Danıştay 13. Daire 2021/3636 Esas 2022/1726 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/3636
Karar No:2022/1726

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
MÜDAHİLLER (DAVALI YANINDA) : 1- ... İnşaat Taahhüt Sanayi ve Ticaret A.Ş.
2- ... Yapı Proje İnşaat Taahhüt Sanayi ve
Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. Dr. ...

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:.... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı'nca ... tarihinde ... sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 21/b maddesi uyarınca pazarlık usulü ile gerçekleştirilen ... ihale kayıt numaralı "Kent Meydanı-Terminal Tramvay Hattı (T2 Hattı) Elektromekanik Tamamlama İşleri" ihalesinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; idarî yargılama usûlünde ehliyet kavramının, hem objektif ehliyeti (taraf ehliyeti ve dava ehliyeti) hem de subjektif ehliyeti (menfaat) ihtiva ettiği, menfaat ihlâli, davaların kabulü ve dinlenilmesi için aranılan şartlardan biri olup, gerek doktrinde gerekse yargı içtihatlarında bu şartın, subjektif ehliyet şartı olarak kabul edildiği, meşru, kişisel ve güncel bir menfaatin varlığının menfaat alakasının kurulmasında yeterli sayıldığı;
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 125. maddesinin, şirketlerin ehliyetlerine ilişkin olduğu, bu durumun taahhüt içeren işlerde, bu işi üstlenecek şahıs veya firmalar yönünden başka Kanun veya düzenlemelerle bir takım özel şartlar, iş deneyimi ya da faaliyet konuları arasında taahhüde konu işin de bulunması koşulunun aranmasına engel teşkil etmeyeceği, anılan maddenin ikinci fıkrasının son cümlesinde, bu husustaki kanuni istisnaların saklı olduğunun belirtildiği, bu yönüyle ihale işlerinde 4734 sayılı Kanun'un 6102 sayılı Kanun'a göre özel kanun niteliği taşıdığı;
4734 sayılı Kanun'un 4. maddesi ile "istekli olabilecek" statüsü için gerçek veya tüzel kişilerin ihale konusu alanda faaliyet göstermesinin aranması ve bir ihalede, önce "istekli olabilecek" statüsüne, sonrasında "istekli" statüsüne geçilebileceği göz önüne alındığında, davacının davayı açmakta menfaatinin bulunduğundan söz edilebilmesi için ihale konusu alanda faaliyet göstermesi yasal zorunluluk teşkil ettiği, söz konusu düzenleme ile ayrı bir ihtisaslaşma gerektiren işlerin o alanda faaliyet gösteren yetkin ve deneyimli kişilerce ve kamunun selametine en uygun biçimde gerçekleştirilmesinin amaçlandığı;
Bu bağlamda, Mahkemelerinin 04/06/2021 tarihli ara kararı ile davacıdan, ihale konusu alanda faaliyet gösterdiğini tevsik edecek bilgi ve belgeler ile şirket ana sözleşmesinin dosyaya sunulmasının istenildiği, davacı şirketin 18/06/2021 tarihinde kayda giren cevabi yazısı ve eki belgelerden, davacı şirketin ihale konusu tramvay hatlarının elektromekanik işlerine dair bir faaliyetinin bulunmadığı, bu alanda faaliyet gösterildiğini tevsik edebilecek bilgi ve belgelerin de dosyaya sunulmadığı, bu durumda, ihale konusu alanda faaliyet göstermediği anlaşılan davacı şirketin iş bu davayı açmakta hukuki menfaatinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, şirketin kuruluş gazetesinde demir yolları işlerinin de yapılabileceğinin belirtildiği, iş ortaklığı kurması durumunda benzer iş tanımına uymayan iş deneyim belgesini %20 oranında sunabilme imkânına sahip olduğu, ihalenin pazarlık usulü ile yapılmasını gerektiren şartların oluşmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, davacı şirketin ihale konusu alanda yetkinliğine dair belge sunamadığı, ihale konusu işin özel ve teknik bilgiyi gerektirdiği ve davacının bu alanda yeterliği ve faaliyeti bulunmadığı, ihale bedelinin davacı şirketin sermayesinin çok üzerinde olduğu ve ihale konusu işi yapabilecek mali yeterliğe sahip olmadığı;
Davalı yanında müdahiller tarafından, ihale konusu işin özel ve teknik bilgiyi gerektirdiği, davacı şirketin ihaleye katılabilecek mali teknik yeterliğe sahip olmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Mahkeme kararının gerekçeli olarak onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davacının duruşma istemi yerinde görülmeyerek ve dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
... Büyükşehir Belediye Başkanlığı Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı'nca ... tarihinde 4734 sayılı Kanun'un 21/b maddesi uyarınca pazarlık usulü ile ... ihale kayıt numaralı "Kent Meydanı-Terminal Tramvay Hattı (T2 Hattı) Elektromekanik Tamamlama İşleri" ihalesi gerçekleştirilmiştir.
Anılan ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde, iptal davaları, idari işlemler hakkında menfaatleri ihlâl edilenler tarafından, tam yargı davaları ise idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan davalar olarak tanımlanmış; 14. maddesinin 3/c bendinde, dava dilekçelerinin, diğer ilk inceleme konuları yanında ehliyet yönünden de inceleneceği belirtilmiş; aynı Kanun'un 15. maddesinin 1/b bendinde ise, 14. maddenin 3/c, 3/d ve 3/e bentlerinde yazılı hâllerde davanın reddine karar verileceği kurala bağlanmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde, "Bu kanun'un uygulamasında; ... Yapım: Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işlerini, ... İstekli: Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi, hizmet sunucusu veya yapım müteahhidi, ... İstekli olabilecek: İhale konusu alanda faaliyet gösteren ve ihale veya ön yeterlik dokümanı satın almış gerçek veya tüzel kişi ya da bunların oluşturdukları ortak girişimi ... ifade eder." şeklinde tanımlanmıştır.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin “İstenecek belgeler” başlıklı 30. maddesinde, ekonomik ve mâlî yeterlik ile meslekî ve teknik yeterliğin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere aday veya isteklilerden istenecek belgelere ilişkin olarak" yaklaşık maliyetine bakılmaksızın aday veya isteklinin teklif vermeye yetkili olduğunu gösteren belgeler ile iş deneyim belgesinin" her ihalede istenilmesinin zorunlu olduğu kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacı tarafından, şirket ana sözleşmesinde demir yolları işlerinin de yapılabileceğinin belirtildiği, ihale konusu işin açık ihale usûlü ile yapılması hâlinde iş ortaklığı kurmak suretiyle benzer iş tanımına uymayan iş deneyim belgesini %20 oranında sunarak ihaleye katılabileceği belirtilerek bakılan davada ehliyetli oldukları ileri sürülmüştür.
Davalı idare ile davalı idare yanında müdahiller tarafından ise, davacının bakılan davayı açmada korunması gereken güncel ve meşru bir menfaatinin olmadığı, ihale konusu alanda yeterliliğinin ve faaliyetinin bulunmadığı, açık ihale usulü ile ihale yapılsa dahi ihaleye katılmak için gerekli yeterlilik şartlarını sağlayamayacağı, bu nedenle davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmesi gerektiği savunulmuştur.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinin 1/a fıkrasında, iptal davaları, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan davalar olarak tanımlanmaktadır.
Yargı kararlarında ve doktrinde "menfaat" kavramının davacı ile iptalini istediği idarî işlem arasındaki bağı, ilgiyi ifade ettiği belirtilmekte ve idarî işlem ile dava açan kişi arasında meşrû, güncel ve ciddî bir alâka söz konusu ise, davada menfaat bağının bulunduğu kabul edilmektedir. İptal davalarında davacı olabilmek için subjektif bir hakkın ihlâl edilmesi şartı aranmamakta, menfaat ihlâli yeterli sayılmaktadır.
Dolayısıyla, iptal davasının gerek anılan maddede, gerekse içtihat ve doktrinde belirtilen hukukî nitelikleri göz önüne alındığında, idare hukuku alanında tek taraflı irade açıklamasıyla kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikte tesis edilen idarî işlemlerin, bu idarî işlemle meşru, kişisel ve güncel bir menfaat alâkası kurabilenler tarafından iptal davasına konu edilebileceğinin kabulü gerekmektedir.
İdare Mahkemesi'nce her ne kadar, 4734 sayılı Kanun'un 4. maddesinde "istekli olabilecek" statüsü için gerçek veya tüzel kişilerin ihale konusu alanda faaliyet göstermesinin arandığı, davacının davayı açmakta menfaatinin bulunduğundan söz edilebilmesi için ihale konusu alanda faaliyet göstermesinin yasal zorunluluk teşkil ettiği, ihale konusu tramvay hatlarının elektromekanik işlerine dair bir faaliyeti bulunmayan davacı şirketin davayı açmakta hukuki menfaati bulunmadığı gerekçesiyle davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiş ise de, anılan maddede belirtilen "istekli olabilecek statüsü için gerçek veya tüzel kişilerin ihale konusu alanda faaliyet göstermesinin aranması" ifadesinin ihale konusu iş veya benzer işlerde faaliyet gösterilmesi şeklinde dar yorumlanmaması gerekmekte olup dava konusu ihalenin 4734 sayılı Kanun'un 4. maddesinde tanımlandığı üzere bir yapım işi ihalesi olduğu dikkate alındığında, söz konusu ihalede istekli olabilecek kapsamına girmek için yapım işi alanında faaliyette bulunmak yeterlidir.
Dairemizin 22/12/2021 tarihli ara kararıyla davacıdan yapım işiyle ilgili iş deneyimini gösteren belgeler istenilmiş olmasına karşın herhangi bir iş deneyim belgesi sunulmamıştır. Bunun üzerine, Dairemizin 24/02/2022 tarihli ara kararıyla davacıdan yapım işi alanında faaliyette bulunduğunu gösteren tüm iş deneyim belgelerinin sunulması istenildiği hâlde, davacı tarafından ara kararına cevap verilmemiştir.


Bu itibarla, davacı şirket tarafından yapım işi alanında iş deneyimini gösteren belgelerin sunulamadığı dikkate alındığında, uyuşmazlığa konu yapım işi ihalesi ile meşru, güncel ve makûl bir menfaat alâkası bulunmayan davacının bakılan davayı açma ehliyetinin bulunmadığı gerekçesiyle davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçeyle davanın ehliyet yönünden reddine ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın ehliyet yönünden reddi yolundaki .... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davacıya iadesine,
5. Kullanılmayan ....TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
6. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
7. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 19/04/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.