalı kurumca davacı hakkında yapılan işlemler dikkate alınarak, sigortalılık sürelerinin iptaline dair işlem yapılan 6 sigortalı hakkında da (..., ..., ..., ....) bildirimlerinin fiili çalışmaya dayalı olup olmadığı hususunda da yeterince araştırma yapılmadığı anlaşılmakta olup, fiili çalışmanın varlığı ve nerede geçtiği hususunda, bu davalıların göstereceği yazılı delillerin varlığı araştırılmalı, bulunamaması halinde, çalışmalarını bilebilecek nitelikte olan bordrolu veya emniyet aracılığıyla tespiti yapılan komşu işyerlerinin çalışanlarının varlığı araştırılmalı, beyanları arasında oluşacak çelişkilerin usulünce giderilmesi sağlanmalıdır. Mahkemece bu araştırma yapılırken, uyulan bozma ilamında belirtildiği şekilde, 5510 sayılı Yasanın 59. ve 86. maddeleri hükümleri dikkate alınmalı ve sigortalılık tespitine ilişkin davaların kamu düzenini ilgilendirmesi nedeniyle, resen araştırma ilkesine dayalı olarak başkaca delillerin var olup olmadığı hususu da ayrıntıları ile belirlenmeli ve sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece öngörülen yöntem ve gereklilikler yerine getirilmeden yargılama yapılarak karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davacı avukatının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
S O N U Ç: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 05.02.2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.