Danıştay 6. Daire 2021/3806 Esas 2022/6046 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/3806
Karar No : 2022/6046

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ankara İli, Çankaya İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile bu plan değişikliklerinin kesinleştiğini bildiren Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı İmar Planlama Şube Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporu ile dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, uyuşmazlık konusu alanın üst 1/25.000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planında “K” notasyonlu korunan alanlar gösterimi altında yerleşik alan kullanımında kaldığı, korunan alanlarda sosyal donatı ve teknik altyapı alanlarının ve fiziki çevrenin iyileştirilmesi dışında plan değişikliği yapılamayacağına dair üst ölçekli plan hükümlerine aykırı şekilde teknik altyapı alanının ticaret alanına dönüştürüldüğü, taşınmazın yapı yoğunluğunun eşitlik ilkesine aykırı şekilde parsel ölçeğinde arttırıldığı ve ayrıcalıklı alan oluşturulduğu, teknik altyapı alanının herhangi bir teknik ve bilimsel gerekçeye ve zorunluluğa dayanılmaksızın kaldırıldığı, kaldırılan altyapı alanına karşılık aynı hizmet etki alanı içinde eşdeğer alan ayrılmadığı, bölgede yeni ticaret alanına ihtiyaç olup olmadığı, varsa bu ihtiyacın dava konusu plan değişiklikleri ile karşılanıp karşılanmadığı, ticaret alanının bölgede oluşturacağı çekim etkisi sonucunda mevcut ulaşım sisteminin ve altyapının olumsuz etkilenip etkilenmeyeceği ve muhtemel olumsuzlukların nasıl berteraf edileceği yönünde herhangi bir açıklama yapılmadığı, mevcut planın donatı dengesinin, bütünlüğünün ve sürekliliğinin bozulduğu anlaşıldığından dava konusu imar planı değişikliklerinin planların kademeli birlikteliği ilkesine, imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Yargı kararı sonucunda plansız hale gelen taşınmaza ilişkin onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin mevzuata uygun olduğu, hukuka ve usule aykırı olan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalının temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine ilişkin kısmının onanması, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğine ilişkin kısmının ise yetki yönünden hukuka aykırı olduğu gerekçesi ile onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE TESPİTLER

MADDİ OLAY
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığının mülkiyetinde bulunan toplam 980 m2 büyüklüğündeki taşınmazın önceki 17.05.2001 onay tarihli 1/1000 ölçekli uygulama imar planında 169 m2'lik kısmı trafo alanı, kalan kısmı kentsel altyapı alanı kullanımında kalmakta iken, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama değişiklikleri ile taşınmaza E:2.00, hmaks:serbest yapılaşma koşullarında sosyal kültürel tesis alanı kullanımı getirilmiştir.
Söz konusu plan değişikliklerine karşı … Belediye Başkanlığı tarafından açılan davada, dava konusu işlemin iptali yolunda ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı karar, Danıştay Altıncı Dairesinin 03/05/2019 tarih ve E:2015/2054, K:2019/3533 sayılı kararıyla onanmış, kararın düzeltilmesi istemi de Danıştay Altıncı Dairesinin 24/05/2022 tarih ve E:2019/17595, K:2022/6045 sayılı kararıyla reddedilerek kesinleşmiştir.
Anılan iptal kararı üzerine taşınmaza ilişkin 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri 5216 sayılı Kanunun 7. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi dayanak gösterilerek Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla birlikte onaylanmış, bu plan değişiklikleri ile taşınmazın işlevi E:1.00, hmaks:serbest yapılaşma koşullarında ticaret alanına çevrilmiştir.
Devamında … Büyükşehir Belediye Başkanlığı İmar Planlama Şube Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işlemi ile, askı süresi içinde itiraz olmadan kesinleşen nazım ve uygulama imar planı değişikliklerinin, Mekansal Planların Bakanlığa Gönderilmesi, İncelenmesi ve Arşivlenmesi İle İlgili Genelge gereğince yazı ekinde gönderildiği belirtilerek Çankaya Belediye Başkanlığına dağıtımının yapılması üzerine, davacı tarafından; önceki 2013 yılı onaylı imar planı değişikliklerinin iptali yolundaki yargı kararının gereklerinin yerine getirilmediği, bölgenin zaten yüksek olan yapı ve nüfus yoğunluğunun daha da artırıldığı, kentsel altyapı alanı işlevinin kaldırılması ile kamusal açık alan sürekliliğinin bozulduğu, taşınmazın cepheli olduğu 25 metre genişliğindeki yol boyunca her iki cephede de çekme mesafeleri 10 metre iken, dava konusu taşınmazın çekme mesafenin 5 metre belirlenmesi suretiyle cephe hattının bozulduğu, taşınmazdan kentsel altyapı alanı kullanımı kaldırılırken ilgili yatırımcı kuruluşun görüşünün alınmadığı ve aynı hizmet etki alanı içinde eşdeğer alan ayrılmadığı, sosyal ve teknik altyapı standardını düşüren imar plan değişikliğinin mevzuata aykırı olduğu ileri sürülerek bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nun 7. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, çevre düzeni planına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye sınırları içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar planını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak; büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plana uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar planlarını, bu planlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon planlarını ve imar ıslah planlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; nazım imar planının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar planlarını ve parselasyon planlarını yapmayan ilçe belediyelerinin uygulama imar planlarını ve parselasyon planlarını yapmak veya yaptırmak görev, yetki ve sorumluluklarının büyükşehir belediyelerine ait olduğu, hüküm altına alınmıştır.
Aynı Kanun'un 7. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, kanunlarla büyükşehir belediyelerine verilmiş görev ve hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım, bakım ve onarım işlemleriyle ilgili her ölçekteki imar planlarını, parselasyon planlarını ve her türlü imar uygulamasını yapmak ve ruhsatlandırmak, 20.7.1956 tarihli ve 775 sayılı Gecekondu Kanunu'nda belediyelere verilen yetkileri kullanmak, (m) bendinde ise büyükşehir bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan barınakları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek büyükşehir belediyelerinin görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine ilişkin kısım yönünden yapılan incelemede;
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesince verilen kararların temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğine ilişkin kısım yönünden yapılan incelemede;
İdarenin kanuniliğini düzenleyen Anayasa hükmü gereğince yetki kamu düzeninden olduğundan, kamu hukukunda bir yetkinin ancak kanunla kendisine verilen makam tarafından kullanılması esastır.
Yukarıda yer verilen yasal düzenlemeler uyarınca, büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde 1/5.000 ila 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar planlarını yapma, yaptırma, onaylama yetkisi büyükşehir belediyelerine, bu doğrultuda 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarını yapma, yaptırma, onaylama yetkisi ilgili ilçe belediyelerine ait olup bu genel kural kapsamında büyükşehir belediyelerinin uygulama imar planlarına yönelik yetkisi; ilgili ilçe belediye meclisince kabul edilenleri aynen veya tadilen onaylamak ve nazım imar planının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar planlarını yapmayan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin uygulama imar planlarını yapmakla sınırlıdır.
Öte yandan, kanunlarla büyükşehir belediyelerine verilmiş görev ve hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım, bakım ve onarım işlemlerine ilişkin her ölçekteki imar planlarının ve değişikliklerinin yapımında da yetki büyükşehir belediyelerine verilmiştir.
Bu tespit ve açıklamalar ışığında, 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının ve değişikliklerinin doğrudan büyükşehir belediyelerince yapılması, ancak yasal koşulların oluşması halinde mümkün olan istisnai bir yetki olup bu yetkinin varlığından söz edilebilmesi için -özel kanunlarda yer alan düzenlemeler dışında- nazım imar planının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar planlarının ilgili ilçe belediyelerince yapılmamış olması veya büyükşehir belediyelerinin görev alanına giren bir konuda planlama yapılması gerekmektedir.
Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin, 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun 7. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi dayanak gösterilerek doğrudan Ankara Büyükşehir Belediye Meclisince, 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğiyle birlikte onaylandığı görülmektedir.
Bu doğrultuda, büyükşehrin bütününe hizmet eden sosyal donatılar, kütüphane, müze, dinlence, eğlence ve benzeri yerlerin yapılması ve işletilmesi büyükşehir belediyelerinin görev ve yetkileri arasında yer almakla birlikte, toplam 980 m2 büyüklüğünde olan uyuşmazlık konusu taşınmaza önceki imar planları ile getirilen sosyal donatı ve teknik altyapı alanlarının gerek kapasite gerekse içerisinde yer alacak kullanımların çeşitliliği yönlerinden kent bütününe hizmet edecek nitelikte olmadığı, semt ve mahalle ölçeğinde kurgulandığı, kaldı ki dava konusu imar planı değişiklikleri ile taşınmazın işlevinin tümüyle ticaret alanına çevrildiği göz önünde bulundurulduğunda, dava konusu uygulama imar planı değişikliğinin doğrudan onaylanmasına dayanak gösterilen 5216 sayılı Kanunun 7. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi kapsamında büyükşehir belediyesinin görev alanına giren bir hizmetin varlığından ve bu doğrultuda planlama yapıldığından söz edilmesine imkan bulunmamaktadır.
Öte yandan Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin aynı tarih ve sayılı kararıyla 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri birlikte onaylandığından, 5216 sayılı Kanunun 7. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi kapsamında nazım imar planının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar planının ilgili ilçe belediyesince yapılmaması koşulunun da somut uyuşmazlıkta gerçekleşmediği görülmektedir.
Diğer taraftan, taşınmazın mülkiyetinin Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığına ait olmasının tek başına anılan idareye, her tür ve ölçekte plan yapma yetkisi vermeyeceği de açıktır.
Bu itibarla, Anayasa'da düzenlenen yerinden yönetim esası uyarınca belediyelere plan yapma yetkisi kanunlarla verildiğinden, anılan genel yetki kuralı gereğince taşınmaza ilişkin 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin ilk olarak Çankaya Belediye Meclisince karara bağlanması ve bu kararın onaylanmak üzere Ankara Büyükşehir Belediye Meclisine sunulması gerekirken, doğrudan anılan büyükşehir belediye meclisince onaylanan dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin yetki yönünden hukuka aykırı olduğu anlaşılmakta olup, temyiz istemine konu edilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında sonucu itibariyle isabetsizlik görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine ilişkin kısmının ONANMASINA, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğine ilişkin kısmının yukarıda yer verilen gerekçeyle ONANMASINA
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın ... İdare Mahkemesine gönderilmesine, 24/05/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.