MAHKEMESİ : 7. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : YETKİ TESPİTİNE İTİRAZ

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalılardan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve ... vekilleri tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı"nın ... ve bağlı işyerlerinde toplu iş sözleşmesi yapmak üzere ... Sendikası"nın yetkili olduğu hususundaki “olumlu yetki tespiti” işleminin iptaline; ... ve bağlı işyerlerinde toplu iş sözleşmesi yapmak üzere sendikanın yasal çoğunluğu sağlayamadığına ilişkin “olumsuz yetki tespiti” işleminin iptaline, davacı ... Sendikasının ... ve bağlı işyerlerinde toplu iş sözleşmesi yapmak üzere yetkili sendika olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı ... Sendikası, davacının davasının öncelikle hak düşürücü süre yönünden reddi gerektiğini, davalı müvekkilinin işletme toplu iş sözleşmesi yapabilme yetki şartlarını taşımadığını, sendika üyeliğinden çekilmenin geçerli olması için geçmesi gereken bir aylık sürenin hesaplanmasında bir aylık sürenin son gününün sendikaya çekilme bildiriminin yapıldığı tarihten sonraki ayın aynı günü olduğunun anlaşıldığını, sendika üyeliğinden 03.08.2018 tarihinde çekilen işçilerin, bir aylık bekleme süresinin son günü olan 03.09.2018 tarihinde halen müvekkil sendikanın üyesi olduklarından 03.09.2018 tarihli yetki tespitinde müvekkil sendika üyesi olarak kabul edilmelerinde hukuka aykırı bir durum bulunmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... vekili, sendikaların yetki tespitinde üniversitenin belli biriminde çalışan toplam işçi sayısının değil işyeri niteliğinde olan üniversitenin hastanelerinin toplam işçi sayısının ve diğer birimlerinin tamamında çalışan toplam işçi sayısının dikkate alınması gerektiğini, davanın haksız ve yersiz açıldığından bahisle reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Bakanlık vekili, davacının dava dilekçesini kabul etmediklerini, dava dilekçesinde bahsedilen 5 işçinin 03/08/2018 tarihinde ... üyeliğinden çekildikleri, 03/09/2018 tarihinde Tez ...Sendikasına üyelik için başvuruda bulundukları ve 04/09/2018 tarihinde Tez ...Sendikasına üye olduklarının görüldüğünü, beş işçinin ... üyeliğinden çekilme tarihinin 03/08/2018 olduğunu, Tez ...Sendikasına üyeliklerinin kazanılacağı tarih ise bu tarihten sonraki bir ayın sonu olan 04/09/2018 tarihi olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.
İstinaf başvurusu :
İlk derece mahkemesinin kararına karşı davacı vekili istinaf kanun yoluna başvurmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge Adliye Mahkemesince, istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın kabulüne, olumlu ve olumsuz yetki tespit kararının iptaline ve İnönü Üniversitesi işletmesinde davacı sendikanın toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi olduğunun tespitine karar verilmiştir.
Temyiz:
Bölge Adliye Mahkemesinin kararına karşı davalılardan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile ... Sendikası temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
Gerekçe:
Toplu iş sözleşmesi kavramı Anayasa"nın 53. maddesinde düzenlenmiştir. “Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” başlıklı maddenin birinci fıkrasına göre “İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
Toplu iş sözleşmesi yetkisi ise, toplu iş sözleşmesi ehliyetine sahip kuruluş veya kişinin belli bir toplu iş sözleşmesi yapabilmesi için Kanunun aradığı niteliğe sahip olmasını gösterir(...: İş Hukuku Yeni İş Yasaları, ..., 2013, s. 942).
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu"nun (...) “Yetki” başlıklı 41. maddesinin birinci fıkrasına göre “Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
6356 sayılı Kanun"un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” başlıklı 42. maddesine göre ise “Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir. Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı iş günü içinde bildirir. İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir. Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz…”
Yine aynı Kanun"un “Yetki İtirazı” başlıklı 43. maddesine göre de, “Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı iş günü içinde mahkemeye yapabilir. İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde üçünden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz. İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı iş günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve karar temyiz edildiği takdirde Yargıtay tarafından on beş gün içinde kesin olarak karara bağlanır. 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı iş günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde üçünü üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır. İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
Bu genel açıklamalar ışığında temyiz itirazlarının değerlendirilmesi gerekmektedir.
Somut uyuşmazlıkta Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 17/09/2018 tarih ve 63677 sayılı yetki tespit kararı ile 03/09/2018 başvuru tarihi itibariyle İnönü Üniversitesi işletmesinde çalışan işçi sayısının 155 olduğu, ... Sendikası üye sayısının 69 olduğu gerekçesiyle anılan sendikanın toplu iş sözleşmesi yapabilmek için gerekli çoğunluğu sağladığı belirlenmiştir.
Diğer taraftan, Bakanlığın 17/09/2018 tarih ve 63682 sayılı olumsuz tespit kararı ile de 03/09/2018 başvuru tarihi itibariyle davacı ... Sendikasının üye sayısının 64 olduğu gerekçesiyle anılan sendikanın başvurusu olumsuz sonuçlandırılmıştır.
Davacı ... Sendikası ise, yetki tespit işlem dosyasında ... Sendikası üyesi gözüken 5 işçinin üyelikten istifa ettikleri için başvuru tarihi itibariyle kendilerinin üyesi sayılması gerektiğini, buna göre başvuru tarihi olan 03/09/2018 tarihi itibariyle kendilerinin çoğunluğu sağladığı gerekçesiyle olumlu ve olumsuz yetki tespit işleminin iptalini talep etmiştir.
Dosya içeriğine göre, itiraz konusu 5 işçi Bakanlık kayıtlarında ... Sendikası üyesi olarak gözükmektedir. Bununla birlikte e-devlet kayıtlarına göre ... Sendikası üyesi olan 5 işçi 03/08/2018 günü üyelikten çekilmiş, aynı gün ... Sendikasına üye olmuşlar ve üyeliğe kabul edilmişlerdir. Üyelikten çekilme de aynı gün ... Sendikasına bildirilmiştir.
6356 sayılı ...’nın “Sendika üyeliği ve üyeliğin kazanılması” başlıklı 17 nci maddesinin beşinci fıkrasına göre “Sendikaya üyelik, Bakanlıkça sağlanacak elektronik başvuru sistemine e-Devlet kapısı üzerinden üyelik başvurusunda bulunulması ve sendika tüzüğünde belirlenen yetkili organın kabulü ile e-Devlet kapısı üzerinden kazanılır. Üyelik başvurusu, sendika tarafından otuz gün içinde reddedilmediği takdirde üyelik talebi kabul edilmiş sayılır. Haklı bir neden gösterilmeden üyelik başvurusu kabul edilmeyenler, bu kararın kendilerine tebliğinden itibaren otuz gün içinde dava açabilir. Mahkemenin kararı kesindir. Mahkemenin davacı lehine karar vermesi hâlinde üyelik, red kararının alındığı tarihte kazanılmış sayılır.”
...’nın “Sendika üyeliğinin sona ermesi ve askıya alınması” başlıklı 19 uncu maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarına göre ise; “(2) Her üye, e-Devlet kapısı üzerinden çekilme bildiriminde bulunmak suretiyle üyelikten çekilebilir. E-Devlet kapısı üzerinden yapılan çekilme bildirimi elektronik ortamda eş zamanlı olarak Bakanlığa ve sendikaya ulaşır. (3) Çekilme, sendikaya bildirim tarihinden itibaren bir ay sonra geçerlilik kazanır. Çekilenin bir aylık süre içinde başka bir sendikaya üye olması hâlinde yeni üyelik bu sürenin bitimi tarihinde kazanılmış sayılır.”
“Sendika Üyeliğinin Kazanılması ve Sona Ermesi ile Üyelik Aidatının Tahsili Hakkında Yönetmelik” in “Üyelikten çekilme” başlıklı 10 uncu maddesine göre ise;
(1) İşçi sendikası üyeliğinden çekilme, e-Devlet kapısı üzerinden çekilme bildiriminde bulunmak suretiyle gerçekleşir. Çekilme bildirimi elektronik ortamda eş zamanlı olarak Bakanlığa ve sendikaya ulaşır.
(2) İşveren sendikası üyeliğinden çekilme başvurusu işveren tarafından sendikaya yapılır. İşverenin tüzel kişilik olması halinde yetkili organın çekilmeye ilişkin almış olduğu kararın örneği başvuruya eklenir. Çekilme bildirimi sendika tarafından e-Devlet kapısı üzerinden Bakanlığa bildirilir.
(3) Çekilme, sendikaya bildirim tarihinden itibaren bir ay sonra geçerlilik kazanır.
(4) Çekilenin bir aylık süre içinde başka bir sendikaya üye olması hâlinde, yeni üyelik bu sürenin bitimi tarihinde kazanılmış sayılır.
(5) Çekilmenin hüküm ve sonuç doğuracağı bir aylık süre içerisinde, işçinin üyelik başvurusunda bulunduğu sonraki sendika üyeliğinden de çekilerek bir önceki sendikasına yeniden üye olması halinde, sendika üyeliği kesintisiz bir şekilde devam eder.”
Belirtilen mevzuat hükümlerine göre, üyelikten çekilme işleminin söz konusu olması halinde, çekilme, sendikaya bildirim tarihinden itibaren bir ay sonra geçerlilik kazanacaktır. Çekilenin bir aylık süre içinde başka bir sendikaya üye olması hâlinde yeni üyelik bu sürenin bitimi tarihinde kazanılmış sayılır. Söz konusu düzenlemelerden açıkça anlaşılacağı üzere, çekilme ve yeni üyelik durumunda, bir aylık süre tamamlanmadan yeni sendikaya üyelik gerçekleşmeyecektir. Yeni sendikaya üyelik ancak bir aylık sürenin bitimi ile geçerlilik kazanacaktır.
Somut olayda ise, uyuşmazlık konusu 5 işçi 03/08/2018 günü ... Sendikası üyeliğinden çekilmiş ve aynı gün ... Sendikası üyesi olmuştur. Bu durumda, eski sendika üyeliği bir ay daha sürecek, bir aylık sürenin son günü olan 03/09/2018 gününün bitimi ile birlikte 04/09/2018 günü yeni üyelik olan ... Sendikası üyeliği gerçekleşecektir. Nitekim ...’nın 19 uncu maddesinin üçüncü fıkrasında da, çekilme ve yeni üyelik durumunda bir aylık sürenin bitmesi gerektiği açıkça ifade edildiğinden, bir aylık sürenin son günü olan 03/09/2018 günü 5 işçinin ... Sendikası üyeliğinin devam ettiği tartışmasızdır.
Açıklanan bu maddi ve hukuki olgular karşısında Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının dava konusu olumlu ve olumsuz yetki tespit kararlarında bir hata bulunmamaktadır. Bu itibarla anılan hususlar gözetilmeksizin, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme sonucunda yazılı şekilde hüküm tesisi hatalıdır.
Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun"un 43’üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda belirtilen nedenlerle;
1-Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Davanın REDDİNE,
3-Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 44,40 TL karar ve ilam harcından, peşin alınan 25,90 TL harcın mahsubu ile bakiye 8,50 TL karar ve ilam harcının davacıdan tahsili ile hazineye irad kaydına,
4-Davacının yapmış olduğu yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalılardan Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı"nın yaptığı 50,00 TL yargılama giderinin davacıdan tahsili ile davalı bakanlığa ödenmesine,
5-Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre 2.725,00 TL ücreti vekâletin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
6- Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
6-Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, kesin olarak 03/12/2019 tarihinde oybirliği ile karar verildi.